رابطۀ تعاملی عدالت، معنویت و عقلانیت در الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت و دستاوردهای آن

محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

سیدکاظم سیدباقری ¹ , محمود مختاربند ²

1 - دانشیار، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران
2 - دکترای اقتصاد، موسسه آموزشی امام خمینی، قم، ایران.

تاریخ دریافت : 1398/11/13 تاریخ پذیرش : 1399/06/24 تاریخ انتشار : 1399/07/01

کلید واژه: حیات طیبه, عدالت اجتماعی, عقلانیت, معنویت, الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر جستجوی رابطۀ میان عدالت و معنویت و عقلانیت و دستاوردهای آن در الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و بر این فرضیه تاکید دارد که با رابطۀ تعاملی و تاثیرگذار عدالت و معنویت، در عرصۀ فردی، زمینه برای ریزش دستاوردهای فردی به عرصۀ سیاسی- اجتماعی فراهم شده و مسیر را برای رسیدن به الگوی پیشرفت و سپس حیات طیبه فراهم می‌‌کند و همۀ این مراحل با عقلانیت و برنامه‌‌ریزی عقلی و التزام به آموزه‌‌های شریعت انجام می‌‌شود. حضور این عناصر، در این الگو، حکایت از پیشرفتی متفاوت و همه‌‌سو نگرانه داشته و روشی دیگر برای پویایی جامعه اسلامی ترسیم می‌‌کند. توجه به این ابعاد است که دستیابی شهروندان به حقوق، آزادی‌ها، فرصت‌های برابر، توسعه و رفاه اقتصادی،‌ کرامت نفس، منزلت و امنیت اجتماعی را برای جامعه فراهم خواهد کرد.

چکیده انگلیسی:

The purpose of the present study is to find the relationship between justice, spirituality, and rationality, as well as their achievements in the Islamic-Iranian model of progress. The method of study is descriptive analysis and emphasizes the hypothesis that effective interrelationship between justice and spirituality, in the individual realm, transmits personal achievements to political-social realms paving the way for reaching the model of progress and then holy life. All the above procedures are accomplished through rationality, rational programming, and adherence to the legal rules of religion (Shariat). The presence of these elements in the model conveys a distinctive and multidimensional progress for improvement in Islamic society. Paying attention to the abovementioned aspects facilitates the citizens’ access to their rights, freedom, equal opportunity, economic progress, welfare, human dignity, social security and decency in the society.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم.

1. پاشایی، عباس (1369). فرهنگ‌ اندیشه‌ نو. تهران: مازیار.


2. تمیمی آمدی، عبدالواحد (۱۴۲۹ق). غرر الحکم و درر الکلم. قم: مؤسسة دارالکتاب الاسلامی.


3. جعفری، محمدتقی (1369). حکمت اصول سیاسی اسلام. تهران: بنیاد نهج‌البلاغه.


4. جوادی آملی، عبدالله (1383). ادب فنای مقربان. قم: مرکز نشر اسراء، ج2.


5. جوادی آملی،‌ عبدالله (1393). تسنیم. قم: مرکز نشر اسراء،‌ ج14.


6. جوادى آملى، عبدالله (1375). فلسفه دین، فلسفه حقوق بشر. قم: مرکز نشر اسراء.


7. خامنه‌ای، سیدعلی (1390). سخنرانی در سالگرد امام خمینی. قابل دسترس در:  https://farsi.khamenei.ir


8. خمینی، سیدروح‌الله (1378). صحیفه امام. قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج16، 7.


9. خمینی، سیدروح‌الله (1384). کتاب البیع. قم: مطبعه مهر، ج2.


10. شیرازی، صدرالدین محمد (1391ق). شرح اصول الکافی. تهران: مکتبه المحمودی.


11. شیخ الاسلامی، سید حسین (1377). گفتار امیرالمؤمنین علی‏(ع)، غررالحکم. قم: انتشارات انصاریان.


12. صدوق، محمد بن بابویه (1376). امالی شیخ صدوق. تهران: انتشارات کتابچی.


13. طباطبایی، سید محمدحسین (1374). المیزان فی تفسیر القرآن. ترجمه محمدباقر موسوی همدانی. قم: انتشارات اسلامی، ج12-11.


14. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1378). رسالت تشیع در دنیای امروز (گفتگویی دیگر با هانری کربن). قم: بوستان کتاب.


15. طباطبایی، سید محمدحسین (1393). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ج9.


16. غیبه، حیدر (1999م). هکذا تکلّم العقل (المفهوم العقلانی للدین). بیروت: دار الطبعه.


17. فراهیدی، خلیل بن احمد (1409ق).کتاب العین. قم: موسسه دارالهجره، ج2.


18. فیض الاسلام (1365). نهج‌البلاغه. تهران: سپهر.


19. لیثی واسطی، علی بن محمد (1376). عیون الحکم و المواعظ. التحقیق حسین الحسنی البیرجندی. تهران: دارالحدیث، ج1.


20. مجلسی، محمدباقر (1421ق). بحار الانوار. بیروت: دارالتعارف، ج57.


21. مصطفوی، سیدحسن (1368). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ج8.


22. مطهری، مرتضی (1368). پیرامون انقلاب اسلامی. تهران: انتشارات صدرا.


