تحلیل و بررسی گونه‌های تکرار در شعر طاهره صفارزاده با تأکید بر کتاب «بیعت با بیداری»
محورهای موضوعی : ادبیات فارسی
کلید واژه: تکرار, تکرار لفظی, تکرار معنایی, تکرار نحوی, بیعت با بیداری,
چکیده مقاله :
تکرار یکی از صنایع بدیعی است که به گونه‌های مختلف تحقق می‌یابد: تکرار مصوت‌ها، تکرار کلمات و عبارت‌ها، تکرار صامت‌ها، تکرار مصوت و صامت با هم. غیر از موارد ذکر شده گاه مفاهیم شعری با عبارت‌های گوناگون و در قالب الفاظ و تصاویر مختلف تکرار می‌شوند. هم‌چنین تکرار واژه‌ها در کنار ساختار نحوی یکسان، موسیقی شعر را تقویت می‌کند و گسترش معنایی به وجود می‌آورد. طاهره صفارزاده، از شعرای معروف پیش و پس از انقلاب، از این گونه تکرارها بهرة فراوان برده است؛ به طوری که می‌توان یکی از شاخصه‌های شعری او را همین تکرار و مخصوصاً تکرار آغازین عنوان کرد. در این مقاله که به روش تحلیلی ـ توصیفی انجام گرفته، کوشش شده است عنصر تکرار در شعر او با تأکید بر کتاب بیعت با بیداری که یکی از مؤثرترین و کوبنده‌ترین آثار شعری او در بین سال‌های 56 تا 58 است، تحلیل و بررسی گردد. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد وی با استفاده از این آرایه اوضاع نابسامان حاکم بر جامعه را به تصویر می‌کشد. وی با تکرار واج، واژه و عبارت، توانسته است کمبود یا نبود وزن و موسیقی بیرونی را جبران کند و معانی برجسته و قابل قبولی را بیافریند و نقش مؤثری در آگاهی بخشیدن به مردم در آستانۀ انقلاب ایفا کند.
Palilogy is one of rhetoric industries that might be realized in different ways: Palilogy of vowels, Palilogy of words and phrases, Palilogy of consonants, or Palilogy of consonants and vowels together. In addition to the above-mentioned points, sometimes poem concepts are repeated along with different phrases in different words and forms. Moreover, Palilogy of words along with similar syntactic structures might strengthen the poem music and lead to semantic expansion. Tahereh Saffarzadeh, as one of the prominent poets before and after the Islamic revolution, has made use of these Palilogy abundantly and Palilogy could be mentioned as one of the main features of her poems. The present study, which is of descriptive-analytic type, is an attempt to examine and describe the element of Palilogy in her works especially in her "Allegiance with vigilance" book as one of her most effective and impressive works between years of 56-58. The results revealed that she depicts the chaotic conditions of the society via Palilogy. She could, in fact, compensate for the shortage or lack of external music by repeating phonemes, words, or phrases and create considerable meanings and plays an important role in awareness raising of the people.
1ـ باقی‌نژاد، عباس. «بررسی رویکردها و رفتارهای زبانی در شعر صفارزاده»، بهارستان سخن، دوره 13، شماره 31، 1395.
2ـ تقوی، محمد؛ دهقان الهام، «موتیف چیست و چگونه شکل می‌گیرد»، فصل‌نامة نقد ادبی، شمارة 2، 1388.
3ـ داد، سیما، فرهنگ اصطلاحات ادبی. چاپ سوم، تهران: مروارید، 1385.
4ـ دهخدا، علی‌اکبر. لغت‌نامه. تهران: دانشگاه تهران، چاپ دوم، 1377.
5ـ رستمی، فرشته، «بررسی زبان ادبی اشعار فارسی طاهره صفارزاده»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه ارومیه، 1392.
6ـ شفیعی‌کدکنی، محمدرضا. موسیقی شعر. تهران: آگاه، چاپ هفتم، 1381.
7ـ شمس لنگرودی، محمد. تاریخ تحلیلی شعر نو. تهران: مرکز، 1378.
8ـ شمیسا، سیروس. کلیات سبک‌شناسی. تهران: فردوس، ۱۳۷3.
9ـ صرفی، محمدرضا؛ نارجی، مژگان، «سبک‌شناسی لایه‌ای اشعار انقلابی و مذهبی طاهره صفارزاده»، نشریه ادبیات پایداری، دورة7، شمارة 12، 1394.
10ـ صفارزاده، طاهره. مجموعه اشعار طاهره صفارزاده، مقدمه نویس محمد حقوقی، تهران: پارس کتاب، 1391.
11ـ ــــــــ، ــــــ. (الف)، مردان منحنی. شیراز: نوید، چاپ دوم، 1366.
12ـ ــــــــ، ــــــ. (ب)، دیدار صبح. شیراز: نوید، چاپ دوم. 1366.
13ـ علیپور، مصطفی. ساختار زبان‌شناسی امروز. تهران: فردوس، 1378.
14ـ فتوحی، محمود. بلاغت تصویر. تهران: سخن، 1386.
15ـ ــــــــ، ــــــ. سبک‌شناسی نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها، تهران: سخن، 1390.
16ـ فشارکی، محمد. نقد بدیع. تهران: سمت، 1379.
17ـ ماحوزی، مهدی. برگزیدة نظم و نثر فارسی. تهران: اساطیر، چاپ ششم، 1373.
18ـ متحدین، ژاله، «تکرار، ارزش صوتی و بلاغی آن»، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی مشهد، سال 11، شمارة 3، 1354.
19ـ مولوی، جلال‌الدین محمد. مثنوی معنوی. تصحیح نیکلسون، تهران: امیرکبیر، چاپ سیزدهم، 1379.
20ـ میرزاده دم طسوج، پیروز، «زیباشناسی در اشعار طاهره صفارزاده» پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه ارومیه، 1389.
21ـ ناصرخسرو، ابومعین؛ قبادیانی، ناصر بن خسرو. دیوان. به کوشش مجتبی مینوی و مهدی محقق، تهران: دانشگاه تهران، چاپ ششم، 1384.
22ـ ونارجی، مژگان، «سبک‌شناسی شعر شاعران زن از پیروزی انقلاب اسلامی تا دوران دفاع مقدس (طاهره صفارزاده، سپیده کاشانی، فاطمه راکعی)»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید باهنر کرمان، 1392.
23ـ یاحقی، محمدجعفر. جویبار لحظه‌ها. تهران: جامی، 1378.
24ـ یلمه‌ها احمدرضا؛ ولی محمدی آبادی، مهدیه، «بررسی زبان شعر طاهره صفارزاده در دورة دوم شاعری (اشعار دفترهای طنین در دلتا، سد و بازوان، سفر پنجم)»، زیبایی‌شناسی ادبی، دوره 5، شماره 22، 1393.
_||_