بررسی عوامل مؤثر بر ازدواج¬گریزی جوانان

محورهای موضوعی : در این فصلنامه موضوعات جامعه شناختی در اولویت چاپ هستند و موضوعات نزدیک به جامعه شناسی در اولویتهای بعد قرار می گیرند

شاهو رستگاری ¹ , محسن نیازی ² , علی فرهادیان ³

1 - دانشجوی دکتری مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.
2 - استاد علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
3 - استادیار، گروه مدیریت و کارآفرینی، دانشکده مدیریت، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

تاریخ دریافت : 1403/06/05 تاریخ پذیرش : 1403/07/01 تاریخ انتشار : 1403/08/05

کلید واژه: زندگی مجردی, مدرنیته, جامعه ریسکی, متاسنتز, فردگرایی,

چکیده مقاله :

گذار از سنت به مدرنیته، تغییرات عظیم اجتماعی – اقتصادی  و هویتی را در جامعه ایران به وجود آورده است. یکی از مهم­ترین این تحولات نحوه نگرش و ارزش­گذاری  نسل جوان به مقوله ازدواج می­باشد. افزایش زندگی­های مجردی در شهرهای بزرگ بازتاب علاقه نسل جوان به تجرد است. در سال­های اخیر؛ پدیده تجرد قطعی و تنهایی­گزینی در ایران شدت یافته و به یکی از مسائل مهم اجتماعی- جمعیت­شناختی کشور تبدیل‌شده است، تاخیر در ازدواج جوانان به یک مساله اجتماعی تبدیل شده است. در این پژوهش، با استفاده از روش فراترکیب به بررسی علل و عوامل موثر بر گرایش جوانان به زندگی مجردی پرداخته­ایم. در این تحقیق پس از جستجو در سایت­های مختلف و استخراج 123 مقاله بر اساس کلیدواژه­های تحقیق با موضوع تجرد جوانان؛ بر اساس استاندارد­های موجود در روش متاسنتز در نهایت به 31 مقاله تمرکز گردید. سپس با تجزیه و تحلیل عوامل موثر و احصاء مقولات کلیدی حاکم  بر در این مقالات؛ به 5 مفهوم بنیادی شامل افزایش فردگرایی، تحولات ارزشی، تحولات اجتماعی، جامعه ریسکی و معضلات اقتصادی رسیدیم. با بالا رفتن سطح تحصیلات، انتظار افراد برای ورود به بازار کار بیشتر می­شود و این موضوع یعنی پیدا کردن شغل مناسب می­تواند باعث تاخیر در ازدواج گردد. سواد و تحصیلات باعث تحولات فردی و دگرگونی در ایده­­ها و نگرش­ها و ارزش­های شخصی می­گردد و با گسترش افق دید افراد به ماورای مرزهای سنتی جامعه، آنها را به ارزیابی مجدد از ارزش­های خانواده و ازدواج وادار می­سازد.

چکیده انگلیسی:

 In recent years; Official statistics and numerous experimental evidences confirm the change in the attitude of young people regarding the issue of marriage and lack of interest in starting a family. There have been various researches on the issue of marriage avoidance among the country's researchers, each of them looking at the issue from their own perspective. The main question of this research is the design of the model and model of the factors affecting the marriage avoidance of young people. In this research, using meta-composite method, we investigated the causes and factors affecting the tendency of young people to live a single life. In this research, after searching in various sites and extracting 123 articles based on the keywords of research on the subject of youth celibacy; Based on the existing standards in the meta-synthesis method, 31 articles were finally focused. Then by analyzing the effective factors and counting the key categories that govern in these articles; We reached 5 fundamental concepts including increasing individualism, value changes, social changes, risk society and economic problems. As the level of education increases, the expectation of people to enter the labor market increases, and this issue, i.e. finding a suitable job, can delay marriage. Literacy and education cause personal changes and transformations in ideas, attitudes and personal values, and by expanding people's horizons beyond the traditional boundaries of society, it forces them to reevaluate the values ​​of family and marriage.

