سلوک عرفانی از نگاه ابن‌فارض
محورهای موضوعی : اسطوره
1 - استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان
کلید واژه: عرفان, رمز, سلوک, حب الهی, ابن‌فارض,
چکیده مقاله :
یکی از مهم‌ترین مباحثی که در علم عرفان مطرح می‌شود، بحث از سیر و سلوک است. هر کدام از عارفان برای بیان مقصود از سیر و سلوک، تعبیری مخصوص دارند. آن چنان‌که رسیدن به سرمنزل مقصود نزد هر عارف با عارف دیگر متفاوت است؛ چه در انتخاب راه و چه بیان آن. یکی از مشهورترین شاعران و گویندگان متصوف زبان عربی ابن‌فارض(576 ـ 632ق) معروف به سلطان‌العاشقین است که از آبشخور عرفان و ادب هم‌زمان نوشیده است. ابن‌فارض عرفان و سلوک خود را بر پایه‌های عشق بنا نهاده و از شرب مدام سخن می‌گوید؛ به گونه‌ای که در باور او عشق مهم‌ترین موضوع در عالم هستی و بزرگ‌ترین انگیزه برای متعالی شدن آدمی است. این جستار نگاهی است عرفانی ـ ادبی به سلوک این شاعر عارف و در چهار مرحلة ملاحظة حسی، معاینة نفسانی، مطالعة قلبی و مشاهدة روحی مورد پژوهش و تحقیق قرار گرفته است. بررسی این مراحل نشان می‌دهد مهم‌ترین وسیله‌ای که ابن‌فارض را در بیان این سلوک یاری می‌دهد، استفاده از رمز است و پیغام او را تنها اهل عرفان درک می‌کنند.
Soluk (spiritual journey) is one of the most important issues in mysticism. Each mystic has his own interpretation of suluk. One of the most famous Arabic poets is Ibn al-Farez (Umar ibn Alī ibn al-Fārid), 576-632 AH, known as Sultān al-Āshegin, who is a great mystic and a man of letters. Ibn al-Farez has established his mysticism based on love; he continually speaks of divine wine and believes that Love is the most important subject in the world and the greatest motivation for transcendence of man. The present article tries to examine suluk in Ibn al-Farez's works from literary and mystical points of view and to study four stages of "sensual observation", "sensual experience", "direct vision by heart" and "spiritual observation" in his thoughts. The results show that he uses the symbols for exposition of soluk and only Muslim mystics can understand his explanations about symbols.
