تضاد آب و راهبردهای مدیریت آن در بین استفاده‌کنندگان از چاه‌های آب مشترک: مورد مطالعه کشاورزان شهرستان‌ بهار در استان همدان

محورهای موضوعی : برگرفته از پایان نامه

احمد عابدی سروستانی ¹ , ناصر عزتی سروری ² , غلامحسین عبدالله زاده ³

1 - دانشیار ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده مدیریت کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
2 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد رشته توسعه کشاورزی، دانشکده مدیریت کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
3 - دانشیار توسعه روستایی، دانشکده مدیریت کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

تاریخ دریافت : 1397/12/01 تاریخ پذیرش : 1400/05/11 تاریخ انتشار : 1400/05/01

کلید واژه: کشاورزی, چاه‌ آب, احساس تضاد, مدیریت تعارض,

چکیده مقاله :

مقدمه: اگرچه تنش بر سر آب افزایش یافته است، اما احتمال بروز تضاد درباره منابع آب مشترک بیشتر است. تحقیق حاضر با هدف بررسی تضاد آب و روش­های مدیریت آن در بین کشاورزان انجام گرفت.
روش­: این تحقیق با روش توصیفی-پیمایشی انجام شد. ابزار جمع­آوری داده­ها، پرسشنامه بود که روایی آن با مراجعه به اساتید دانشگاه تأئید گردید. جمعیت موردمطالعه، کشاورزان شهرستان بهار در استان همدان بودند که از چاه­های آب مشترک برای تأمین آب کشاورزی استفاده می­­کردند. با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه برابر 214 نفر برآورد گردید که با روش نمونه­گیری ساده تصادفی انتخاب شدند.
یافته­ها: یافته­های پژوهش نشان داد در دامنه امتیاز 1 تا 5، "خشکسالی" و "افزایش تعداد کشاورزان" به ترتیب با میانگین 56/3 و 45/3، از دلایل اصلی ایجاد تضاد آب کشاورزی می­باشند. همچنین اولویت­ روش­های کاهش تضاد آب مربوط به مشارکت کشاورزان در مدیریت آب چاه­­های کشاورزی و مذاکره با آنان پیرامون آب بود. نتایج نشان داد در مقیاس با دامنه 13 تا 65، تضاد ادراک‌شده پیرامون آب کشاورزی با میانگین 51/38 در حد متوسط بود و با افزایش فاصله مزرعه از چاه آب، مساحت زمین کشاورزی اجاره­ای و همچنین درآمد سالانه از فعالیت­های غیر کشاورزی، ادراک و احساس کشاورزان از تضاد آب کشاورزی افزایش می­یافت. در مقابل، با افزایش مساحت زمین کشاورزی ملکی و میزان درآمد حاصل از کشاورزی، ادراک و احساس کشاورزان از تضاد آب کشاورزی کمتر می­شد. بیشترین استفاده کشاورزان برای مدیریت تضاد آب از راهبرد «کنترل» بود. از این نظر، راهبرد «راه­حل­گرایی» و راهبرد «عدم مقابله» به ترتیب در اولویت­های بعدی قرار داشتند.
نتیجه­گیری: لازم است سیاست­های مناسب برای محافظت از کشاورزان در هنگام خشکسالی به منظور کاهش تضاد آب دنبال شود. کسب درآمد از طریق فعالیت­های غیرکشاورزی به تنهایی نمی­تواند ادراک کشاورزان از تضاد آب را کاهش دهد و افزایش درآمد کشاورزان از کشاورزی برای کاهش تضاد آب مورد نیاز است. برگزاری جلسات گفتگو و تعامل بین کشاورزان می­تواند به تحلیل دلایل تضاد آب کشاورزی و یافتن روش­های مناسب برای کاهش آن کمک نماید.

چکیده انگلیسی:

Introduction:Water conflict is a major challenge that, if left unmanaged, will become a security issue. Although tensions over water have increased, conflicts over shared water resources are more likely to happen. The study aimed to investigate water conflict and its management strategies among farmers.
Methods:The descriptive-survey research method was used. The data-gathering tool was the questionnaire, which its validity was verified through face validity. The study population included farmers who used shared water wells to provide water for agriculture (N=478). Using Cochran's formula, the sample size was 214 farmers who were selected by the simple random sampling method. Data were analyzed using SPSS software.
Findings: The results showed that “drought” and “increasing number of farmers”, with an average score of 3.56 and 3.45 respectively on a scale of 1 to 5, are considered as the main causes of agricultural water conflict. From the farmers’ view, the priority for reducing water conflicts was the participation of farmers in managing water wells and negotiating with farmers around the water. On a scale of 13 to 65 with an average of 38.51, the perceived agricultural water conflict was at the medium level. By increasing farm distance from the well, area of agricultural rental land, and annual income from non-agricultural activities, the perception of agricultural water conflict increased. However, by increasing owned agricultural land area and agricultural income, the perception of agricultural water conflict decreased. The main strategy used by farmers to manage agricultural water conflict was “control”, in which coercion and force are used to manage conflict. The “problem-solving” and “avoidance” strategies were the second and third priorities respectively.

منابع و مأخذ:

1. Bijani, M., and Hayati, D. 2013. Application of environmental value attitudes in water conflict analysis: A study of Dorodzan Dam irrigation network. Iranian Agricultural Extension and Education Sciences, 9(1): 81-91. [In Persian].


2. Bijani, M.; Hayati, D., and Abdolvand, M. 2012. Conflict in water utilization in Dorodzan dam irrigation network (views of regional water experts). Environmental Sciences, 10(1): 59-78. [In Persian].