منابع و مأخذ:


- افضلی، معصومه (۱۳۹۴). نقش مددکاری در کار با زنان آسیب دیده اجتماعی، دوره آموزشی مددکاران اجتماعی، دانشگاه علوم پزشکی همدان،۱۴-۱.
- انتظاری، اردشیر؛ غیاثوند، احمد؛ عباسی، فاطمه (۱۳۹۷). عوامل مؤثر بر افزایش سن ازدواج جوانان در شهر تهران. برنامه-ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، ۹(۳۴)، صص۲۰۱-۲۶۹.
- آستین افشان، پروانه (۱۳۸۰). بررسی روند تحولات سن ازدواج و عوامل اجتماعی – جمعیتی مؤثر بر آن طی سال¬های ۱۳۵۵-۷۵، پایان¬نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
- آشته،کژال؛ کرمی، جهانگیر (۱۳۹۷). پیش¬بینی نگرش به ازدواج از طریق ویژگی¬های شخصیتی، سبک¬های دلبستگی و جو خانوادگی در دانشجویان دختر مجرد دانشگاه رازی کرمانشاه. رویش روان شناسی، ۷ (۱۱) ، صص۳۵۵-۳۷۴.
- آقاسی، محمد؛ فلاح¬مین‌باشی، فاطمه (۱۳۹۴). نگرش جوانان ایرانی به ازدواج، انتخاب همسر و تشکیل خانواده، پژوهش‌نامه زنان، ۶(ویژه نامه)، صص ۱-۲۱.
- باقری، شهلا؛ مداحی، جواد؛ لطفی خاچکی، طاهره (۱۳۹۸). برساخت معنایی تأخیر سن ازدواج بر اساس نظریه زمینه‌ای (مطالعه موردی دانشجویان دختر شهر مشهد). زن در توسعه و سیاست، ۱۷(۱)، صص ۴۳-۶۹.
- باومن، زيگمونت (۱۳۸۴). عشق سيال؛ در باب ناپايداري پيوندهاي انساني، ترجمة عرفان ثابتي، تهران: ققنوس.
- بروجردی علوی، مهدخت، شمسی، آزاده (۱۳۹۴). نقش ماهواره در تغییر تصور ذهنی جوانان تهرانی از ازدواج، مرکز ملی مطالعات جهانی شدن، ۶(۱۶)،۲۹۰-۲۶۳.
- بک اولریش (۱۳۸۸). جامعه در مخاطره¬ي جهانی، ترجمه¬ي محمدرضا مهديزاده، تهران، انتشارات کویر.
- تاجبخش، غلامرضا، محمدی، حانیه(۱۳۹۹). واکاوی دلایل گرایش جوانان به زندگی مجردی و رویگردانی از ازدواج، فصلنامه جمعیت، ۳ (۱۱)، ۱۳۳-۱۱۳.
- التجائی، ابراهیم ؛ عزیززاده، مینا (۱۳۹۵). بررسی عوامل اقتصادی و فرهنگی موثر برسن ازدواج در ایران: یک مطالعه میان استانی، جامعه¬پژوهی فرهنگی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، س ۷، ص۲۳-۱.
- جلیل ایران، محبوب؛ مریم مختاری (۱۳۸۶). رویکرد جریان زندگی در مطالعه ازدواج جوانان در ایران، نشریه جمعیت، ۱۴(۵۷)، صص۹۶-۸۱.
- جمشيديها، غلامرضا؛ صادقي فسايي، سهيلا؛ لولا آور، منصوره (۱۳۹۲). نگرش « جامعه¬شناختي بر تأثير فرهنگ مدرن از منظر جنسيتي بر تحولات خانواده در تهران . نشرية زن در فرهنگ و هنر، ۵(۲)، صص۶۵-۴۱.
- حبیب¬پور گتابی، کرم ؛ غفاری، غلامرضا (۱۳۹۰). علل افزایش سن ازدواج دختران، زن در توسعه و سیاست، ش ۳۲، ص۳۴-۷.
- حسینی، حاتم؛ گراوند، مریم (۱۳۹۲). سنجش عوامل مؤثر بر شکاف رفتار و نگرش زنان به سن مناسب ازدواج در شهر کوهدشت. زن در توسعه و سیاست، ۱۱(۱)،صص ۱۰۱-۱۱۸.
- حسینی، سید حسن؛ ایزدی، زینب (۱۳۹۵). پدیدارشناسی تجربه زیسته زنان مجرد جمعیت مورد مطالعه: زنان مجرد بالای ۳۵ سال شهر تهران، فصلنامه مطالعات اجتماعی - روان شناختی زنان، ۱۴(۱)، صص ۴۱-۷۲.
- حسینی، ناهید؛ سید میرزایی، سید محمد؛ ساروخانی، باقر (۱۳۹۷). واکاوی دلالت‌های معنایی ازدواج نزد جوانان (مطالعۀ موردی: جوانان مجرد ساکن شهر تهران سال ۱۳۹۶). زن در توسعه و سیاست, ۱۶(۲)، صص ۲۴۳-۲۷۰.
- خلج‌آبادی‌فراهانی، فریده؛ کاظمی‌پور، شهلا؛ رحیمی، علی (۱۳۹۲). بررسی تأثیر معاشرت با جنس مخالف قبل از ازدواج بر سن ازدواج و تمایل به ازدواج در بین دانشجویان دانشگاه‌های تهران. خانواده پژوهی, ۹(۱)، صص ۷-۲۸.
