اثر عمق زهکش و لایه محدود کننده بر دبی و شوری زهاب در اراضی فاریاب جنوب خوزستان

محورهای موضوعی : مدیریت آب در مزرعه با هدف بهبود شاخص های مدیریتی آبیاری

روح الله مختاران ¹ (دانشجوی دکتری؛ دانشکده مهندسی علوم آب؛ دانشگاه شهید چمران اهواز؛ اهواز؛ ایران)
عبدعلی ناصری ² (استاد؛ گروه آبیاری و زهکشی؛ دانشکده مهندسی علوم آب؛ دانشگاه شهید چمران اهواز؛ اهواز؛ ایران)
حیدرعلی کشکولی ³ (استاد؛ گروه آبیاری و زهکشی؛ دانشکده مهندسی علوم آب؛ دانشگاه شهید چمران اهواز؛ اهواز؛ ایران)
سعید برومند نسب ⁴ (استاد؛ گروه آبیاری و زهکشی؛ دانشکده مهندسی علوم آب؛ دانشگاه شهید چمران اهواز؛ اهواز؛ ایران)

تاریخ دریافت : 1392/06/06 تاریخ پذیرش : 1392/09/26 تاریخ انتشار : 1392/12/28

کلید واژه: دبی زهاب, شوری, عمق کارگذاری زهکش‌ها, عمق لایه محدودکننده,

چکیده مقاله :

کاهش دادن مقدار زهاب خروجی و بالا نگه داشتن سطح ایستابی در نزدیکی عمق ریشه با کاهش عمق کارگذاری زهکش ها درجهت حفاظت از منابع آب و خاک، از نگرش‌های نوین زهکشی می باشد. در این تحقیق برای بررسی تأثیر کاهش عمق زهکشی بر شوری و دبی زهاب، دو مزرعه 11-9R با عمق متوسط زهکشی2 متر با فاصله 60 متر و مزرعه7-8R با عمق متوسط زهکشی 4/1 متر و فاصله 40 متر در اراضی کشت نیشکر جنوب خوزستان انتخاب شد. طی دوره تحقیق با احداث شش گروه پیزومتر در دو مزرعه با فواصل مختلف از جمع کننده زهاب، تراز سطح آب زیرزمینی و دبی زهاب به صورت روزانه و شوری آب زیرزمینی و زهاب در هر دور آبیاری اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که با افزایش آبیاری ها، اختلاف بار هیدرولیکی بین لایه های پایین نسبت به لایه های بالایی در هر دو مزرعه جریان عمودی را به سمت بالا برقرار می‌کند. همچنین با کاهش عمق کار گذاری زهکش‌ها، مقدار شوری آب زیرزمینی کاهش یافت، لیکن این تغییرات شوری به عمق لایه محدود کننده نیز وابسته بود. همچنین مشخص شد که شوری زهاب علاوه بر شوری آب آبیاری تحت تاثیر شوری آب زیرزمینی بوده و تفاوت در عمق زهکشی، موقعیت لایه محدود کننده و وجود عدسی‌های ماسه‌ای بر این شوری موثر است. همچنین با کاهش عمق زهکشی دبی زهاب به شدت کاهش یافت به طوری که در مزرعه 11-9R، دبی زهاب خروجی 86/3 لیتر برثانیه و در مزرعه 7-8R این مقدار به74/0 لیتر بر ثانیه رسید.

چکیده انگلیسی:

A new approach in drainage design call for the control of shallow water table at vicinity of the crop rootzone for the purpose of proper soil and water conservation. The objective of this study was to evaluate the effect of  reducing drainage depth on salinity and water rate of drains. For this purpose, R 9-11 farm with average drainage depth of 2 and distance of 60 meters and a R 8-7 farm with depth of 1.4 and distance of 40 meters of sugarcane in south Khuzestan were selected. During the study, constructing six pisometers groups in two farms with different distances from drain collector, the daily water table level and outlet drain flow rate and the salinity of groundwater, and outlet drain in each irrigation were measured respectively. Results indicated that by increasing the irrigation water, the difference of hydraulic load between the bottom layers to the top ones in both farms, leads the vertical flow upwards. In addition, by reducing the drain insertion depth, the groundwater rate of salinity reduces, but these changes of salinity depend on the impermeable layer depth. In addition, by reducing that drain salinity was affected by irrigation water and groundwater salinity and the difference of drain insertion depths, location of impermeable layer and sand lenses affect this salinity. In addition, by reducing the drain insertion depth, outlet drain flow rate was intensively reduced such that in R 9-11 and R 8-7 farms, outlet drain reached to 3.86 and 0.74 L/s, respectively.