فقه حکومتی در اندیشه امام خمینی (ره)
محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)هادی شاکری 1 , الهه بزمیان 2 , مسعود مطلبی 3 *
1 - کارشناسی ارشد تفسیر قرآن کریم، دانشکده مطالعات تطبیقی قرآن، شیراز، ایران
2 - کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
3 - استادیار، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، گلستان، ایران
کلید واژه:
چکیده مقاله :
فقه شیعه پیوسته در حال تحول می‌باشد با پیروزی انقلاب اسلامی و حاکمیت فقیهان جامعه بسیاری از پرسش‌های مربوط به حوزه‌ی فقه در جامعه اسلامی به دستگاه فقه عرضه شد که رویکردهای فقهی باتوجه به مبانی فکری و اجتهادی خود درصدد پاسخ به آن برآمدند. فقه حکومتی، احکامی است که حاکم جامعه بر مبنای ضوابط پیش بینی شده شرعی و بر طبق مصالح عمومی مسلمین برای حفظ سلامت جامعه و تنظیم امور و برقراری روابط صحیح بین سازمانها در مسائل فرهنگی، تعلیماتی، مالیاتی و غیره... مقرر می دارد. در این بین امام خمینی (ره) با رویکرد فقه حکومتی خود باعث تدوین فقهی نوین با نگرشی حکومتی شده که معتقد به توانمندی فقه اسلامی در اداره‌ی جامعه است و تنها راه تحقق شریعت در حوزه‌ی فردی و اجتماعی را تاسیس حکومت اسلامی می‌داند و از نظر ایشان همه آنچه در حوزه حکومت از اختیارات و وظایف پیامبر و امامان پس از او محسوب می‌شود، برای فقیه جامع الشرایط نیز معتبر است. این مقاله درصدد است تا با بررسی تعاریف فقه، اصول و مبانی فقه حکومتی، لوازم و رویکردهای آن فقه حکومتی را در اندیشه امام خمینی (ره) بررسی و تحلیل نماید و بر این فرض استوار است که فهم اجتهادی فقیهانی چون امام خمینی (ره) از شریعت و منابع فقهی دربردارنده دستورالعملی جامع برای نظام سازی و سرپرستی از آن بر اساس دستورات فقه حکومتی می باشد.
Shiite jurisprudence is constantly changing. With the victory of Islamic revolution and rule of community jurisprudents, many questions relating to area of jurisprudence in the Islamic community were shifted to system of jurisprudence where jurisprudent approaches opted to answer them thanks to their Ijtihad and mental principles. The governmental jurisprudence is rulings that ruler of community based upon religiously anticipated norms and public interests of Muslims prescribes to preserve health of society, regulate the affairs and establish accurate relationships among organizations in the fields of culture, education, tax and so forth. In the meantime, Imam Khomeini (ra) by turning to his governmental approach established modern jurisprudence with a governmental attitude that believes in Islamic jurisprudence capability for managing the society and says the only way for achieving Shari’ah individually and socially is to establish the Islamic government. For him, whatever of powers and duties of the Prophet (s) and Imams after him, can be authentically applied to fully qualified jurisprudent. This article intends to study and analyze tools and approaches of the governmental jurisprudence in the opinion of Imam Khomeini (ra) through examination of definitions of jurisprudence and principles of governmental jurisprudence. And this is basically presumed that Ijtihad understanding of jurisprudents like Imam Khomeini (ra) from Shari’ah and jurisprudent sources involves a comprehensive directive for its systematization and supervision based upon instructions of governmental jurisprudence.
_||_