نقش کارآفرینی در توسعه مناطق روستایی با تأکید بر گردشگری (مورد: دهستان حصار ولیعصر- شهرستان آوج)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

بهروز محمدی یگانه ¹ , جمشید عینالی ² , اعظم بیگدلی ³

1 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
2 - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
3 - کارشناسی ارشد برنامه ریزی گردشگری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

تاریخ دریافت : 1392/12/08 تاریخ پذیرش : 1395/02/30 تاریخ انتشار : 1395/02/01

کلید واژه: گردشگری روستایی, توسعه کارآفرینی, خانه‌های دوم, آوج,

چکیده مقاله :

 صاحب نظران توسعه روستایی با درنظر گرفتن مزیت‌ها و اثرات مثبت فعالیت‌های گردشگری در ایجاد درآمد و فرصت‌های شغلی، از آن به عنوان یک گزینه جدید در ایجاد ارزش افزوده تجاری، عاملی برای ایجاد ارتباط بین بخش‌های اقتصادی این مناطق و در نهایت ابزاری برای متنوع سازی اقتصادی و توسعه جوامع محلی یاد می کنند. در همین راستا، هدف تحقیق حاضر بررسی نقش گردشگری روستایی در ایجاد زمینه‌های کارآفرینی در دهستان حصار ولیعصر- شهرستان آوج است. نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق تحلیلی- توصیفی مبتنی بر گردآوری داده‌ها از طریق پرسشنامه است. جامعه آماری تحقیق شامل 4 روستای کامشکان، اسماعیل‌آباد، چنگوره و مشهد است که تعداد خانه‌های دوم گردشگری در آنها بیش از 50 درصد مساکن موجود می‌باشد. حجم نمونه 112 سرپرست خانوار انتخاب شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها، از آزمون‌های آماری از قبیل t‌ تک نمونه‌ای و فریدمن (برای تحلیل میانگین عددی و رتبه‌ای و کای دو) و کروسکال والیس (برای بررسی میانگین رتبه‌ای در بین روستاهای نمونه) بهره‌ گرفته شده است. تحلیل کمی نتایج داده‌های پرسشنامه‌ای با استفاده از آزمون t تک نمونه‌ای نشان می‌دهد که معناداری تفاوت میانگین عددی از مطلوبیت عددی مورد آزمون (که میانگین طیف لیکرت= 3) در نظر گرفته شده است، در همه شاخص‌ها در سطح 99 درصد معنادار بوده و تفاوت همه شاخص‌های بررسی شده از حد مطلوب به شکل مثبت می‌باشد که این امر، بیانگر این نکته است که توسعه گردشگری در روستاهای مورد مطالعه، توانسته است نقش مهمی در بهبود شرایط کارآفرینی در بین ساکنین محلی ایجاد کند. همچنین نتایج مطالعه نشان می‌دهد که گردشگری توانسته است منجر به بهبود کارآفرینی در بین پاسخگویان ساکن در روستاهای نمونه شود و از طرفی دیگر، تفاوت زیادی در بین روستاهای مقصد گردشگران خانه‌های دوم بدلیل اثربخشی این فعالیت‌ها در همه روستاها در شاخص‌های کارآفرینی مشاهده نشده است.

چکیده انگلیسی:

Rural development experts, by taking into account of advantages and positive impacts of tourism activities in creating income and job opportunities, consider it as a new choice in creating commercial added value, a factor of creating relation between economic sectors of these areas and finally as a tool for economic diversification and local communities development. The aim of this study is to investigate the role of rural tourism in creating contexts of entrepreneurship in Hesar-e-Valiasr County (Avaj Township- Qazvin Province). The research method is analytical– descriptive based on data collection by using questionnaires. The research population includes 4 villages of Kameshkan, Esmaeelabad, Changureh and Mashhad in which the number of second homesin turism is more than 50 percent of existing homes. Therefore, from 404 permanent households in these villages, the researches only managed to get approval and cooperation of 112 heads of households that include a little more than 25 percent of the research population. For data analysis, statistical tests such as One sample T test and Friedman (for the analysis of ranking mean and) and Kruskal Wallis (for the investigation of ranking mean among sample villages) were used.Theresearch results show that tourism has been able lead to the improvement of entrepreneurship among settled respondents in sample villages. On the other hand, due to the effectiveness of these activities in all villages, high difference among target villages of second homes tourists in entrepreneurship indexes hasn't been observed. Also, the results of performed analyses in 4 main second homes tourism destination villages in Hesar-e-Valiasr County by the use of Kruskal Wallis analysis show that Kameshkan is in higher rank than the other villages in the indexes of diversification of family income resources in rural area, risk acceptance in activities, generating new jobs, and the improvement of individual and family job status. In the index of tourism resources management, Esmaeelabad and in the indexes of creativity and providence, Changureh are in the higher rank to the other studied villages.

