تحلیلی بر مناط بدعت و مشروعیت مناسک عزاداری

محورهای موضوعی : علوم اجتماعی

ایران سلیمانی ¹ (گروه الهیات و معارف اسلامی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران)
سیده صدیقه سید کاظمی اردبیلی ² (گروه الهیات و معارف اسلامی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/01/29 تاریخ پذیرش : 1396/01/29 تاریخ انتشار : 1395/09/01

کلید واژه: فقه, عزاداری, مشروعیت, بدعت, اهل بیت (ع),

چکیده مقاله :

عزاداری و برپایی مجالس به‌پاس تعظیم و احترام فرد یا گروهی است، که در قالب مداحی سخنرانی، سینه‌زنی و غیره انجام می‌شود. همچنین به دلیل نقش سازنده فردی و اجتماعی و فرهنگی آن، جایگاه ویژه‌ای در مکتب اسلام و سیره اهل‌بیت دارد. اما برخی اعمال خارج از توصیه‌ها و احکام دین در مراسم‌های عزاداری که به نام دین و به عنوان دستور دینی معرفی و عمل شود بدعت محسوب شده و ضروری است نحوه عزاداری‌ها اصلاح و بدعت‌ها از آن زدوده شود. این تحقیق با هدف بررسی مناط بدعت و مشروعیت مناسک عزاداری به روش توصیفی – تحلیلی انجام شد. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که گریه کردن، نوحه سرایی و مرثیه خوانی و عزاداری طبق آیات قرآن احادیث شیعه و سنی برای اهل بیت (ع) نه تنها ممنوع نیست بلکه دارای فضیلت خاصی است که این فضیلت شامل تعزیه داران واقعی خواهد گردید. و نیز از مصادیق شعائر الهی، مودّت و محبّت به اهل بیت علیهم السّلام و مبارزه با ظلم و ستم است که در قرآن به آنها سفارش شده است و می‌توان مشروعیت عزاداری را در اسلام اثبات کرد. اما در زمینه بروز بدعت‌ها و خرافات در عزاداری می‌توان چنین نتیجه گرفت که از نظر اکثر فقهای عظام حکم اولیه در مورد بدعت‌ها از جمله قمه زنی و هر نوع عمل نامتعارف در عزاداری‌ها، حرمت است و در هیچ یک از فرمایش معصومین (ع) پیرامون فضیلت عزاداری بر امام حسین (ع) به امری غیر از گریه کردن و زیارت کردن قبر مطهّرشان توصیه نشده است .

منابع و مأخذ:

قرآن کریم

1-   ابن حمزه، محمدبن علی.(1408ه.ق). الوسیلة الی نیل الفضیلة، قم، مکتبة آیت الله المرعشی النجفی

2-   ابن سعید، محمد .(1426ه.ق). الطبقات الکبرى، قم، نشر الحقایق، چاپ دوم

3-   ابن منظور، محمد بن مکرم .(1416 ق). لسان العرب، بیروت، داراحیاء التراث العربی

4-   جبلی عاملی، زین الدین بن علی عاملی.(1407 ه.ق). مسکن الفؤاد، قم، موسسه آل البیت لاحیاء التراث

5-   حر عاملی، محمدبن حسن .( 1104 ق). وسایل الشیعه، جلد 2، بیروت، دار الاحیاء التراث العربی

6-   حرعاملی، محمد بن حسن.(1392 ه.ق). وسائل الشیعة، بیروت، داراحیاء التراث العربی

7-   حسینی خامنه ای، سیدعلی.(1380). اجوبة الإستفتائات، تهران: انتشارات الهدی، چاپ هفتم

8-   حسینی دشتی، مصطفی.(1385). معارف و معاریف، تهران، انتشارات آرایه

9-   حلّی، حسن بن یوسف.(1422 ه.ق). منتهی المطلب، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیه

10-          دهخدا، علی اکبر.(1372). لغتنامه ی دهخدا، تهران، انتشارات دانشگاه تهران

11-         راغب اصفهانی، حسن بن محمّد. (1386). مفردات الفاظ القرآن. ترجمة محمّدحسین رحیمی. چاپ اوّل. تهران، نشر سبحان

12-         رجبی، حسین.(1381). پاسخ به شبهات عزاداری، قم، مرکز انتشارات دفتر نماینده مقام معظم رهبری در امور اهل‌سنت بلوچستان

13-         صدر، محمدباقر.(1420ق). معالم الجدیدة، تهران، انتشارات مکتب النجاح

14-         طباطبایی یزدی، محمدکاظم.(1424 ه.ق). العروة الوثقی، چاپ دوم، قم، موسسة النشر الاسلامی

15-         فاضل لنکرانی، محمد.(1383). جامع المسایل (فارسی)، جلد2، قم، چاپخانة مهر

16-         فاضل هندی، محمد بن حسن اصفهانی.(1420 ه.ق). کشف اللثام، قم، موسسه نشر اسلامی

17-         فرهنگ لاروس.(1365). ترجمه ی سید حمید طبیبیان تهران، انتشارات امیرکبیر

18-         قمی، شیخ عباس.(1384). منتهی الآمال، قم، انتشارات مومنین، چاپ سوم

19-         قمی، شیخ عباس.(1404 ه.ق). بیت الاحزان، قم، مطبعة سید الشهداء

20-         مجلسی، محمد باقر .(1403ق). بحار الأنوار، الطبعه الثالثه، بیروت : دار الإحیاء التراث

21-         معین، حسن .(1387). فرهنگ معین، چاپ ششم،تهران، انتشارات امیر کبیر

22-         مقدس اردبیلی، احمد.(1418 ه.ق). مجمع الفائده و البرهان، قم، موسسه النشرالاسلامی، چاپ سوم

23-         مکارم شیرازی، ناصر.(1364). تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ بیست

24-         موسوی خمینی، روح الله.(1381). استفتائات از محضر امام خمینی، قم، دفتر انتشارات اسلامی

25-         موسوی خمینی، روح الله. (1415 ه.ق). کتاب البیع، قم، موسسه نشر اسلامی

26-         موسوی خویی، ابوالقاسم.(1404 ه.ق). مستند العروة (کتاب النکاح)، نجف، مطبعة الآداب

27-         نجفی، سید جلیل .(1366). مناقب اهل بیت (علیهم السلام)، چ5، تهران : انتشارات سید جلیل نجفی

28-         نجفی، محمدحسن.(1362). جواهر الکلام، تهران، دارالکتب اسلامیه، چاپ سوم

29-         نفیسی، علی اکبر (1347). فرهنگ نفیسی، تهران، انتشارات خیام