تجزیه پايداری عملكرد دانة ژنوتیپهای نخود سفيد دركشت دیم بهاره مناطق سردسیر

محورهای موضوعی : توليد محصولات زراعي

يداله فرايدي ¹

1 - عضو هيات علمي مؤسسة تحقيقات كشاورزي ديم كشور، مراغه – ايران.

تاریخ دریافت : 1396/05/02 تاریخ پذیرش : 1396/09/20 تاریخ انتشار : 1397/03/10

کلید واژه: پايداری عملکرد, کشت بهاره, عملکرد دانه, نخود کابلی,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی عملکرد دانه و پایداری ژنوتیپ های نخود در کشت بهاره تحت شرایط دیم و معرفی ژنوتیپ های پايدار و پرمحصول، اين آزمايش با 18 لاين و رقم نخود سفيد، در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در چهار تكرار و به مدت سه سال زراعي(95-1392) در ايستگاه های سردسیری تحقيقات كشاورزي ديم مراغه،كردستان و شيروان، مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه واریانس مرکب عملکرد دانه نشان داد، اختلاف بسیار معنی داری بین سالها و مکان های آزمایش وجود داشت. اثرمتقابل سال × مکان، بسیار معنی دار بود. همچنین اثرات متقابل ژنوتیپ × سال و ژنوتیپ × مکان، معنی دار بود. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب مربوط به مراغه در سال 1395 (904 کیلوگرم درهکتار) و شیروان در سال 1393(122 کیلو گرم درهکتار) بود. از بین ژنوتیپ های نخود، شاهد جم با 7/494 کیلوگرم درهکتار وFLIP 06-88C، با 7/364 کیلوگرم درهکتار، به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد دانه را داشتند. همچنین ژنوتیپ های شماره 14 (FLIP 08-10C)، 17(شاهد قزوین)، 6(FLIP 93-58C)، 3(FLIP 86-6C)، 1 (ILC 484) و4(FLIP 87-45C)، به ترتیب با 1/473، 471، 1/470، 3/466، 6/465 و3/464 کیلوگرم درهکتار، بیش از 98 درصد عملکرد شاهد ثمین(2/475 کیلوگرم درهکتار) را تولید کردند. تجزیه پایداری با استفاده از پارامترهای پایداری دامنه تغییرات در متوسط سال ها، واریانس محیطی رومر، ضریب تغییرات محیطی فرانسیس وکاننبرگ، واریانس درون مکانی لین و بینز و روش ناپارامتری رتبه نشان داد، ژنوتیپ های FLIP 86-6C ، FLIP 87-45C و FLIP 08-55C با توجه به عملکرد بالاتر از میانگین و پایداری آنها در غالب روش ها، به عنوان ژنوتیپ های برتر و پایدار انتخاب شدند و FLIP 86-6C با وزن صد دانه(34 گرم) و ارتفاع بوته (6/27 سانتیمتر) ، برتر از ژنوتیپ های دیگر بود.

چکیده انگلیسی:

In order to study the grain yield and stability of chickpea genotypes in spring planting under rainfed conditions and introduce the stable and high yielding genotypes, this survey was carried out with 18 Kabouli chickpea genotypes in randomized complete block design with four replications during 2013-16 cropping seasons at Maragheh, Kordestan and Shirvan agriculture research stations. The results of combined ANOVA on grain yield showed that there were highly significant differences in years × location interactions. There was also noticeable differences in genotypes × year and genotype × location interactions. The highest average grain yield ( 904 kg. ha ) obtained at Maragheh in 2016 and the lowest ( 122 kg. ha ) was at Shirvan in 2014. The genotypes of Jam control ( 494 kg. ha ) and FLIP 06-88C ( 364.7 kg. ha ), Gazvin check ( 471 kg. ha ) , FLIP 93-58C ( 470.1 kg. ha), FLIP 86-6 C ( 466.3 kg. ha ), ILC 484 ( 465.6 kg. ha ) and FLIP 87-45C ( 464.3 kg. ha), produced more than 98% grain yield using variation range at years mean, Romer's environmental variance, Francis and Kannenburg's environmental coefficient variation, Lin and Binns' variance within places, and Rank non-parametric method indicated that FLIP 86-6C, FLIP 87-45C and FLIP 08-55C with high yielding more than mean and stability in most methods, were selected as superior and stable genotypes. FLIP 86-6C due to the highest 100 seed weight ( 34 gs. ) and plant height (27.6 cm ) was superior to the other genotypes.

منابع و مأخذ:

 Ahmadi, K., H. Golizadeh., H.R. Ebadzadeh., R. Hoseipour., F. Hatami., B.Fazli., A. Kazemian., and M. Rafiei. 2015. Agricultural Statistic of crop season 2013-14. 1st volume. Ministry of Jihad-e- Agriculture. PP.158.(In persian)
 Arshad, M., A. Bakhsh., A.M. Haqqani., and M. Bashir. 2003. Genotype-environment interaction for grain yield in chickpea (Cicer arietinum L.). Pakistan Journal of Bonay. 35(2): 181-186.
 Blum, A. 1988. Plant breeding for stress environments. CRC Press INC, Pp. 43-77.
 Blum, A. 1979. Genetic improvement of drought resistance in crop plants. A case for sorghum, P 429 - 445, In: Mussel, H., and Staples, R. C.(eds.). Stress physiology in Crop Plants. Wiley Inter Science ,New York.
 Choudhary, P., S.M. Khanna., P.K. Jain., C. Bharadwaj., J. Kumar., P.C. Lakhera., and R. Srinivasan. 2012. Genetic structure and diversity analysis of the primary gene pool of chickpea using SSR markers. Genetic and Molecular Research. 11: 891-905.
 Eberhart, S.A., and W.A. Russell. 1966. Stability parameters for comparing varieties. Crop Science. 6:36-40.
 Farayedi, Y. 2013. Seed yield stability of advanced Kabuli type chickpea lines at dry fall sowing in cold region of Maragheh. Iranian Journal of Dryland Agriculture. 1(4): 17-32.
 Farshadfar, A. 1998. Application of biometrical genetics in plant breeding. Taghe Bostan Publication. Kermanshah, 396p.(In Persian) Fernandez, G.C. 1991. Analysis of genotype × environment interaction by stability estimates. Horticultural Science. 27: 947–950.
 Finlay, K.W., and G.N. Wilkinson. 1963. The analysis of adaptation in a plant breeding programme. Australian Journal of Agriculture Research. 14:742-754.
 Francis, T.R., and L.W. Kannenburg. 1978. Yield stability studies in short-season maize. I. A descriptive method for grouping genotypes. Canadian Journal of Plant Science. 58: 1029-1034.
 Kang, M.S. 1993. Simultaneous selection for yield and stability in crop performance trials: Consequences for growers. Agronomy Journal. 85:754-757.
 Kang, M.S. 1988. A rank-sum method for selecting high-yielding, stable corn genotypes. Cereal Research Communications. 16: 113-115.
 Kanouni, H., Y. Farayedi., A. Saeid., and S.H. Sabaghpour. 2015. Stability analyses for seed yield of chickpea (Cicer arietinum L.) genotypes in the western cold zone of Iran. Journal of Agricultural Science. 7(5): 219-230.
 Kanouni, H. 2013. Stability of seed yield and adaptability to autumn sowing in Kabouli type chichpea lines and cultivars. Dryland Agricultural Research Institute.No. 44102. PP.67.(In Persian)
 -Lin, C.S., and M.R. Binns. 1989. Comparison of unpredictable environmental variation generated by year and seeding – time factors for measuring type 4 stability. Theor. Appl. Genet. 78: 61-64.
 -Malhotra, R.S. 1998. Breeding chickpea for cold tolerance . 3rd European Conference on Grain Legumes, pp.152.
 Malhotra, R.S., and M.C. Saxena. 2002. Strategies for overcoming drought stress in chickpea. Caravan 17.
 -Manrique, K., and M. Hermann. 2000. Effect of G×E interaction on root yield and beta carotene content of selected sweet potato varieties and breeding clones. CIP Program Report. 1999- 2000. PP: 281-287.CIP, Peru.
 Roemer, T. 1917. Sind die ertragreichen sorten ertragssicherer. Mitteilungen der Deutschen Landwirtschaftlichen Gesellschaft. 32: 87-89.
 Roustaii, M., D. Sadeghzadeh Ahari., A. Hesami., K. Soleymani., H. Pashapour., K. Nader- Mahmoodi., M.M. Poursiahbidi., M. Ahmadi., M. Hassanpour Hosni., and G. Abediasl. 2003. Study of adaptability and stability of grain yieldof breed wheat genotypes in cold and moderate- cold dryland areas. Seed and plant.19(2): 263-275.
 Sabaghnia, N., S.H. Sabaghpour., and H. Dehghani. 2008. The use of an AMMI model and its parameters to analysis yield stability in multi-environment trials. Journal of Agriculture Science. 146(5): 571-581.
 Sabaghpour, S.H., P. Pezeshkpour., R. Sarparast., A. Saeid., M. Safikhani., A. Hashem Beigi., and I. Karami. 2010. Stability study of seed yield in chickpea genotypes( Cicer arietinum L.) in autumn sowing at dryland condition. Seed and Plant. 26(1): 173-191.
 Sabaghpour, S.H., Y. Farayedi., M. Kamel., and N. Allahyari. 2009. Stability analysis of grain yield of lentil genotypes at spring planting in rainfed condition. Jouanal of Agriculture Science and Natural Resource. 16(2): 33-42.
 Sabaghpour, S.H., E. Sadeghi., and R.S. Malhotra. 2003. Present statusand future prospects of chickpea cultivation in Iran. International Chickpea Conference. 20-22 Jan, 2003, Raipur, India.
 Saeid, A. 2016. Study on adaptability and yield stability of chickpea genotypes for autumn sowing under cold rainfed conditions. Dryland Agricultural Research Institute. 49626. PP. 1-49.(In Persian)
 Saeid, A. 2015. Adaptability and yield stability study of advanced Kabuly chickpea varieties at autumn sowing in rainfed condition. Dryland Agricultural Research Institute. 46875. PP. 1-48.(In Persian)
 Saxena, M. C., and K.B. Singh. 1997. The Chickpea. Jihad of Mashhad university. PP.444. (In Persian)
 Segherloo, A.E., S.H. Sabaghpour., H. Dehghani., and M. Kamrani. 2008. Non-parametric measures of phenotypic stability in chickpea genotypes (Cicer arietinum L.). Euphytica. 162(2): 221-229
 Shukla, G.K. 1972. Some statistical aspects of partitioning genotype-environmental components of variability. Heredity. 29: 237-245.
 Singh, K.B. 1997.Chickpea (Cicer arietinum L.).Field Crops Research. 53 :161-170.
 Singh, K.B, and M.C. Saxena. 1999. Chickpea (The Tropical Agriculturalist). Macmillan Education LTD, London and Bisingtone.