منابع و مأخذ:

1. اکبرپور سراسکانرود، محمد؛ رحیمی، محسن و فاضل محمدی (1390): «سنجش تأثیرات گسترش گردشگری بر ابعاد توسعه پایدار مطالعه موردی: شهرستان هشترود»،فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، سال اول، شماره 3، مرودشت، صص 103-94.


2. استونر، جیمز، فریمن، ادوراد و گیلبرت دانیل (1389): مدیریت، سازماندهی، رهبری و کنترل، ترجمه: علی پارسائیان و سید محمد اعرابی، انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی، چاپ سوم، جلد دوم، تهران.


3. رضوانی، محمدرضا و محمد نجارزاده (1387): «بررسی و تحلیل زمینه­های کارآفرینی روستاییان در فرایند توسعه نواحی روستایی»، فصلنامه توسعه کارآفرینی، سال اول، شماره دوم، تهران، صص182-161.


4. دادورخانی، فضیله؛ ایمنی قشلاق، سیاوش؛ رضوانی، محمدرضا و خدیجه بوذرجمهری (1390): «تحلیل نقش گردشگری در توسعه ویژگی‌های کارآفرینانه و گرایش به کارآفرینی در بین جوانان روستایی، مطالعه موردی روستای کندوان و اسکندان شهرستان اسکو»، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 78، تهران، صص 195-169.


5. قربانی، رسول، زادولی، فاطمه و شاهرخ زادولی (1393): «ارزیابی اثرات منفی توسعه ی گردشگری بر روستاهای جاذب گردشگر (نمونه موردی: روستای کندوان- شهرستان اسکو)»،فصلنامه برنامه ریزی منطقه­ای، سال چهارم، شماره 15، مرودشت، صص 108-103.


6. فرجی سبکبار، حسنعلی؛ بدری، سیدعلی؛ سجاسی قیداری، حمداله؛ صادقلو، طاهره و علی شهدادی خواجه عسگر (1390): «اولویت‌بندی توسعه کارآفرینی در مناطق روستایی با استفاده از تکنیک پرومتی، مطالعه موردی: دهستان حومه بخش مرکزی شهرستان خدابنده استان زنجان»، فصلنامه پژوهش های جغرافیای انسانی، شماره 43 (پیاپی 75)، تهران، صص 68- 53.


7. منصورفر، کریم (1391): روش های پیشرفته آماری همراه با برنامه های کامپیوتری، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ چهارم، تهران.


8.  Ahmad, A.R., Yusoff, W.F., Noor, H.M. and Ramin, A.K. (2012): Preliminary Study of Rural Entrepreneurship Development Program in Malaysia, Journal of Global Entrepreneurship, Vol. 2, No. 1, pp: 1-8.


9. Audretsch, D. and Keilbach, M. (2004): Entrepreneurship and Regional Growth: An Evolutionary Interpretation, Journal of Evolutionary Economics, Vol. 14, No.5, pp: 605-616.


10. Barringer, B. R. and Ireland, R. D. (2006): Entrepreneurship: Successfully Launching NewVentures, Prentice Hall: Jersey, USA.


11. Bednarzick, R.W. (2000): The Role of Entrepreneurship in U.S. and European Job Growth, Monthly Labor Review, Vol. 123, No.7, pp: 3-16.


12. Carree, M. and Thurik, R. (2005): Understanding the role of entrepreneurship for Economic Growth, prepared for “The Handbook Entrepreneurship and Economic Growth” (International Library of Entrepreneurship) of Edward Elgar Publishing Ltd: : London.


13. Chemin, M. (2008): The Impact of the Judiciary on Entrepreneurship: Evaluation of Pakistan’s Access to Justice Programme, Journal of Public Economics, Vol. 93, No.1, pp:114-125.


14. Dinis, A. (2011): Tourism, niche strategy and networks as factors for both entrepreneurship and rural sustainability, IX Rural Entrepreneurship Conference: A sustainable rural?, 23-24 June 2011– Nottingham Business School.


15. Drăgulănescu, I. and Druţu, M. (2012): Rural Tourism for Local Economic Development, International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences, Vol. 2, Special Issue 1, pp: 196-203.


