مطالعه مفاهیم اخلاق اجتماعی قرآن کریم به منظور مقوله بندی آیات

محورهای موضوعی : پژوهش های اجتماعی

طاهره حسومی ¹ , فاطمه نوشین فرد ² , ملوک السادات حسینی بهشتی ³ , فهیمه باب الحوائجی ⁴ , نجلا حریری ⁵

1 - دانشجوی دکتری رشته علم اطلاعات ودانش شناسی، واحد علوم و تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران ،ایران [e-mail]
2 - دانشیار گروه علوم ارتباطات ودانش شناسی، واحد علوم و تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول) [e-mail]
3 - دکتری زبان شناسی و عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات،تهران، ایران [e-mail]
4 - دانشیار گروه علوم ارتباطات ودانش شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران [e-mail]
5 - استاد گروه علوم ارتباطات ودانش شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران[e-mail]

تاریخ دریافت : 1397/07/12 تاریخ پذیرش : 1397/07/12 تاریخ انتشار : 1397/06/01

کلید واژه: اخلاق اجتماعی, قرآن کریم, مقوله بندی, آیات,

چکیده مقاله :

اخلاق به عنوان یکى از مهم ترین و با ارزش ترین مباحث است که در قرآن کریم بر آن تأکید فراوان شده است. از طرف دیگر تزکیه و تربیت انسان از اهداف مهم بعثت رسولان عظیم الهى در طول تاریخ زندگى بشر بوده است چنان چه پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله هدف از بعثت خود را تکمیل مکارم اخلاق معرفى فرمود. جامعه پژوهش حاضر 427 آیه در موضوع اخلاق اجتماعی است و ابزار پژوهش حاضر منابع تفسیری قرآن با تاکید بر کتاب اخلاق در قرآن آیت الله مصباح یزدی و آیت الله مکارم شیرازی است. روش تجزیه و تحلیل آیات روش آمیخته (کمی و کیفی) است. در بخش کمی سوره های قرآن و تعداد آیات آن در موضوع اخلاق اجتماعی به ترتیب الفبایی سوره ها تنظیم و در بخش کیفی بر اساس فن تحلیل محتوای مضمونی، گزاره های اخلاقی تعیین و بر مبنای واحد آیات ارتباط گزاره ها با مفهوم اصلی مشخص گردید از نرم افزارهای Spss و Excel برای بسامد آیات و ارائه مدل استفاده شد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد تعداد 70 سوره قرآن در برگیرنده آیات اخلاق اجتماعی که بیشتزین آیات به ترتیب مربوط به سوره بقره با 68 آیه معادل (15.93) درصد، سوره نساء با 36 آیه معادل (8.43) درصد، سوره مائده با 25 آیه معادل (5.85) درصد، سوره توبه با 22 آیه معادل (5.15) درصد، سوره آل عمران با 20 آیه معادل (4.68) درصد، سوره نور با 18 آیه معادل (4.22) درصد، سوره نحل با 13 آیه معادل (3.04) درصد و سوره صافات با 11 آیه معادل (2.58) درصد است. پژوهش حاضر ضمن بررسی بسامد آیات و سوره های قرآن کریم در مفهوم اخلاق اجتماعی، مدل معنایی به تفکیک تعداد آیات در هر مقوله را ترسیم کرده است.

چکیده انگلیسی:

Ethics is one of the most important and most valuable topics that has been emphasized in the Holy Qur'an. On the other hand, human cultivation and education have been important goals of the great Divine Messengers during the history of human life, as the Prophet (pbuh) proclaimed the purpose of perfection as the completion of the code of ethic. The population of the present study is 427 verses in the field of social ethics. The present research is based on the Quran's interpretive sources, with emphasis on the book of ethics in the Quran, Ayatullah Mesbah Yazdi and Ayatullah Makarem Shirazi The method of analyzing verses is mixed (quantitative and qualitative). In the quantitative section of the Quranic surahs and the number of verses in the subject of social ethics, the alphabetical order of the surahs was adjusted and in the qualitative section, based on the content analysis technique, moral propositions were determined and based on the unit verses, the relation of the propositions with the main concept was determined from the soft Spss and Excel were used for frequency verses and model presentation. The results of this study showed that the number of 70 surahs of the Quran included the verses of social ethics, with the verses related to Surah Baqara with 68 verses (15.93), Sura Nisaa with 36 equivalent verses (8.43), Sura Maïdeh with 25 equivalent verses 5.85 percent), Surah al-Mu'ran with 22 verses equivalent to (5.15 percent), Sura al-Imran with 20 verses (4.68 percent), Surah Nur with 18 verses equivalent to (4.22) percent, Surah Nahl with 13 verses equivalent to (3.04) percent, Surah Refinements are equivalent to 11 verses (2.58) percent. The present study, while investigating the frequency of Quran verses and surahs in the concept of social ethics, draws a semantic model by the number of verses in each category.