3. Tatar, M., Papzan, A., and Ahmadvand, M. 2018. Agricultural water conflict management in Gavoshan Watershed (strategies based on cooperation strategy). Agricultural Extension and Education Sciences, 14(1): 91-111. [In Persian].


4. Rezaian, A. 2001. Conflict management. Payam Sadegh Magazine, Imam Sadegh University. [In Persian].


5. Razi, M. 2016. Identification of 1190 illegal wells in Hamadan and Bahar plain were identified. Khabaronline News Agency, available at: www.khabaronline.ir. Accessed on 25 August 2020. [In Persian].


6. Management and Planning Organization of Hamadan Province. 2019a. Strategic document and development operational plan of Hamedan province (2019-2021). Hamedan: Management and Planning Organization of Hamedan Province. [In Persian].


7. Management and Planning Organization of Hamadan Province. 2019b. Abstract of planning studies of Hamedan province. Hamedan: Management and Planning Organization of Hamedan Province. [In Persian].


8. Seyedan, S.M., Kohansal, M.R., and Ghorbani, M. 2017. Achieving the optimal route of extraction from groundwater resources by applying side effects in the Hamadan-Bahar plain. Journal of Watershed Management, 8(1): 191-201. [In Persian].


9. Frhangi, A. 1990. Communication in Organizational Conflict from the Perspective of Interaction Analysis. Management and Development Process, 4(1): 15-29. [In Persian].


10. Rafiei, N., Fattahi, S., Ghasemi, R., and Droudy, M. 2016. Strategic Development Problems in Hamadan Province. Tehran: Center for Strategic Studies of the Presidency. [In Persian].


11. Mortezanejad, M ., Yaqubi, J ., Sotoudehnia, A., and Daghestani, M. 2012. Optimization strategies for water resources management in irrigation network from the perspective of Ab-bran (case study: irrigation network of Qazvin Plain). Journal of Water Resources Engineering, 5(15): 69-77. [In Persian].


12. Statistics Center of Iran. 2020. Map of the provinces of the country. Available at: https://www.amar.org.ir. [In Persian].


13. Kolaei, A. 2014. Overview of the management and pricing of agricultural water in Iran and some selected countries. Tehran: Institute of Planning Research, Agricultural Economics and Rural Development. [In Persian].


14. Moghimi, S.M. 2009. Organization and Management: A Research Approach. Tehran: Termeh Publications. [In Persian].


15. Nozari, H., and Zali, A. 2013. Investigation of groundwater harvesting status of Hamedan-Bahar plain. Journal of Soil and Water Knowledge, 23(4): 277-290. [In Persian].


16. Yazdanpanah, M., Hayati, D., and Zamani, Gh. 2012. Application of cultural theory in the analysis of attitudes and activities of water resources protection: A study of employees of Bushehr Agricultural Jihad Organization. Journal of Agricultural Extension and Education Sciences, 7(2): 1-19. [In Persian].


17. Yousefi, A., Amini, A.M ., Fatthi, A., and Yadegari, A. 2016. Evaluation of ways to resolve the Zayandehrood River conflict from the perspective of farmers and stakeholders. Water and Soil Science, 20(2): 143-159. [In Persian].


18. Barli, O., Baskent, E., Turker, M., and Gedik, T. 2006. Analytical approach for analyzing and providing solutions for the conflicts among forest stakeholders across Turkey. Forest Policy and Economics, 9(3), 219-236.


19. Barli, O., Baskent, E., Turker, M., and Gedik, T. 2006. Analytical approach for analyzing and providing solutions for the conflicts among forest stakeholders across Turkey. Forest Policy and Economics, 9(3): 219-236.


20. Bijani, M., and Hayati, D. 2011. Water conflict in agricultural system in IRAN: A human ecological analysis. Journal of Ecology and Environmental Sciences, 2: 27-40.


21. Blake, R., and Mouton, J. 1964. The Managerial Grid: The Key to Leadership Excellence. Houston: The Gulf Publishing Company.


22. Cann, A., Norman, M.A., Welbourne, J.L. and Calhoun, L.G. 2008. Attachment styles, conflict styles and humour styles: Interrelationships and associations with relationship satisfaction. European Journal of Personality, 22: 131-146.


23. Cap-Net. 2014. Conflict resolution and negotiation skills for integrated water resources management. South Africa: UNDP.


24. Dubrin, A.J. 2004. Applying Psychology: Individual and Organizational Effectiveness. New Jersey: Pearson/Merrill Prentice Hall.


25. 2000. Proceedings of the international workshop on community forestry in Africa. Rome: FAO.


26. Gleick, P.H., and Heberger, M. 2012. Water and conflict: Events, trends, and analysis. The World`s Water, 8(3): 159-171.


27. Kameri-Mbote, P. 2007. Water, conflict, and cooperation: Lesson from the Nile river basin. Woodrow Wilson International Center for Scholars, 4: 1-5.


28. Robbins, S.P., and Judge, T.A. 2006. Organizational Behavior. New York: Prentice- Hall Inc.


29. 2011. The State of the World’s Land and Water Resources for Food and Agriculture. Rome: FAO.


30. Tulloch, J. 2009. Water conflicts: Fight or flight? Allianz. Available at:


31. Uprety, D.R. 2001. Conflict Management in Natural Resource: A Study of Land, Water and Forest Conflicts in Nepal.


32. Niu, W., Wang, H., and Qiu, L. 2009. A framework of trans-boundary water conflict model based on qualitative simulation of behavior. International Conference on Engineering Management and Service


33. Wolf, A., Natharius, J., Danielson, Ward, B., and Pender, J. 2010. International river basins of the world. International Journal of Water Resources Development, 15(4): 387-427.