تأثیر عوامل فرهنگی و اجتماعی بر رفتار برنامه‌ریزی نشده کاربران کتابخانه‌های دانشگاهی
محورهای موضوعی : پژوهش های اجتماعیهادی هرانی 1 , فاطمه نوشین فرد 2 , علیرضا اسفندیاری مقدم 3 , فهیمه باب الحوائجی 4 , نجلا حریری 5
1 - دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. hadiharati77@gmail.com
2 - دانشیار گروه علوم ارتباطات و دانش شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول) nooshinfard@srbiau.ac.ir
3 - دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران. ali.isfandyari@gmail.com
4 - دانشیار گروه علوم ارتباطات و دانش شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. f.babalhavaeji@srbiau.ac.ir
5 - استاد گروه علوم ارتباطات و دانش شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. n-hariri@srbiau.ac.ir
کلید واژه: عوامل اجتماعی, عوامل فرهنگی, رفتار اطلاع‌یابی, رفتار برنامه‌ریزی نشده, کتابخانه دانشگاهی,
چکیده مقاله :
هدف پژوهش حاضر ، سنجش تأثیر عوامل فرهنگی و اجتماعی بر رفتار برنامه‌ریزی نشده کاربران در استفاده از منابع و خدمات کتابخانه‌های دانشگاهی است که با روش پیمایشی- تحلیلی انجام شده است. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه محقق ساخته بود. جامعه پژوهش شامل دانشجویان عضو کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های فردوسی مشهد، شهید چمران اهواز، تبریز، شیراز و پردیس دانشگاه تهران بودند. پس از تعیین روایی و پایایی پرسشنامه با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب با حجم جامعه و در داخل هر طبقه به‌صورت تصادفی، تعداد 700 پرسشنامه توزیع و 654 پرسشنامه مبنای تحلیل قرار گرفت. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش تحلیل مسیر و نرم‌افزار لیزرل استفاده شد. نتایج نشان داد، عوامل فرهنگی با ضریب تأثیر 49/. و عوامل اجتماعی با ضریب تأثیر 86/. از طریق ویژگی‌های فردی کاربران بر رفتار برنامه‌ریزی نشده آنها در استفاده از منابع و خدمات کتابخانه‌های دانشگاهی تأثیرگذار هستند. همچنین ویژگی‌های فردی کاربران با ضریب مسیر 94/0 تأثیر مستقیم مثبت و معنی‌داری بر رفتار برنامه‌ریزی نشده آنها در استفاده از منابع و خدمات کتابخانه‌های دانشگاهی دارد. بنابراین، با توجه به ضرایب مسیر به‌دست آمده، تأثیر عوامل اجتماعی بر بروز رفتار برنامه‌ریزی نشده مراجعین در استفاده از منابع یا خدمات کتابخانه‌های دانشگاهی بیشتر از و عوامل فرهنگی بود. بر‌این‌پایه، کتابخانه های دانشگاهی باید به‌منظور استفاده بهینه از منابع و خدمات خود به عوامل فرهنگی و اجتماعی و ویژگی‌های فردی مؤثر بر رفتار برنامه‌ریزی نشده مراجعان، توجه ویژه‌ای داشته باشند. نتیجه این توجه، استفاده بیشتر از منابع و خدمات کتابخانه‌ها، جذب مخاطب و افزایش سطح آگاهی و اطلاعات مراجعان خواهد بود.
The present study was performed to measure the impact of cultural and social factors on the unplanned behavior of academic libraries users. The study is done by survey-analytical method. The data collection tool was a researcher-made questionnaire. The research population included the students of the central libraries of Ferdowsi University of Mashhad, Shahid Chamran of Ahvaz, Tehran, Tabriz and Shiraz. After determining the validity and reliability of the questionnaire, a total of 700 questionnaires were distributed and 654 questionnaires were analyzed by using stratified sampling method proportional to the size of population. The path analysis and LISREL software were used to analyze the data. The results indicated that thecultural factors with impact factor 0.49 and social factors with impact factor 0.86 affect the unplanned behavior of users to use the resources and services of academic libraries through the Their individual characteristics. As well as individual characteristics with impact factor 0.94 affect the unplanned behavior of users to use the resources and services of academic libraries. Therefore, considering the path coefficients obtained, the effect of social factors on the incidence of unplanned behaviors in the use of academic library resources and services was higher than cultural factors. The academic libraries must, in order to optimize use of their resources and services pay special attention to be effective cultural and social factors and individual characteristics on the unplanned behavior of users. The result of this attentionwill be the further use of library resources, attracting audience and increased awareness and information of the users.
_||_