تحلیل جامعه‌شناختی نقش فرهنگ مدرسه در پذیرش نوآوری آموزشی معلمان: با میانجی¬گری جو سازمانی نوآورانه در مدارس ابتدایی
محورهای موضوعی : در این فصلنامه موضوعات جامعه شناختی در اولویت چاپ هستند و موضوعات نزدیک به جامعه شناسی در اولویتهای بعد قرار می گیرند
1 - گروه مدیریت آموزشی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران
کلید واژه: پذیرش نوآوری آموزشی, فرهنگ مدرسه, جو سازمانی نوآورانه,
چکیده مقاله :
هدف این پژوهش، طراحی مدل علّی پذیرش نوآوری‌های آموزشی بر اساس ادراک از فرهنگ مدرسه با نقش واسطه‌ای جو سازمانی نوآورانه در میان معلمان دوره ابتدایی شهرستان کنگاور بود. با توجه به اهمیت عوامل فرهنگی و سازمانی در پذیرش نوآوری، این مطالعه در تلاش است تا با تحلیل ارتباط میان متغیرهای مذکور، راهکارهایی برای ارتقای نوآوری آموزشی در مدارس ارائه دهد.
روش پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی، از نظر نحوه اجرا، توصیفی-همبستگی و از نظر نوع داده‌ها، کمّی بود. جامعه آماری شامل کلیه معلمان ابتدایی شهرستان کنگاور در سال تحصیلی ۱۴۰۰–۱۴۰۱ (۴۰۲ نفر) بود. حجم نمونه ۱۹۶ نفر با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای تعیین شد. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه‌های استاندارد آنلاین گردآوری شد که شامل سه ابزار: پرسشنامه انگیزه پذیرش نوآوری، فرهنگ مدرسه (با ۶ خرده‌مقیاس)، و جو سازمانی نوآورانه بود که همگی دارای روایی و پایایی مناسب گزارش شده در مطالعات پیشین بودند. داده‌ها به صورت آنلاین جمع‌آوری و با استفاده از نرم‌افزار SmartPLS و مدل‌یابی معادلات ساختاری تحلیل شدند.
یافته‌ها نشان داد که ادراک از فرهنگ مدرسه اثر مستقیم بر جو سازمانی نوآورانه و همچنین پذیرش نوآوری‌های آموزشی دارد. جو سازمانی نوآورانه نیز به‌صورت مستقیم بر پذیرش نوآوری‌های آموزشی مؤثر است. همچنین، جو سازمانی نوآورانه نقش میانجی در رابطه بین فرهنگ مدرسه و پذیرش نوآوری ایفا می‌کند. درکل نتیجه شد که مدل مفهومی پیشنهادی با داده‌های تجربی برازش دارد. بنابراین، به‌منظور ارتقای نوآوری آموزشی در معلمان، باید به نقش فرهنگ مدرسه و جو سازمانی نوآورانه توجه ویژه‌ای داشت.
This study aimed to design a causal model of educational innovation adoption based on the perception of school culture, with the mediating role of innovative organizational climate among elementary school teachers in Kangavar County. Considering the importance of cultural and organizational factors in innovation adoption, this research seeks to provide strategies for promoting educational innovation in schools through the analysis of relationships among key variables.
The study was applied in purpose, descriptive-correlational in method, and quantitative in nature. The statistical population included all elementary school teachers in Kangavar County during the 2021–2022 academic year (n = 402). Based on Morgan’s table, a sample of 196 teachers was selected using stratified random sampling. Data were collected through standardized online questionnaires, including tools measuring innovation adoption motivation, school culture (with six subscales), and innovative organizational climate. All instruments demonstrated acceptable validity and reliability in prior studies. The data were collected online and analyzed using SmartPLS software and structural equation modeling (SEM).
The findings revealed that perception of school culture has a direct effect on both the innovative organizational climate and teachers’ adoption of educational innovations. Furthermore, innovative organizational climate directly affects innovation adoption and also plays a mediating role in the relationship between school culture and innovation adoption. Overall, the results indicated that the proposed conceptual model fits the empirical data. Therefore, in order to enhance educational innovation among teachers, special attention should be paid to the role of school culture and the innovative organizational climate.