- رازقی نصرآباد، حجیه بی بی؛ فلاح نژاد، لیلا (۱۳۹۶). تفاوت¬های نسلی ارزش ازدواج: مورد مطالعه شهر هشتگرد. مطالعات راهبردی زنان، ۱۹(۷۵)، صص ۶۳-۸۴.
- رزاقی، نادر، علیزاده، مهدی، و محمدی سنگ¬چشمه، سمیه(۱۳۹۶). بررسی جامعه¬شناختی نگرش جوانان نسبت به ازدواج در فضای مجازی، جامعه¬شناسی کاربردی، ۲۸(۶۵)، ۸۶-۶۷.
- ریاحی، مهشید؛ خیاطان، فلور (۱۳۹۷). رابطه بین نگرش به والدین، اعتماد در روابط بین فردی ونگرش به ارتباط قبل از ازدواج با رغبت به ازدواج در جوانان مجرد شهر اصفهان. مطالعات زن و خانواده، ۶(۱)، صص ۴۶۹-۹۲.
- زارع، بیژن، سراج¬زاده، سید حسین، حبیب¬پور گتابی، کرم، و مداحی، جواد (۱۳۹۹). زیست مجردی جوانان: مسئله¬ای اجتماعی-فرهنگی (رویکردی تحلیلی مبتنی بر آرای ژان بودریار و ریچارد سنت). نشریه مسائل اجتماعی ایران، ۱۱(۲)، ۱۲۳-۹۷.
- زارعان، منصوره (۱۳۹۷). بررسی اکتشافی دلایل تاخیر در سن ازدواج از دیدگاه دختران دانشجوی شهر تهران، نشریه مطالعات زنان و خانواده، سال ۶(۲۹)، ۱۱۰-۸۹.
- سرایی، حسن؛ اجاقلو، سجاد (۱۳۹۲). مطالعه نسلی تغییر ارزش ازدواج در ایران مطالعه موردی: زنان شهر زنجان. مطالعات توسعه اجتماعی ایران، ۵(۴ (مسلسل ۲۰))، صص ۱۹-۴۱.
- سفیری، خدیجه، کوهی، کمال، و عبدی، رباب (۱۳۹۷). تأثیر مصرف کالاهای فرهنگی بر تغییر ارزش ازدواج در بین دانشجویان دانشگاه تبریز، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، ۸(۱)،۱۰۱-۱۲۳.
- سهراب¬زاده، مهران ؛ پرنیان، لیلا (۱۳۹۵). سنخ¬بندی گرایش به ازدواج در بین دختران. مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه شیراز، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، دوره۹، ش اول، ص ۱۱۴-۸۳.
- شفائی مقدم، الهام؛ نیازی، محسن؛ شاطریان، محسن (۱۳۹۴). بررسی نقش عوامل اجتماعی، فرهنگی، و اقتصادی مؤثر در نگرش منفی به ازدواج (مطالعه موردی شهروندان شهرستان کاشان). جامعه‌پژوهی فرهنگی، ۶(۲)، صص ۶۷-۹۱.
- شکوری، اعظم؛ نقدی، اسدالله؛ امامعلی‌زاده، حسین؛ رحیمی، زهرا (۱۳۹۷). عوامل موثر بر عدم تمایل به ازدواج در بین کارکنان مجرد ادارات شهرستان همدان. مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، ۱۷(۴۱)، صص ۴۹-۷۲.
- شهانواز، سارا، اعظم آزاد، منصوره (۱۳۹۸). شناسایی و تحلیل پیشران¬های مؤثر بر تجرد در ایران، مسائل اجتماعی ایران، ۱۰(۲)،۱۹۱-۱۵۷.
- صادقی، رسول؛ شکفته گوهری، محمد (۱۳۹۶). مطالعه پیامدهای بیکاری بر تأخیر در ازدواج جوانان در شهر تهران. برنامه¬ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، ۸(۳۰)، صص۱۴۲-۱۷۵.
- صادقی، رسول؛ قدسی، علی محمد؛ افشارکهن، جواد (۱۳۸۶). واکاوی مسئله ازدواج و اعتبارسنجی یک راه‏حل. زن در توسعه و سیاست، ۵(۱)، ۶۹-۴۱.
- عباسی شوازی، محمدجلال؛ رشوند، مرجان (۱۳۹۶). سهم ارزش ازدواج بر وضعیت ازدواج زنان ۳۴-۲۰ ساله شهر تهران. نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، ۱۲(۲۴)، صص ۱۳۵-۱۶۹.
- فتحی، سروش(۱۳۸۶). بررسی نقش و تأثیر رسانه¬های نوین تصویری در تغییر سبک زندگی: مورد مطالعه دانشجویان دانشگاه علوم و تحقیقات، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، ۶(۲)، ۱۱۸-۱۰۲.
