بررسی رویکرد تاریخمندانه به معرفت دینی با تأکید بر نگاه تاریخی به قرآن
محورهای موضوعی : پژوهشهای معرفت شناختیراضیه موحدی نیا 1 , حسام الدین ربانی 2
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه قرآن و حدیث
2 - استادیار دانشگاه قرآن و حدیث؛ پردیس تهران
کلید واژه: قرآن, معرفت دینی, تاریخینگری,
چکیده مقاله :
تاریخینگری یکی از روشهای فیلسوفان غربی در بررسی متون دینی است که طی دهههای اخیر در میان روشنفکران مسلمان نیز رواج یافته است. در این نگرش، معرفت دینی تاریخمند تلقی شده و به هیچ وجه قابل تسری به زمانهای دیگر نیست؛ به تعبیر دیگر میان دورههای معرفتی نوعی گسست وجود دارد. بر همین اساس قرآن که متن اصلی مسلمانان محسوب میشود نیز همواره در معرض تفاسیر و برداشتهای مختلف قرار گرفته است اما هیچکدام از این خوانشها مطلق نیست بلکه هر فهمی از این متن تاریخمند بوده و تحت تأثیر زمینههای متن در دورههای زمانی متفاوتی شکل گرفته است. طرفداران این نگرش در دنیای اسلام، تأکید میکنند که قرآن یک محصول فرهنگی و مختص عصر نزول است و نمیتواند در زمانهای بعدی نیز یک متن مرجع قرار گیرد؛ بر این اساس، باید رویکرد جزماندیشانه نسبت به هر نوع معرفت دینی متخذ از قرآن را کنار نهاد و به قةرآن بهعنوان یک پدیده تاریخی نگریست. بررسی ادعاهای طرفداران این نگرش نشان میدهد که برخی مبانی تاریخینگری مخدوش و قابل نقد است و گرچه این رویکرد در برخی تعالیم دینی و بهویژه فقهی قابل پیگیری است، چراکه در تاریخ اندیشه اسلامی و روشهای فهم در متون دینی چنین سابقهای وجود دارد، اما نمیتوان آن را به همه آموزههای دینی تسری داد و با عینک تاریخی به همه تعالیم دینی نگریست.
The Historicism in Western Philosophy is considered as a research method in religious texts which has been expanded among the Muslim Intellectuals recently. Accordingly, religious episteme is a historical phenomenon and has not been transmitted to the other periods and on other words, there is a gap between the epistemic periods. Hence the QURAN is the central text of Muslims which is interpreted in different manner, while none of them are not absolute one. In fact, all interpretations of Quran are historical and have been affected by the contexts. Its proponents argued that the Quran is cultural and contextual text, so dogmatic approaches on religious episteme that has been received through Quran, should be abandoned. It must be taken into consideration as a historical phenomenon. Assessment of their claims shows that certain principles of historicism is ambiguous and capable to be criticized; Although This approach rooted in the history of Islamic thought and methods of the text understanding but it will not be able to be applied to all religious teachings and evaluated by historical method