احدي، پرويز(1396). بررسي رابطه فرهنگ سازماني وگرايش معلمان به نوآوري‌هاي آموزشي در مدارس ابتدايي شهر اردبيل. پايان‌نامه جهت دريافت درجه کارشناسي ارشد، رشته علوم تربيتي گرايش مديريت آموزشي، دانشگاه پيام نور تبريز، دانشکده علوم انساني، تابستان 1396
اسماعيلي، الهام؛ سامري، مريم و حسني، محمد(1398). تأثير شرايط سازماني مدرسه، ادراک رهبري و انگيزش معلمان بر بهبود فعاليت تدريس با ميانجي‌گري توسعه‌ي حرفه‌اي معلمان ابتدايي. رويکردهاي نوين آموزشي، دانشکده‌ي علوم تربيتي و روانشناسي دانشگاه اصفهان، سال چهاردهم، شماره2، شماره پياپي30، پاييز و زمستان 1398.
پازکي، مونس و افضل¬¬¬¬خاني، مريم(1395). بررسي رابطه فرهنگ سازماني مدارس با گرايش معلمان به نوآوري¬هاي آموزشي. فصلنامه رهبري و مديريت آموزشي دانشگاه آزاد اسلامي واحد گرمسار، سال دهم، شماره3، پاييز 1395،صص 29-49
پراز، محمدرضا و حيدري فرد، رضا(1399). تأثير ساختار سازماني مدارس بر ميزان بروز فعاليت‌هاي نوآورانه‌ي معلمان با ميانجي‌گري نقش کيفيت زندگي کاري. فصلنامه علمي¬ پژوهشي مديريت مدرسه، دوره هشتم- شماره4- زمستان 1399.
پوربهشت‌نژاد، زينب و بهمني، طاهره(1396). بررسي رابطه جو سازماني نوآورانه با عملکرد شغلي معلمان ابتدايي شهر دهدشت در سال 1395. کنفرانس بين‌المللي پژوهش‌هاي نوين در مديريت، اقتصاد، توانمندي صنعت جهانگردي در توسعه- 1396. تقوي، جواد و همکاران(1394). بررسي رابطه¬ي جو يادگيري با رفتار نوآورانه¬ي معلمان مدارس ابتدايي. اولين همايش علمي پژوهشي علوم¬تربيتي و روانشناسي آسيب¬هاي اجتماعي و فرهنگي ايران.
توراني، حيدر(1395). سبک‌هاي زمينه‌ساز هدايت معلمان به ابداع و کاربرد نوآوري آموزشي چيست؟ مديريت بر مدار مشارکت. نشريه رشد مديريت مدرسه: زمستان1395- شماره 114.
توراني، حيدر؛ آقايي، امير و منطقي، مرتضي(1391). تجارب جهاني در زمينه‌ي نوآوري‌هاي آموزشي از منظر شيوه‌هاي توليد، پذيرش و اجراي نوآوري در آموزش عمومي ايران. فصلنامه نوآوري‌هاي آموزشي، شماره43، سال يازدهم، پاييز1391.
جمالي، سيده فاطمه(1394). رابطه جو سازماني و پذيرش نوآوري برنامه‌ريزي درسي. انتشارات اراده، تيراژ1000نسخه، چاپ نوبت اول، تعداد صفحات 82.
حسني، دلارام و احمدي، عباداله(1394). رابطه بين فرهنگ سازماني با توسعه حرفه‌اي معلمان. نوآوري‌هاي مديريت آموزشي، سال دهم، شماره چهار(مسلسل40)،پاييز1394،صص18-7. حاجي پورعبايي، نجمه و بسيج، سميه(1395). بررسي رابطه فرهنگ سازماني و انگيزه خلاقيت و نوآوري با توجه به نقش ميانجي تسهيم دانش در معلمان مدارس ابتدايي شهر رودبار.
حيدري‌فرد، رضا و همکاران(1394). فرهنگ و جو سازماني نوآورانه مدرسه؛ يک پژوهش کيفي. پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، پرتال جامع علوم انساني.
حيدري‌فرد، رضا و همکاران(1394). تأملي بر رهبري نوآورانه در مدرسه؛ مطالعه‌اي پديدارنگارانه. مديريت بر آموزش سازمان‌ها، سال چهارم، شماره2، پاييز و زمستان 1394- شماره صفحه 62-33.
خاکپور، مريم و رضايي، ناهيد(1397). فراتحليلي پيرامون نقش نوآوري، خلاقيت و کارآفريني در سازمان‌هاي آموزشي عصرنوين. سومين کنفرانس ملي رويکردهاي نوين در آموزش و پژوهش.
خدارحمي، مريم؛ خسروي، محبوبه و عبدالملکي، صابر(1398). تحليل و شناسايي مولفه‌هاي کليدي تدريس نوآورانه(تدريس نوآورانه اساتيد در حوزه آموزش عالي). فصلنامه علمي تدريس پژوهي، سال هفتم- شماره4- زمستان 1398- صفحات 23-1
خسروي، حسين؛ طاهرپور، فاطمه و پورشافعي، هادي(1398). نقش نشاط کاري در رفتار نوآورانه با توجه به ميانجي‌گري سرمايه روانشناختي در معلمان دوره ابتدايي شهر بيرجند. مجله مطالعات روانشناسي تربيتي، شماره 36، زمستان1398، صفحات50-29.
