نقش سیاسی«رِفق» و «خُرق» در اندیشه سیاسی امام خمینی

محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

رشید رکابیان ¹ ( دانشیار، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آیت‌الله بروجردی، بروجرد، ایران )
همایون رهبران ² ( دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، واحد شهرضا، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرضا، ایران )
حسن رضا آریایی راد ³ ( استادیار، گروه علوم سیاسی، دانشگاه آیت‌الله بروجردی، بروجرد، ایران )

تاریخ دریافت : 1401/01/05 تاریخ پذیرش : 1401/03/01 تاریخ انتشار : 1401/04/01

کلید واژه: رفق, علل اربعه, فطرت محجوبه, امام خمینی, خرق, فطرت مخموره,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش سیاسی رِفق و خُرق در اندیشه سیاسی امام خمینی است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و الگوی مورد بحث، بر اساس نظریه دو فطرت امام خمینی و با تاکید بر چارچوب نظری علل اربعه ارائه شده است. پژوهش بر این فرضیه استوار است که از آنجا که رفق مربوط به فطرت مخموره و از جنود عقل و متعلق به مکتب فلسفی متعالیه است؛ و خرق که از فطرت محجوبه و از جنود جهل و متعلق به مکتب فلسفی متدانی می‌باشد، می‌تواند موجب شکل‌گیری یک جامعه مشروعیت‌ساز متعالی و یا متُدانی گردد. نتایج نشان داد که بر اساس دیدگاه امام خمینی، عملی کردن سیاست اخلاقی به معنای فتح قلوب است و نیاز حکومت‌ها و جوامع، عملی کردن مدارا و دوری از خشونت می‌باشد. لذا، این حکومت قدرت را برای خدمت کردن و به سعادت رساندن جامعه، وسیله می‌داند.

چکیده انگلیسی:

The purpose of the present study is to review the political role of “refq” (tolerance) and “khorq” (ignorance) in the political idea of Imam Khomeyni. The method of study is descriptive-analytic and the model under discussion is presented based on the theory of two natures and with an emphasis on the theoretical framework of the four causes. The research relies on the hypothesis that since “refq” is related to makhmourah nature and is considered as one of the soldiers of reason and belongs to the transcendental philosophical school; and “khorq” is related to Mahjoubah nature and is considered as one the soldiers of ignorance and belongs to the mundane philosophical school, they can lead to the formation of an either transcendental legitimizing or mundane society. The results showed that based on the viewpoint of Imam Khomeyni, the actualization of moral politics refers to opening of hearts and that the governments and societies need to actualize tolerance and avoid violence. Therefore, such governments consider power as a means to serve the society and make it achieve prosperity.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم.

نهج‌البلاغه.

ابن منظور، محمد بن مکرّم (1414ق). لسان‏ العرب‏. بیروت: دار صادر، ج 5.

اربلی، ابی الحسن علی بن عیسی (۱۳۸۱ق). کشف الغمة فی معرفة الأئمه. با تعلیق هاشم رسولی محلاتی. تبریز: مکتبة بنی‌هاشمی، ج1.

برقی، احمد بن محمد (1371ق). المحاسن. قم: دارالکتب الاسلامیه، ج1.

جعفریان، رسول (1377). تاریخ تشیع در ایران. تهران: علم، ج1.

خمینی، سید روح‌الله (1378). شرح حدیث «جنود عقل و جهل». تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.

خمینی، سید روح‌الله (1380). صحیفه امام. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج5، 9، 7.

خمینی، سید روح‌الله (1382). تقریرات درس فلسفه. تقریر سیدعبدالغنى اردبیلى. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.

خمینی، سید روح‌الله (1390). تفسیر سوره حمد. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

دلشاد تهرانی، مصطفی (1387). دولت آفتاب، اندیشه سیاسی و سیره حکومتی علی(ع). تهران: خانه اندیشه جوان.

دهخدا، علی‌اکبر (1385). لغت‌نامه دهخدا. تهران: دانشگاه تهران، ج2.

رشاد، علی‌اکبر (1389). دانشنامه‌ امام علی(ع). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ج6.

زرین‏کوب، عبدالحسین (1355). کارنامه اسلام. تهران: امیرکبیر.

طبرسى، فضل ‏بن حسن (1377). مکارم الاخلاق. قم: شریف رضی.

طبری، ابوجعفر محمد بن جریر (1385ق). تاریخ طبری (تاریخ الرسل و الملوک). ترجمه ابوالقاسم پاینده. تهران: اساطیر، چاپ سوم.

فاضل میبدی، محمدتقی (1378). دین و دولت از نگاه امام خمینی. مفید، شماره20، ص103-120.

فیض کاشانى، محمدمحسن ‏(1419ق). تفسیر الصافی.‏ بیروت: دارالغرب الاسلامی، چاپ دوم.

کاتوزیان، ناصر (1388). فلسفه حقوق. تهران: شرکت سهامی انتشار، ج1.

کلینی، محمد (1365). اصول کافی. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج2-1.

لاک، جان (1390). رساله‌ای درباره حکومت. ترجمه حمید عضدانلو. تهران: نی.

لک‌زایی، نجف (1389). ﻓﻠﺴﻔﻪ امنیت از دﻳﺪﮔﺎه اﻣﺎم خمینی. مطالعات راهبردی، شماره49، ص5-29.

مازندرانى، محمد صالح بن احمد (1382). ‏شرح الکافی- الأصول و الروضة. موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت، ج1.

متقی هندی، علاء‌الدین علی بن حسام (1414ق). کنز العمال. بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج6.

محدث نوری، حسین (1408ق). مستدرک الوسائل. بیروت: آل البیت لاحیاءالتراث، ج12.

معین، محمد (1377). فرهنگ فارسی. تهران: چاپخانه سپهر.