خوانش اسطورة آرش بر اساس نظریة «اسطورهشناسی خورشید» ماکس مولر
محورهای موضوعی : شخصیت های اساطیری
فاطمه شکیبایی
1
,
مهیار علوی مقدّم
2
,
محمود فیروزی مقدم
3
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاداسلامی، تربت حیدریه، ایران
2 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
3 - استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاداسلامی، تربت حیدریه، ایران
کلید واژه: اسطورة آرش, ماکس مولر, طبیعت, بیماری زبانی, خورشید,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر به روش تحلیلی ـ تطبیقی به خوانش و تحلیل اسطورة آرش کمانگير، بر اساس دیدگاه اسطورهشناسی خورشید ماکس مولر پرداخته است. ماکس مولر از بنیانگذاران اسطورهشناسی تطبیقی است که با بررسی اقوام گوناگون در حوزههای انسانشناسی تطبیقی، فیلولوژیتطبیقی و دینشناسی تطبیقی به اسطورهشناسیتطبیقی درحوزة طبیعت پرداخته است. وی اسطورهشناسی تطبیقی را محور اصلی تفکّر و تخیّل اقوام هندواروپایی میداند. ماکس مولر با طرح نظریة «بیماری زبانی» معتقد است که اسطورهها، جز یک صورت کهن از زبان نیستند که با فیلولوژی تطبیقی اسطورهای مانند آرش، میتوان به واکاوی آن پرداخت؛ چراکه اسطورهشناسی از یک نوع بیماری زبانی ناشی میشود که موجب از دست رفتن شفافیت اوّلیه از واژهها میشود. با توجّه به دیدگاه مولر میتوان گفت که خدایان و قهرمانان اسطورهای، صرفاً نامهایی برای پدیدههای طبیعی بودهاند؛ نامهایی که به تدریج از هیبت و تکریم برخوردار شده و درپسِ کاربرد زبانی پنهان مانده و به دور از درک مستقیم با گذر زمان به اشتباه تفسیر گردیده و تشخّص یافته و الهه و یا قهرمانی اسطورهای انگاشته شدهاند؛ اسطورۀ آرش از این قاعده مستثنا نیست. برپایة اسطورهشناسی خورشیدی ماکس مولر، جاودانگی، تطهیرکنندگی، تندتازی و مرزبانی، ازجمله ویژگیهای مشترک اسطورة خورشید و اسطورة آرش است.
The current study examines the myth of Ārash-e Kamāngīr (Ārash the Archer) through the lens of Max Müller's solar mythology, employing an analytical-comparative approach. Max Müller, a pioneering figure in comparative mythology, explored various ethnic traditions across the realms of anthropology, philology, and theology, emphasizing the study of comparative mythology within the natural world. Müller regarded comparative mythology as central to the Indo-European peoples' thought processes. Building on his theory of the "disease of language," Müller posited that myths represent ancient forms of language that can be deciphered through comparative mythological analysis, such as in the case of Ārash. He viewed mythology as stemming from a linguistic ailment that distorts the original clarity of words. From Müller's standpoint, mythological deities and heroes serve as personifications of natural phenomena, with their names gradually acquiring reverence and mystique over time, evolving into gods/goddesses or legendary figures. The myth of Ārash aligns with this interpretation. According to Max Müller's solar mythology framework, themes of immortality, purification, swiftness, and frontier protection are prevalent in both Sun myths and the myth of Ārash.
