بررسی مؤلفه‌ها و ابعاد سیاسی اجتماعی فرضیه کتاب‌سوزی در ایران به وسیله فاتحان مسلمان
محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)
صفیه رضائی
1
(
دانشجوی دکتری، گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
)
کلید واژه: کتاب‌سوزی, مسلمانان, کتابخانه‌ها, فتوحات اسلامی,
چکیده مقاله :
هدف پژوهش حاضر نقد و بررسی فرضیه کتاب‌سوزی در ایران به دست مسلمانان است. بر این اساس سوال این است که فرضیه کتاب‌سوزی و امحاء کتاب‌ها به وسیله فاتحان مسلمان، با شواهد و دلایل تاریخی، واقعیت‌های عینی، فرهنگی و اَسنادی، تا چه میزان سازگار است؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که از منظر سیاسی و اجتماعی، مسأله کتاب‌سوزی و امحاء کتاب به دست مسلمانان، می‌تواند اینگونه تفسیر شود که تعالیم اسلام و رشد علمی مسلمانان، مجالی برای تجلّی علوم ایرانیان نگذاشته است و با بی‌اعتنایی به علوم ایشان، کتاب‌هایشان از بین رفته است. به این معنی که سیاست کلی اسلام بر اساس اهتمام به علم و دانش بوده و مسلمانان با سیراب شدن از معرفت منابع معتبر، دیگر علومی که جایگاهی نداشتند از بین رفته و علومی که شأن و جایگاه داشتند به دست مسلمانان رشد و تعالی پیدا کرده است.
The purpose of the present study is critical investigation of the hypothesis of book burning in Iran by the Muslim conquerors. Accordingly, the main research question is how much the hypothesis of book burning and destruction of books by the Muslim conquerors is compatible with historical evidences and reason as well as objective, cultural, and documentary facts. The method of study is descriptive analysis and the results indicated that from political and social perspective, the subject of book burning and destruction of books by the Muslim conquerors can be interpreted that Islam's instruction and the Muslims' scientific improvement left no further opportunity for the presentation of the Iranians' sciences so their books were extinguished as a result of negligence to their fields of science. It means that the general policy of Islam is based on consideration for science and knowledge and that the Muslims had become so rich by the knowledge of valid references so other branches of science that were not needed gradually were extinguished and just sciences with dignity and state were developed by the Muslims.
نهج‌البلاغه.
پورشریعتی، پروانه (1398). افول و سقوط شاهنشاهی ساسانی. ترجمه آوا واحدی نوایی. تهران: نشر نی.
تاریخ شاهى. مصحح: محمدابراهیم باستانى پاریزى. تهران: بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۵۵.
ثعالبى، ابو منصور محمد بن عبدالملک (۱۳۸۴). شاهنامه ثعالبى. ترجمه محمود هدایت. تهران: اساطیر، چاپ پنجم.
حرعاملی، محمد بن حسن (1414ق). وسائل الشیعه. بیروت: دار الاحیاء التراث العربی، ج18.
دهخدا، علی‌اکبر (بی‌تا). لغت‌نامه. بی‌جا: بی‌نا، ج13.
رازی، عبدالله (۱۳۴۷). تاریخ کامل ایران از تأسیس سلسله ماد تا عصر حاضر. تهران: اقبال.
راوندى، مرتضى (۱۳۸۲). تاریخ اجتماعى ایران. تهران: انتشارات نگاه، چاپ دوم، ج2-3.
زرین‌‌کوب، عبدالحسین (1330). دو قرن سکوت. تهران: انتشارات امیرکبیر.
زرین‌‌کوب، عبدالحسین (1378). دو قرن سکوت. تهران: انتشارات سخن.
زرین‌‌کوب، عبدالحسین (1387). کارنامه اسلام. تهران: انتشارات امیرکبیر.
سایکس، ژنرال سر پرسی (1391). تاریخ ایران. تهران: نگاه.
سرجان ملکم (1383). تاریخ ایران. ترجمه اسماعیل بن محمدعلی حیرت. تهران: سنایی.
طبری، محمد بن جریر (1375). تاریخ طبری. ترجمه ابوالقاسم پاینده. تهران: انتشارات اساطیر، ج4-3.