- فروتن، یعقوب (۱۳۹۷). رویکرد اجتماعی به الگوهای ازدواج، نامه انجمن جمعیت شناختی ایران، سال سیزدهم، ش ۹۷، صص ۹-۳۶.
- قاسمی، محمدعلی (۱۳۸۸). جامعه¬ي ریسک و اهمیت آن براي جامعه¬ي مخاطره¬آمیز، فصلنامه¬ مطالعات راهبردي، سال دوازده، شماره۶ ، صص۶۳-۵۰.
- کاظمی پور، شهلا (۱۴۰۰). تغییرات فرهنگی و تحول خانواده معاصر با تأکید بر ازدواج و فرزندآوری. مطالعات راهبردی ارتباطات، ۱(۱)، صص ۷-۲۲.
- کاظمی¬پور، شهلا (۱۳۸۳). تحول سن ازدواج زنان در ایران و عوامل جعیتی مؤثر بر آن. زن در توسعه و سیاست، ۲(۳)، صص۲۵-۴۳.
- کاوه فیروز، زینب؛ صارم، اعظم(۱۳۹۶). بررسی تأثیر مؤلفه‌های سبک زندگی بر نگرش دختران مجرد نسبت به ازدواج (مطالعه شاغلان دانشگاه علوم‌پزشکی شیراز)، مسائل اجتماعی ایران، ۸ (۱) ، ۹۳-۷۳.
- کاوه فیروز، زینب؛ کاظمی پور، شهلا؛ رنجبر، مرتضی(۱۳۹۳). تعیین‌کننده‌های اجتماعی‌- جمعیتی افزایش سن ازدواج (دانشجویان زن تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌های تهران). زن در توسعه و سیاست، ۱۲(۳)، ۴۴۹-۴۶۸.
- کلاته ساداتی، احمد؛ حجازی، حمید؛ مرادی نژاد، الهام (۱۳۹۸). رابطه بین دین‌داری و رفتار پرخطر در زندگی مجردی؛ مطالعه پیمایشی زنان شهر یزد ۱۳۹۷. زن در توسعه و سیاست، ۱۷(۱)، ۲۷-۴۲.
- کلمن، جیمز(۱۳۷۷). بنیان¬های نظریه اجتماعی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نی.
- کوششی، مجید (۲۰۰۴). مناقشاتی در مورد تاخیر ازدواج در جوانان، نشریه فرهنگ و پژوهش، ۳(۲)، ۴۵-۳۲.
- گيدنز، آنتوني ( ۱۳۷۷). پيامدهاي مدرنيته، ترجمه محسن ثلاثي، تهران: مركز.
- ليزاستيل، وارن كيد (۱۳۸۸). مقدمه¬ای بر جامعه¬شناسي مهارتي خانواده، ترجمه فريبا سيدان و افسانه كمالي، تهران: دانشگاه الزهرا.
- محبی، سید فاطمه محبی؛ سیاح، مونس؛ حسینی، شیما سادات (۱۳۹۵) دلالت¬های معنایی تاخیر در ازدواج دختران دانشجو، فصلنامه فرهنگ در دانشگاه اسلامی، سال ۱۹، ۲۷۴-۲۵۱.
- محمودیان، حسین(۱۳۸۳). سن ازدواج در حال افزایش: بررسی عوامل پشتیبان، نامه علوم اجتماعی، شماره ۲۴، ۸۴-۷۰.
- نصرتی نژاد، فرهاد؛ شریفیان ثانی، مریم؛ محمدی نوبری، علی (۱۳۹۵). تبیین جامعه¬شناختی دیرهنگامیِ ازدواج در میان جوانان شهرستان طارم، مسائل اجتماعی ایران، ۷ (۲) ، ۱۵۸-۱۴۱ .
- نعمتی، محمد، وخطیبی مهر، میترا (۱۳۹۶). بررسی عوامل مؤثر بر زندگی مجردی و تفردگرایی در بین جوانان ۴۵-۲۵ ساله تهران، موسسه عالی علوم و فناوری خوارزمی، شیراز.
- نوری کوچی، مهسا؛ احمدی، علی‌یار (۱۳۹۶). تبیین‌کننده‌های اجتماعی و فرهنگیِ ایده‌آل‌های ازدواج جوانان ۳۰-۱۸ ساله شهر شیراز، نشریه مطالعات جمعیتی، ۳(۲)، ۳۷-۶۱.
- Dixon, R. (1971) "Explaining Cross-cultural Cariations in Age at Marriage and Proportions Never Marrying", Population Studies, 25: 215-233.
- González-Val, R., and M. Marcén. (2015). "Regional unemployment, marriage, and divorce", Working paper, (No. 2015/38). Institut d'Economia de Barcelona (IEB).
- Hamplova, Dana (2003). "Marriage and Educational Attainment: a Dynamic Approach to First Union Formation", Institute of Sociology, Academy ofSciences of the Czech Republic, Prague, Sociologický Časopis/Czech Sociological Review, 39 (6): 841-863.
