بررسی روند تغییرات فراسنج های آب و هوایی در اقلیم نیمه‌خشک ایران
محورهای موضوعی : برگرفته از پایان نامههادی دهقان 1 , علی اکبر عرب سلغار 2 , فریدون کاوه 3
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد
3 - دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی
کلید واژه: ایران, دما, بارندگی, تبخیر-تعرق, اقلیم نیمه‌خشک, روند زمانی,
چکیده مقاله :
در مناطق خشک و نیمه‌خشک مانند کشور ما، عمده‌ترین عامل مصرف منابع آب تبخیر-تعرق می‌باشد. لذا، آگاهی از تغییرات آن و سایر فراسنج های اقلیمی نقشی موثر در برنامه ریزی، توسعه و مدیریت منابع آب ایفا می‌کند. در این پژوهش، روند تغییرات درازمدت تبخیر- تعرق گیاه مرجع، میانگین دما و بارندگی در مقیاس ماهانه مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، ابتدا کلیه ی ایستگاههای سینوپتیک ایران با استفاده از روش اقلیم دومارتن اقلیم‌بندی شدند. این پژوهش در اقلیم نیمه‌خشک ایران انجام گرفته است که در آن 14 ایستگاه سینوپتیک با دوره ی آماربرداری دست کم 30 ساله با کاربرد سه روش کم ترین مربعات خطا، من-کندال و والد-ولفویتز مورد بررسی قرار گرفته اند. تبخیر و تعرق گیاه مرجع با کاربرد روش فائو- پنمن- مونتیث محاسبه شده است. نتایج بررسی در کل دوره ی آماری نشان دادند که به طور میانگین برای فراسنج تبخیر- تعرق 24 درصد ایستگاهها روند مثبت، 29 درصد منفی و 47 درصد بدون روند می‌باشند. به گونه ی مشابه، برای فراسنج دما 22 درصد ایستگاهها روند مثبت، 14 درصد روند منفی و64 درصد فاقد روند هستند. نتایج روند بارندگی نشان داد که بارندگی در بیش تر ایستگاهها فاقد روندی معنی‌دار است. نتایج کاربرد روش من-کندال با روش کم ترین مربعات خطا، بیش تر مطابقت دارد. با توجه به نتایج بدست آمده می توان اذعان کرد که برخی مناطق در سال‌های آینده با افزایش دما و تبخیر-تعرق روبه رو خواهند شد.
Evapotranspiration (ET) is the largest water consumer in arid and semi- arid regions. Therefore, acquiring the knowledge of the factors and processes leading to ET is of utmost importance in decision – making water resources management. In this study, the long time trend in mean monthly temperature, rainfall and ET was investigated to this end, all synoptic stations were categorized according to the De Martonne climate classification method. As we were mostly concerned with the semi- arid region of the Land of Iran, only 14 stations with at least 30 years of data were selected for this purpose. The least squares error, the Man – Kendall, and the Vald-Volfoyts methods were used in analyzing the data. The FAO-Penman-Monteith equation was used in the reference crop ET estimation. It was observed that 24% of the stations showed positive and 14% showed negative trends, and the remaining stations did not follow any trend. As for the rainfall, no meaningful trend was detected in this parameter. Of the applied statistical methods, the least squares and error the Mann-Kendall methods showed closer similarities than the other procedures. In conclusion, it is certain that some regions shall experience higher temperatures, thus ET, in the coming years.