فرای، ریچارد نلسون (1388). عصر زرین‌‌فرهنگ ایران. ترجمه مسعود رجب‌نیا. تهران: سروش.
فردوسی، ابوالقاسم (بی‌تا). شاهنامه فردوسی. تهران: انتشارات هرمس، ج2.
کریستن سن، آرتور امانوئل (1394). ایران در زمان ساسانیان. تهران: نشر نگاه.
کریمی، اصغر (1386). جندی شاپور. در: دانشنامه جهان اسلام. تهران: بنیاد دائره‌المعارف اسلامی، ص۳۷-۴۲.
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار(ع). بیروت: داراحیاء التراث العربی، ج67، 1.
مشکور، محمدجواد (1366). تاریخ ساسانیان. تهران: دنیای کتاب، ج2.
معین، محمد (1389). مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات پارسی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مهاجر، داریوش (1390). تحلیلی بر نبرد قادسیه. تهران: بادبان.
مهرآبادی، میترا (بی‌تا). شاهنامه کامل فردوسی به نثر پارسی. تهران: انتشارات روزگار، ج3.
Murray, S. (2009). The library: an illustrated history. New York: Skyhorse Pub.
_||_Nahj al-Balagha.
Dehkhoda, A.A. (Bita). Dictionary. Bija: Bina, Vol.13. [In Persian]
Ferdowsi, A. (Bita). Shahnameh of Ferdowsi. Tehran: Hermes Publications, Vol.2. [In Persian]
Fry, R.N. (2009). The golden age of Iranian culture. Translated by Massoud Rajabunya. Tehran: Soroush. [In Persian]
Hurr al-Amili, M. (1414 AH). Vasayel Al Shia. Beirut: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi, Vol. 18. [In Persian]
Karimi, A. (2007). Jundishapur. In: Encyclopedia of the Islamic World. Tehran: Islamic Encyclopedia Foundation, P.37-42. [In Persian]
Kristen Sen, A.E. (2015). Iran during the Sassanids. Tehran: Negah Publishing. [In Persian]
Majlisi, M.B. (1403 AH). Baharalanwar Al-Jame'a for news of the Imams of Purity. Beirut: Darahiyah Al-Tarath Al-Arabi, Vol.67,1. [In Persian]
Mehrabadi, M. (Bita). Ferdowsi's complete Shahnameh to Persian prose. Tehran: Roozgar Publications, Vol.3. [In Persian]
Mohajer, D. (2011). An Analysis of the Battle of Qadisiyah. Tehran: Sail. [In Persian]
Moin, M. (2010). Mazdisna and its influence on Persian literature. Tehran: University of Tehran Press. [In Persian]
Murray, S. (2009). The library: an illustrated history. New York: Skyhorse Pub.
Mushkur, M.J. (1987). History of the Sassanids. Tehran: Book World, Vol.2. [In Persian]
Pourshariati, P. (2019). The fall of the Sassanid Empire. Translated by Ava Vahedi Navai. Tehran: Ney Publishing. [In Persian]
Ravandi, M. (2003). Social history of Iran. Tehran: Negah Publications, Second Edition, Vol.2-3. [In Persian]
Razi, A. (1968). The complete history of Iran from the founding of the Medes to the present day. Tehran: Iqbal. [In Persian]
Royal history. Editor: Mohammad Ibrahim Bastani Parizi. Tehran: Iranian Culture Foundation, 1976. [In Persian]
Serjan Malkam (2004). History of Iran. Translated by Ismail Ibn Muhammad Ali Hairat. Tehran: Sanai. [In Persian]
Sykes, G. (2012). History of Iran. Tehran: Negah. [In Persian]
Tabari, M. (1996). History of the Prophets and Kings. Translated by Abolghasem Payende. Tehran: Asatir Publications, Vol.3-4. [In Persian]
Tha'labi, A.M. (2005). Shahnameh al-Tha'labi. Translated by Mahmoud Hedayat. Tehran: Asatir, fifth edition. [In Persian]
Zarrinkoob, A.H. (1952). Two centuries of silence. Tehran: Amirkabir Publications.
[In Persian]
Zarrinkoob, A.H. (1999). Two centuries of silence. Tehran: Amirkabir Publications.
[In Persian]
Zarrinkoob, A.H. (2008). Karnameh Islam. Tehran: Amirkabir Publications. [In Persian]