تأثیر روش‌های ارتباطی در تحولات تاریخ ایران در دوران اسلامی
محورهای موضوعی : تاریخ ایران دوره اسلامی
1 - کارشناس کتابخانه و اسناد علمی دانشگاه علم و فرهنگ
کلید واژه: ارتباطات اسلامی, تاریخ ایران, تحولات دینی, هنر و معماری, تشیع, انقلاب مشروطه,
چکیده مقاله :
مفهوم ارتباطات در تاریخ ایران اسلامی نقش حیاتی در تحولات اجتماعی، دینی و سیاسی ایفا کرده است. این پژوهش به بررسی تأثیر روش‌های مختلف ارتباطی از جمله ارتباطات شفاهی، کتبی، تصویری و وسایل ارتباطی اولیه در تحولات تاریخی ایران اسلامی می‌پردازد. از جمله این روش‌ها می‌توان به خطبه‌ها، مکاتبات حکومتی، هنر و معماری اسلامی و نهادهای آموزشی اشاره کرد که هرکدام در عرصه‌های دینی و سیاسی به شکل‌دهی به هویت فرهنگی اسلامی و پیشبرد سیاست‌های حکومتی نقش داشته‌اند. در دوران اسلامی ایران، ارتباطات شفاهی به‌ویژه از طریق خطبه‌ها و منابر، ابزار مهمی برای انتقال پیام‌های دینی و حکومتی بودند. همچنین ارتباطات کتبی در قالب نامه‌ها و مکتوبات حکومتی و علمی نقش گسترده‌ای در تثبیت مفاهیم دینی و سیاسی ایفا کرده است. هنر و معماری اسلامی نیز به‌عنوان ابزارهای ارتباطی تصویری در انتقال پیام‌های دینی و اجتماعی در جامعه اسلامی ایران مؤثر بوده‌اند. پژوهش حاضر همچنین تأثیرات هنر اسلامی، به‌ویژه در دوران صفویان، در انتقال مفاهیم دینی و سیاسی و نقش نهادهای علمی در گسترش تشیع را مورد بررسی قرار می‌دهد.
The concept of communication in the history of Islamic Iran has played a crucial role in social, religious, and political transformations. This study examines the impact of various communication methods, including oral, written, visual communication, and early communication tools, on the historical developments of Islamic Iran. These methods, such as sermons, governmental correspondence, Islamic art and architecture, and educational institutions, have contributed significantly to shaping Islamic cultural identity and advancing governmental policies. In Islamic Iran, oral communication, particularly through sermons and pulpits, served as an important tool for transmitting religious and political messages. Written communication, in the form of letters and governmental and scholarly correspondence, played a vital role in consolidating religious and political concepts. Islamic art and architecture also acted as visual communication tools, effectively conveying religious and social messages within Iranian Islamic society. This study also examines the impact of Islamic art, especially during the Safavid era, in conveying religious and political ideas and the role of academic institutions in promoting Shi'ism.
الهادی، محمد. (1393). تعلیم و تربیت اسلامی و تأثیر آن بر فرهنگ و جامعه ایرانی. تهران: پژوهشکده تحقیقات اسلامی.
آیت‌الله‌زاده، محمد. (1394). نقش هنر و معماری در ارتباطات اسلامی ایران. مجله معماری ایران، (4)28، 220-210.
جان، برایان. (2012). فتوحات اسلامی و جهان ایرانی: شکل‌گیری هویت جدید. انتشارات دانشگاه آکسفورد.
حیدری، حسین. (1391). تاریخ ایران در دوران اسلامی: تأثیرات فرهنگی و اجتماعی در دوران صفویه. مجله تاریخ ایران اسلامی، (3)15، 67-45.
خلیلی، محسن. (1394). شاهنشاهی صفویه و گسترش تشیع در ایران. مجله مطالعات خاورمیانه، (2)28، 119-101.
دهقانی، شفیع. (1391). اثرات هنر اسلامی در ایران. تهران: انتشارات فرهنگ.
شریعتی، علی. (1395). نقش متون اسلامی در شکل دادن به اندیشه و فلسفه در ایران. مجله ایران‌شناسی، 2(12)، 148-135.
طبری، محمد بن جریر. (1358). تاریخ طبری. بیروت: دارالمعارف.
طوسی، محمد بن حسن. (1386). تاریخ اسلام. تهران: نشر علمی.
عباس، مصطفی. (1393). تشیع در عصر صفوی: تحول دینی و اقتدار سیاسی در ایران. مجله ایران‌شناسی، (3)11، 134-112.
عباسیان، فرزاد. (1386). ظهور سلسله‌های ایرانی: از سامانیان تا صفویان. انتشارات دانشگاه کمبریج.
کریم‌زاده، سید. (1398). معماری و هنر به عنوان ابزارهای ارتباطی مذهبی و فرهنگی در ایران صفوی. مجله هنر و معماری، 3(25)، 225-205.
محمودی، حسین. (1396). حکمرانی و مکاتبه در ایران قرون وسطی: نقش حروف در حکومت‌داری. مجله تاریخ سیاسی ایران، (1)16، 120-100.
محمودی، علی. (1397). انقلاب مشروطه ایران: تغییرات اجتماعی و سیاسی در اوایل قرن بیستم. تهران: مؤسسه مطالعات سیاسی ایران.
مصدق، فرهاد. (1389). نقش خطبه‌ها و سخنرانی‌های عمومی در شکل‌گیری افکار عمومی در ایران اسلامی. بررسی معارف اسلامی، (2)5، 70-55.
میرزایی، علی. (1397). مدارس و دانشگاه‌های اسلامی ایران: نقش آن‌ها در شکل‌دهی دانش و فرهنگ. مجله تعلیم و تربیت ایران (3)21، 90-77.
یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب. (1362). تاریخ یعقوبی. تهران: انتشارات اساطیر.