23. مطهری، مرتضی (1382). یادداشت‌های استاد مطهری. تهران: نشر صدرا، ج4.


24. مطهرى، مرتضی (1384). مجموعه‏ آثار. قم: انتشارات صدرا، ج24، 15.


25. مطهری، مرتضی (1380). عدل الهی. قم: انتشارات صدرا.


26. ملکیان، مصطفی (۱۳۸۰/الف). سیری در سپهر جان. تهران: نشر نگاه معاصر.


27. ملکیان، مصطفی (1380/ب). عقلانیت. نقد و نظر، شماره 26-25، ص243-257.


28. نراقى، احمد بن محمدمهدى‏ (1378). معراج السعاده. قم: موسسه انتشارات هجرت، چاپ ششم.


29. واعظی، احمد (1388). نقد و بررسی نظریه‌‌های عدالت. قم: موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی.

The Holy Quran.

1. Faiz ol-Islam (1365AP). Nahj ol Albalghah. Tehran: Sepehr. [In Persian]


2. Farahidi, Khalil bin Ahmad (1409AH). Ketab Al Aiyn. Qom: Dar al-Hijra Institute, Vol.2.
   [In Arabic]


3. Ghaybeh, H. (1999). This is the speech of the intellect (the rational concept for religion). Beirut: Printing House. [In Arabic]


4. Jafari, M.T. (1369AP). The Wisdom of the Political Principles of Islam. Tehran: Nahj
   al-Balaghah Foundation. [In Persian]


5. Javadi Amoli, A. (1393AP). Tasnim. Qom: Esra Publishing Center, Vol.14. [In Persian]


6. Javadi Amoli, A. (1383AP). The method of the confidant death. Qom: Esra Publishing Center, Vol.2. [In Persian]


7. Jawadi Amoli, A. (1375AP). Philosophy of religion, philosophy of human rights. Qom: Esra Publishing Center. [In Persian]


8. Khamenei, S.A. (1390/3/14AP). Speech on the anniversary of Imam Khomeini. Available at: https://farsi.khamenei.ir[In Persian]


9. Khomeini, S.R. (1378AP). Sahifa Imam. Qom: Imam Khomeini Publishing House, Vols.16, 7. [In Persian]


10. Khomeini, S.R. (1384AP). Ketab ol Baia. Qom: Mehr Press, Vol.2. [In Arabic]


11. Laithi Wasiti, A. (1376AP). Oyoun ol Hekam va Almavaez. Investigated by Hussein Al-Hassani Al-Birjandi. Tehran: Dar al-Hadith, Vol1. [In Arabic]


12. Majlisi, M.B. (1421AH). Behar ol Anvar. Beirut: Dar al-Ta'rif, Vol.57. [In Arabic]


13. Malekian, M. (a1380AP). Sightseeing in the realm of life. Tehran: Contemporary View Publishing. [In Persian]


14. Malekian, M. (b1380AP). Rationality. Critique and Opinion, No.26-25: 243-257. [In Persian]


15. Motahari, M. (1368AP). About the Islamic Revolution. Tehran: Sadra Publications.
    [In Persian]


16. Motahari, M. (1380AP). Divine justice. Qom: Sadra Publications. [In Persian]


17. Motahari, M. (1382AP).Notes of Master Motahhari. Tehran: Sadra Publishing, Vol.4.
    [In Persian]


18. Motahari, M. (1384AP). Collection of works. Qom: Sadra Publications, Vol. 24, 15.
    [In Persian]


19. Mustafavi, S.H. (1368AP). Research in the words of the Holy Quran. Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance, Vol.8. [In Arabic]


20. Naraqi, A. (1378AP). Mearaj o Asaadah. Qom: Hijrat Publishing Institute, Sixth edition.
    [In Persian]


21. Pashaei, A. (1369AP). The dictionary of new thought. Tehran: Maziar. [In Persian]


22. Saduq, M. (1376AP). Amali Sheikh Saduq. Tehran: Ketabchi Publications. [In Arabic]


23. Shaykh ol-Islami, S.H. (1377AP). Speech of Amir al-Mu'minin Ali (AS), Ghorr al-Hekam. Qom: Ansarian Publications. [In Persian]


24. Shirazi, S.M. (1391 AH). Description of Osul ol Kafii. Tehran: Mahmoudi School.[In Arabic]


25. Tabatabai, S.M.H. (1393AP). Al Mizan fi Tafsir el Quran. Beirut: Al Aalami Foundation for Publications, Vol.9. [In Arabic]


26. Tabatabai, S.M.H. (1374AP). Al Mizan fi Tafsir el Quran. Translated by Mohammad Baqer Mousavi Hamadani. Qom: Islamic Publications, Vol.12-11. [In Persian]


27. Tabatabai, S.M.H. (1378AP). Shiite mission in today's world (another interview with Henry Corban). Qom: Book Garden.[In Persian]


28. Tamimi Amedi, A.W. (1429 AH). Gorar ol Hekam and dorar ol Kalem. Qom: Dar al-Kitab al-Islami. [In Arabic]


29. Waezi, A. (1388AP). Critique of theories of justice. Qom: Imam Khomeini Educational and Research Institute. [In Persian]