درفش، حجت اله و جويداوي، نوشين(1397). بررسي رابطه جو سازماني مدارس با خلاقيت و نوآوري معلمان مقطع ابتدايي شهرستان حميديه. دومين کنفرانس ملي توسعه پايدار در علوم مديريت و حسابداري ايران.
داورپناه، سيد هدايت‌اله؛ رجائي‌پور، سعيد و صيادي، ياسر(1397). پيش‌بيني پذيرش نوآوري‌هاي آموزشي براساس رفتار به اشتراک‌گذاري دانش و توسعه حرفه‌اي اعضاي هيئت علمي. نشريه علمي- پژوهشي آموزش و ارزشيابي، سال يازدهم، شماره 42، تابستان 1397، ص.ص.156-131.
سليمي، جمال و عبدي، آرش(1394). مطالعه رابطه راهبردهاي تغييرسازماني وعملکرد شغلي معلمان
سنجري، ملاحت و جهانيان، رمضان(1397). مديريت فرهنگ سازماني در مديريت آموزشي. فصلنامه علمي تخصصي مديريت، حسابداري و اقتصاد، دوره2، شماره1، بهار1397، ص 178-170.
طالب‌زاده، فاطمه و رسولي‌تبار، بهاره(1397). بررسي رابطه فرهنگ سازماني وابعاد آن با نوآوري سازماني معلمان و مديران آموزشي مدارس. پنجمين کنفرانس ملي پژوهش‌هاي کاربردي در مديريت وحسابداري.
عليجاني، رسول و امين بيدختي، علي‌اکبر(1393). بررسي ظرفيت پذيرش نوآوري‌هاي آموزشي مديران مدارس و رابطه آن با رشته تحصيلي مديران، سابقه کاري، مقطع تحصيلي، ميزان تحصيلات و جنسيت. مرکز همايش‌هاي بين‌المللي صدا و سيما، 16و17 مرداد 1393.
عبدالهي، بيژن و صفري، اکرم(1395). بررسي موانع اساسي فراروي رشد حرفه‌اي معلمان. فصلنامه نوآوري‌هاي آموزشي، شماره 58، سال پانزدهم، تابستان 1395.
قنبري، سيروس(1395). بررسي رابطه مولفه‌هاي مدارس يادگيرنده با نوآوري شغلي معلمان و کيفيت فعاليت‌هاي آموزشي و پرورشي. مديريت و برنامه‌ريزي در نظام‌هاي آموزشي، دوره 9، شماره 16، بهار و تابستان 1395، صص30-9.
کولايي، قدرت‌الله و همکاران(1397). ويژگي‌هاي روان‌سنجي پرسشنامه فرهنگ مدرسه. دانشگاه فرهنگيان، دو فصلنامه علمي پژوهشي مطالعات آموزشي و آموزشگاهي، 6(16). بهار و تابستان.
کولیوند، فاطمه(1401). مدل علمی پذیرش نوآوری‌های آموزشی براساس ادراک از فرهنگ مدرسه با نقش واسطه‌ای جو سازمانی نوآورانه در معلمان دوره ابتدایی شهرستان کنگاور، ششمین کنفرانس بین‌المللی مطالعات میان رشته‌ای علوم بهداشتی، روانشناسی، مدیریت و علوم تربیتی
معيني¬کيا، مهدي و همکاران(1396). بررسي تأثير ادراک معلمان از جو سازماني نوآورانه بر استفاده¬ي مداوم از تدريس الکترونيکي با نقش ميانجي متغير خودکارآمدي رايانه. فصلنامه نوآوري¬هاي آموزشي، شماره 62- سال شانزدهم– تابستان 1396.
ميرکياني، سرور؛ مرزوقي، رحمت‌اله و محمدي، مهدي(1394). بررسي ادراک معلمان از فرهنگ سازماني و اثربخشي مدارس ابتدايي شهرکرمان. دومين کنفرانس ملي و اولين کنفرانس بين‌المللي پژوهش‌هاي نوين در علوم انساني.
موسوي، ستاره و همکاران(1390). رابطه بين ميزان پذيرش نوآوري برنامه درسي و بعدهاي جو سازماني: مطالعه موردي دانشگاه علوم پزشکي اصفهان. مجله ايراني آموزش در علوم پزشکي، ويژه‌نامه توسعه آموزش و ارتقاء سلامت، اسفند90؛ 11(9).
