تدوین‌سیاست‌های نظم بخشی در تعاملات اجتماعی
محورهای موضوعی : فصلنامه علوم اجتماعیمحمد وفایی مهر 1 * , محمد درخشانی 2 , اکرم اکبری نژاد 3
1 - گروه علوم تربیتی، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران.
2 - گروه علوم تربیتی، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران.
3 - کارشناسی‌ارشد رشته علوم تربیتی گرایش تحقیقات آموزشی، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران.
کلید واژه: نظم اجتماعی, تعاملات اجتماعی, روش کیو, مدیران آموزشی, باورهای دینی, قانون‌مداری, سیاست‌های تشویقی,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اولویت‌بندی سیاست‌های نظم بخشی به تعاملات اجتماعی از منظر مدیران آموزشی انجام شد. ضرورت این مطالعه از آن رو است که تعاملات اجتماعی، بنیان فرهنگ سازمانی مدارس را شکل می‌دهد و سیاست‌های مؤثر بر آن، بستر تحقق نظم پایدار را فراهم می‌سازد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی است و از نظر گردآوری داده‌ها، آمیخته (کیفی ـ کمّی) و بر اساس روش‌شناسی کیو (Q) اجرا گردید. جامعه آماری پژوهش شامل مدیران و معاونان مدارس ابتدایی شهرستان پلدشت در سال تحصیلی ۱۴۰۲ـ۱۴۰۱ بود که از میان آنان ۲۰ نفر به روش هدفمند انتخاب و بر اساس اشباع نظری انتخاب شدند. به منظور شکل‌گیری فضای گفتمان اولیه، از ترکیب سه شیوه استفاده شد: مطالعه نظام‌مند منابع، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با خبرگان آموزشی و تحلیل محتوای داده‌ها. پس از کدگذاری و حذف موارد تکراری، ۳۶ گزاره نهایی استخراج شد و به عنوان نمونه Q در اختیار مشارکت‌کنندگان قرار گرفت. آنان با مرتب‌سازی اجباری گزاره‌ها در طیفی از «موافقت کامل» تا «مخالفت کامل» ذهنیت خود را آشکار ساختند. داده‌ها با تحلیل عاملی اکتشافی وبا استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه ۲۷ تحلیل شد. یافته‌ها حاکی از شناسایی پنج الگوی ذهنی متمایز بود که در مجموع ۷۱ درصد واریانس کل را تبیین کردند: باورهای دینی و مذهبی (۴۱٪)، قانون‌مداری مدیران (۹٪)، آموزش‌های نظری و عملی نظم (۸٪)، سیاست‌های تشویقی (۷٪) و روشهای تنبیه و مجازات (۶٪). نتایج نشان داد مؤثرترین سیاست، تأکید بر مبانی درونی و اخلاقی به‌ویژه باورهای دینی است، در حالی که سیاست‌های مبتنی بر اجبار و تنبیه کم‌اثرترند. بر اساس این یافته‌ها، توصیه می‌شود سیاست‌گذاران و مدیران آموزشی با تمرکز بر آموزش‌های نظری ـ عملی، تقویت باورهای دینی و الگوسازی رفتاری، زمینه تحقق نظم اجتماعی پایدار را در مدارس فراهم آورند و از این طریق، کیفیت تعاملات اجتماعی و کارآمدی نظام آموزشی در تربیت نسل مسئولیت‌پذیر و قانون‌مدار ارتقا یابد.
