اثر تاریخ کاشت بر برخی صفات کیفی و شاخص های تبدیل دانه چند رقم برنج در شرایط اقلیمی آمل

محورهای موضوعی :

الهیار فلاح ¹ (مؤسسه تحقیقات برنج کشور، معاونت مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، آمل، ایران)
ناهید فتحی ² (مؤسسه تحقیقات برنج کشور، معاونت مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، آمل، ایران)

تاریخ دریافت : 1398/04/22 تاریخ پذیرش : 1398/05/20 تاریخ انتشار : 1398/05/01

کلید واژه: &quot, زود کاشت&quot, , &quot, دیر کاشت&quot, , &quot, کاشت به هنگام&quot, , &quot, کیفیت برنج&quot, ,

چکیده مقاله :

جهت تعیین اثر تاریخ کاشت و رقم بر برخی صفات کیفی دانه برنج، آزمایشی در سه تاریخ کاشت 1، 11 و 21 فروردین روی سه رقم طارم محلی، بینام و کوهسار با طرح پایه بلوک کامل تصادفی به صورت فاکتوریل در سه تکرار در مزرعه معاونت مؤسسه تحقیقات برنج آمل انجام شد. جهت اندازه گیری صفات درصد برنج کامل و خرده، راندمان تبدیل، درصد پوسته و سبوس، طول دانه قبل و بعد از پخت، نسبت طویل شدن دانه، درجه تبدیل، درصد آمیلوز، غلظت ژل و درجه حرارت ژلاتینه شدن سه ماه بعد از برداشت، 400 گرم نمونه شلتوک برای هر کرت سنجش شد. اثر رقم و تاریخ کاشت بر همه صفات در سطح 1% معنی دار بود. طارم محلی دارای درصد برنج کامل بیشتری در تاریخ کاشت اول ولی میزان درصد سبوس، طول دانه بعد از پخت، درجه تبدیل، دمای ژلاتینی شدن و نسبت طویل شدن دانه آن در تاریخ کاشت دوم بیشتر بود. طول دانه بعد از پخت، نسبت طویل شدن دانه و درصد آمیلوز رقم بینام در تاریخ کاشت دوم و درصد سبوس و طول دانه قبل از پخت رقم کوهسار در تاریخ کاشت سوم بهتر بود. میزان درصد برنج خرده در تاریخ کاشت اول نسبت به تاریخ کاشت دوم و سوم در ارقام بینام و کوهسار کمتر بود. در مجموع، نشاکاری در دهه اول اردیبهشت ماه جهت حصول صفات کیفی مطلوب دانه برنج در منطقه آمل توصیه می‎شود. چکیده جهت تعیین اثر تاریخ کاشت و رقم بر برخی صفات کیفی دانه برنج، آزمایشی در سه تاریخ کاشت 1، 11 و 21 فروردین روی سه رقم طارم محلی، بینام و کوهسار با طرح پایه بلوک کامل تصادفی به صورت فاکتوریل در سه تکرار در مزرعه معاونت مؤسسه تحقیقات برنج آمل انجام شد. جهت اندازه گیری صفات درصد برنج کامل و خرده، راندمان تبدیل، درصد پوسته و سبوس، طول دانه قبل و بعد از پخت، نسبت طویل شدن دانه، درجه تبدیل، درصد آمیلوز، غلظت ژل و درجه حرارت ژلاتینه شدن سه ماه بعد از برداشت، 400 گرم نمونه شلتوک برای هر کرت سنجش شد. اثر رقم و تاریخ کاشت بر همه صفات در سطح 1% معنی دار بود. طارم محلی دارای درصد برنج کامل بیشتری در تاریخ کاشت اول ولی میزان درصد سبوس، طول دانه بعد از پخت، درجه تبدیل، دمای ژلاتینی شدن و نسبت طویل شدن دانه آن در تاریخ کاشت دوم بیشتر بود. طول دانه بعد از پخت، نسبت طویل شدن دانه و درصد آمیلوز رقم بینام در تاریخ کاشت دوم و درصد سبوس و طول دانه قبل از پخت رقم کوهسار در تاریخ کاشت سوم بهتر بود. میزان درصد برنج خرده در تاریخ کاشت اول نسبت به تاریخ کاشت دوم و سوم در ارقام بینام و کوهسار کمتر بود. در مجموع، نشاکاری در دهه اول اردیبهشت ماه جهت حصول صفات کیفی مطلوب دانه برنج در منطقه آمل توصیه می‎شود.

چکیده انگلیسی:

To investigate the effect of planting date on some quantitative and qualitative characteristics of rice cv. Binam, Tarom Mahali and Koohsar, a field experiment was conducted as factorial based on complete block design with three replications during three planting dates of 21 and 31 March, and 10 April in Deputy of the Rice Research Institute, Mazandaran Branch Amol, Iran. Three months after planting, 400 g of paddy sample for each plot was collected and evaluated to measure characteristics such as head and broken rice percentage, milling recovery, paddy hull and bran percentage, grain length before and after cooking, grain elongation ratio, milling degree, amylose percentage, gel concentration and gelatinization temperature. The effect of planting date and cultivar was significant on all characteristics in 1% probability level. The head rice percentage at first planting date and bran percentage, grain length after cooking, milling degree, gelatinization temperature, and grain elongation ratio at second planting date were better in Tarom Mahali cultivar. Grain length after cooking, grain elongation ratio and amylose percentage in Binam at the second planting date and bran percentage and grain length before cooking in Koohsar at the third planting date were better. The amount of broken rice percentage was lower at the first planting date in Binam and Koohsar cultivars compared with second and third planting dates. On the whole, transplanting at late April is recommended to get optimal quality of rice grains in this region