محمدي، مهدي و همکاران(1391). رابطه‌ي ميان ادراک معلمان از فرهنگ مدرسه با ميزان سازگاري نوآورانه آنان در به کارگيري فناوري اطلاعات و ارتباطات در فرايند ياددهي- يادگيري. فصلنامه نوآوري‌هاي آموزشي، شماره41، سال يازدهم، بهار1391.
نجفي، زهرا(1397). رابطه‌ي مديريت تغيير مديران و فرهنگ سازماني با خلاقيت و نوآوري معلمان مدارس ابتدايي ناحيه يک اردبيل. نيکنامي، مصطفي و همکاران(1388). طراحي و ارزيابي مدل علي خلاقيت و نوآوري مديران آموزشي شهر تهران. فصلنامه علمي- پژوهشي رهيافتي نو در
ياسيني، علي(1396). نقش تعديل¬گر تسهيم تجارب تدريس در تأثيرگذاري فرهنگ نوآورانه مدرسه بر واکنش¬هاي شناختي و روانشناختي معلمان. دو فصلنامه علمي ¬پژوهشي مديريت مدرسه: دوره پنجم- شماره 2- پاييز و زمستان 1396.
Arlestig, H. (2008). Communication between principals and teachers in successful schools, Umea Universitet.
Anderson, T.Varnhagen, S. Campbell, K.(1998). Faculty adoption of teaching and learning technologies Contrasting earlier adopters and mainstream faculty. The Canadian Journal of Higher Education, 28(23).
Amy V. Cruse.(2021). An Analysis of the Relationship Between School Culture and Teachers’ Professional Learning. Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Education in the Educational Leadership
Bruce Steven, Frana.(1995). Process of educational innovation: A micropolitical study of the implementation of a team teaching model, University of Northern Iowa
Chang Zhu.(2015). Organisational culture and technology-enhanced innovation in higher education. Department of Educational Sciences, Vrije Universiteit Brussel, Belgium, Vol. 24, No. 1, 65–79.
Chin-Wen Chien. (2019). Pre-Service Teachers' Innovation on English Activity Designs and Materials for Young Learners, The Teacher Educator, 54:1, 4-2.
Dedering, K., & Pitsch, M. (2023). School leaders' trust and teachers’ collective innovation: On the mediating role of individual and organizational ambidexterity. Journal of Education, (https://doi.org/10.1080/00131911.2023.2195593301)
Gruenert, S. (2005). Correlations of collaborative school cultures with student achievement. Nassp Bulletin, 89(645, 43-55).
Margaret, E. Taylor.(2010). Teaching efficacy eaching efficacy, innovation, school cultur ation, school culture and teacher risk and teacher risk. The University of Louisville ersity of Louisville's Institutional Reposits Institutional Repository.
MacNeil, A. J. Prater, D.L and Busch, S (2009). The effects of school Culture and climate on student achievement. International Journal of Leadership in Education, 12 (1), 73-84.
Mees, G. W. (2008). The relationship among principal leadership, school culture, and student achievement in Missouri middle schools (Doctoral dissertation). Available from ProQuest Dissertations and Theses database (UMI No. 3371083).
Peterson, K. D & Deal, Terrence (2009). The shaping school culture fieldbook. The
Jossey-Bass Business & Management Series.
Peggy, L.S. Marcel, R. Van der, K. Simon, B. Monique, B & Mien, S.(2020). When innovation in education works: stimulating teachers' innovative work. International Journal of Training and Development 24:2 ISSN 1360-3736
Sufyan, S., Sembiring, R., Danilwan, Y., Angriani, R., & Sudirman, A. (2022). Innovative work behavior and its effect on teacher performance: The role of organizational culture and self-efficacy as predictors. Journal of Educational Research and Evaluation, 6(1), 44–52. (https://doi.org/10.23887/jere.v6i1.38255)
Supriyatna, S., Kadar, I., & Wulandari, D. (2023). Strengthening organizational culture, transformational leadership, self-efficacy, and achievement motivation in increasing innovation efforts. *International Journal of Social Humanities, 2(5), 202–216. (https://doi.org/10.58860/ijsh.v2i5.44)
Sajid Khan.(2018). Dilemmas of Educational Innovation. A thesis presented in partial fulfilment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy, Massey University, Manawatu, New Zealand.
SUKRAN, U. IBRAHIM, H.A.(2018). Teachers' innovativeness & teaching approach: the mediating role of creative classroom behaviors. Scientific Journal Publishers Limited, social behavior & personality, 2018, 46(10), 1697-1712