This study aimed to identify and prioritize policies for regulating social interactions from the perspective of educational managers. Social interactions form the foundation of school organizational culture, and policies affecting them can provide the essential basis for achieving and maintaining sustainable order. This research is applied in terms of its goal and mixed (qualitative-quantitative) in terms of data collection, based on Q methodology. The study population consisted of school principals and vice-principals of elementary schools in Poldasht County during the 2022-2023 academic year. Twenty participants were purposefully selected based on theoretical saturation. To form the initial discourse, three methods were used: systematic study of resources, semi-structured interviews with educational experts, and content analysis of the gathered data. After coding and eliminating duplicates, 36 final propositions were extracted and presented as the Q sample to the participants. They ranked the propositions on a forced scale from "strongly agree" to "strongly disagree." The data were analyzed using exploratory factor analysis and SPSS version 27. The findings revealed the identification of five distinct mental patterns, explaining a total of 71% of the variance: religious and spiritual beliefs (41%), managers' legalism (9%), theoretical and practical training on order (8%), incentive policies (7%), and methods of punishment and sanctions (6%). The results showed that the most effective policy in establishing social order is emphasizing internal and ethical foundations, particularly religious beliefs, while policies based on coercion and punishment are less effective. Based on these findings, it is recommended that policymakers and educational managers focus more on theoretical and practical training, strengthening religious beliefs, and modeling appropriate behavioral patterns to create a sustainable social order in schools. This approach will significantly improve the quality of social interactions and the efficiency of the educational system in training responsible, law-abiding, and ethical generations.
قرآن کریم (1373)؛ ترجمۀ ناصر مکارم شیرازی، قم، انتشارات دارالقرآن الکریم
ابن درید، ابوبکر محمّدبن‌الحسن (1428 ﻫ .ق.)؛ جمهره اللغه، مشهد، بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی
چلبي، مسعود (1375)؛ جامعه‌شناسي نظم، تهران، نشر ني
چوپانی، موسی و کرمی، مرتضی (1395)؛ تدوین الگوی شایستگی مشاوران فعال در مراکز مشاوره شمیم تهران، طرح پژوهشی دانشگاه جامع امام حسین (ع) تهران
خوشگویان فرد، علیرضا. (1386) . روش شناسی کیو .تهران، انتشارات مرکز تحقیقات سازمان
صداوسیما.
دهخدا، علی‌اکبر (1346)؛ لغت نامه دهخدا، ج48، تهران، انتشارات دانشگاه تهران
سراج زاده، سیّدحسن و پویافر، محمّدرضا (1387)؛ دین و نظم اجتماعی (مسائل اجتماعی ایران)، ش16
سراج زاده، سيّدحسين و پویافر، محمّدرضا (1387)؛ بررسي رابطۀ دينداري با احساس آنومي و کجروي در ميان نمونه‌اي از دانشجويان، شمارۀ 16
گیدنز، آنتونی (1383)؛ جامعه‌شناسی، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران، انتشارات نی
وطندوست، غلامرضا و همکاران (1387)؛ فرهنگ روابط اجتماعی در آموزه‌های اسلامی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی
یوسف‌زاده، حسن (1385)؛ نظم اجتماعی در اسلام، نشریۀ معرفت، ش13
ALBORZI, A., NEYAZ AZARI, K., & TAGHVAEE YAZDI, M.. (2017). THE IMPACT OF ORGANIZATIONAL JUSTICE, ORGANIZATIONAL CULTURE, ORGANIZATIONAL CITIZENSHIP BEHAVIOR. JOURNAL OF NEW APPROACH IN EDUCATIONAL ADMINISTRATION, 8(3 (31)), 55-78.
Albrow˒ M. (1996) the Global Age. Cambridge: Polity Press.
Anderson˒ B. (1989) Imagined Communities˒ London: Verso.
Bazer،A. T. & Steinhardt، M (1997). The conceptualization and measurement of perceived wellmess. I netegrating balance across and within dimensions. American. G ournal of Health promotion 23. 208-218
Bourdieu, Pierre. (1984).Distinction: A social critique of the Judgment of Taste (Cambridge, M a: Harvard
Bourdieu, Pierre. (1997).and loci Wacquant, E.Ds. An Invitation to Reflexive sociology (Chicago: university
Castells, M. (1994) European Cities, the Informational Society, and the lobal Economy, New Left Review, 204