- Hashimoto, Y., and A.Kondo (2012). "Long-term effects of labor market conditions on family formation for Japanese youth", Journal of the Japanese and International Economies 26(1): 1-22
- Himawan, K. K. Underwood, M. Bambling, M. & Edirippulige, S. (2021). Being single when marriage is the norm: Internet use and the well-being of never-married adults in Indonesia. Current Psychology, 1-12.‏
- Inglehart Ronald and Wayne E. Baker, (2000) Modernization, Cultural Change, And The Persistence Of Traditional Values, American Sociological Review, Vol. 65 (February:19– 51)
- Inglehart Ronald, Christian Welzel (2007). Modernization, Cultural Change, and Democracy: The Human Development Sequence, Cambridge University Press.
- Laroche, E. L'Espérance, S. & Mosconi, E. (2020). Use of social media platforms for promoting healthy employee lifestyles and occupational health and safety prevention: A systematic review. Safety science, 131, 104931.
- McDonald, P. (2006). “Low fertility and the state: The efficacy of policy” Population and development review, 32(3), PP 485-510
- Minh, Nguyen Huu (1997) "Age at First Marriage in Viet Nam: Patterns and Determinants", Asia-Pacific Population Journal, 12 (2): 25-49
- Murayama,S.(2001)"RegionalStandardization in the Age at Marriage:Acomparative Study of Pre Industrial Germany and Japan", The History of the Family, 6 (2): 303-324.
- Pinquart, M. (2003). Loneliness in married, widowed, divorced, and never-married older adults.Journal of Social and Personal Relationships, 20, 31–53.
- Pressman, Steven (2006). Fifty Major Economists, New York &London:Routledge.
- Rosenfeld, Michael J (2016). Marriage, Choice, and Couple hood in the Age of the Internet. Research Project Department of Sociology, Stanford University.
- Schaller, J. (2013). "For richer, if not for poorer? Marriage and divorce over the business cycle", Journal of Population Economics, 26(3): 1007-1033
- Servaty, Lisa and Kirsten Weber. (2010). The Relationship between Gender and Attitudes towards Marriage, Journal of Student Research, 1-17.
- Soons, J. P. M., Liefbroer, A. C. (2008). Together is better? Effects of relationship status and resources on young adults’ well-being. Journal of Social and Personal Relationships 25,604–625.
- Tong, Q. Chu, C. Y. Zhou, D. & Feng, Y. (2021). Does Internet connectedness disconnect marriage? A micro empirical analysis. Social Indicators Research, 158(1), 143-176.
- Wehner C. & Peter Abrahamson (2004). "Individualisation of family life and family discourses", Department of Sociology, University of Copenhagen, ESPAnet conference.
- Zeinalzadeh ,A. , Esmaillopour,KH. , Alipoorgourand,B. , Baydarrodi,E.(2015). Mental Health Profile in Single and Married Women 30 to 45 Years Old in Tabriz University of Medical Sciences. Women and Society Quarterly Journal, 23, 13- 24(Text in Persian).