16. Figueiredo, E. and Raschi, A. (2013): Trekking out of the crisis: is there a role for rural tourism?, Working group number: 17, XXV ESRS Congress, Florence, Italy, 29 July- 1 August, 2013. http://www.florenceesrs2013.com


17. Gülümser, A.A., Levent, T.B., Nijkamp, P. and Poot, J. (2012): The role of local and newcomer entrepreneurs in rural development: A comparative meta-analytic study, Research Memorandum 2012-1, Faculty of Economics and Business Administration.


18. Hertin, J., Berkhout, F. and Schepelmann, P. (2001): Indicators for monitoring integration of environment and sustainable development in enterprise policy, Final Report, Science and Technology Policy Research, University of Sussex, 31 January.


19. Hoy, F.S. (1983): Who Are the Rural Entrepreneurs?, in National Rural  Entrepreneurship Symposium, Southern Rural Development Center, pp: 7-10.


20. Hubbard, R.G. (2008): Nondestructive Creation: Entrepreneurship and Management, Journal of Policy Modeling, Vol. 30, No.4, pp: 595-602.


21. Islam, F. and Carlsen, J. (2012): Tourism in Rural Bangladesh: Unlocking Opportunities for Poverty Alleviation?, Tourism Recreation Research, Vol. 37, No.1, pp: 1-8.


22. Koen, P., Kleinschmidt, A. and Elko, J. (2005): Opportunity Recognition, Idea Selection or Concept Definition: Which one Is the Most Important to the Corporate Entrepreneur?, Frontiers of Entrepreneurship Research, Available at: http://www.babson.edu/entrep/fer/2005FER/chapter xii/ paperxii2.html


23. Liu, A. (2006): Tourism in rural areas: Kedah, Malaysia, Tourism Management, Vol. 27, pp: 878–889.


24. Lordkipanidze, M. (2002): Enhancing Entrepreneurship in Rural Tourism forSustainable Regional Development, The case of Söderslätt region, Sweden, Published by International Institute for Industrial Environmental Economics, Lund University.


25. Meccheri, N. and Pelloni, G. (2006): Rural Entrepreneurs and Institutional Assistance: an Empirical Study from Mountainous Italy, Entrepreneurship and Regional Development, Vol. 18, pp: 371-392.


26. Mihalič, T. (2002): Tourism and development: Concept and Issues. Chapter 3: Tourism and Economic Development Issues, Edited by: Richard Sharpley and David Telfer, pp: 81-111.


27. Moreira, A.C. and Martins, P.L. (2009): An integrated Methodology for incubation of Business Ideas in Rural Community in Portugal, Journal of Enterprising Communities: People and Places in the Global Economy, Vol. 3, Issue 2, pp: 176-192.


28. Nandanwar, K.P (2011): Role of Rural Entrepreneurship in Rural Development, Research Paper, International Referred Research Journal, Vol. 2, ISSUE.26, pp: 1-14.  


29. Panagiota, S. and Nastis, S.A. (2011): Collective Entrepreneurship in Agriculture and its Contribution to Sustainable Rural Development in Greece, Journal of the Geographical Institute, Vol. 61, No. 2, pp:109-128.


30. Pivcevic, S. (2005): Constraints and opportunities of agro-tourism development in the Republic of Croatia with the special stress on Sinj region, Sixth International Conference on “Enterprise in Transition” in Bol, Croatia, May 2005. http://bib.irb.hr/datoteka/275455.Full_Paper_eitconf_Smiljana_Pivcevic.pdf


31. Psaltopoulos, D., Stathopoulau, S. and Skuras, D. (2005): The Location of Markets,  Perceived Entrepreneurial Risk, and Start-up Capital of Micro Rural Firms, Small Business Economics, No. 25, pp:147-158.


32. Schumpeter, J.A. (1934): The Theory of Economic Development: An Inquiry into Profits, Capital, Credit, Interest, and the Business Cycle, Harvard University Press: Cambridge, USA.  


33. Shane, S. and Venkataraman, S. (2003): A general theory of Entrepreneurship, Edward Elgar Publishing Ltd: London.


34. Sharpley, R. and Vassb, A. (2006): Tourism, Farming and Diversification: An Attitudinal Study, Tourism management, Vol. 27, pp:1040-1052.


35. Smith, D. (2010): The Role of Entrepreneurship in Economic Growth, Undergraduate Economic Review, Vol. 6, Issue. 1, Article 7.
    Available at: http://digitalcommons.iwu.edu/uer/vol6/iss1/7


36. Zamora, O. M. (2011): Development Instruments for the Cross-Border Cooperation in Ukraine, In: Problems of tourism development on rural areas, Krystyna Krzyżanowska (ed.), Warsaw University of Life Sciences Press, Warsaw 2011, pp: 109- 121.