تاریخ انگاره اصطلاح صحابه و گونه شناسی رویکردهای مختلف به آن

محورهای موضوعی : تاریخ انگاره ها

قاسم بستانی ¹ , فاطمه مرادی کهنکی ²

1 - دانشیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
2 - علوم قرآن و حدیث، الهیات، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

تاریخ دریافت : 1400/06/29 تاریخ پذیرش : 1400/12/11 تاریخ انتشار : 1400/12/01

کلید واژه: تاریخ حدیث, اصولیّون, صحابی پیامبر(ص), محدثان,

چکیده مقاله :

تتبّع در اصطلاحات به ویژه اصطلاحات کهن، از مهم‌ترین و دشوارترین موضوعاتی است که بشر با آن روبرو بوده است. اصطلاح صحابه یکی از این اصطلاحات کهن و پرکاربرد در متون دین اسلام است که از صدر اسلام تا کنون مورد اختلاف بوده؛ به گونه‌ای که این موضوع، محلّ نزاع شده و تشخیص مصادیق صحابی را نیز با مشکل روبرو کرده است. این پژوهش با کاربست روش تاریخ‌انگاره تلاش کرده تا با دقّت در گزارش‌های تاریخی به بررسی تحوّلات و تطوّرات معنایی اصطلاح صحابه در طول تاریخ اسلام بپردازد. نتایج حاصله نشان می‌دهد هیچ‌گونه اثر و نشانه‌ای دالّ بر تعریف صحابی یا افرادی که صحابی بر آنان اطلاق می‌شود، در قرآن یا احادیث وجود ندارد. در تعاریف عرضه شده در طول سده‌های مختلف، بر دو رویکرد تأکید شده که رویکرد غالب، رویکرد محدّثان بوده، امّا تعریف اصولیّون مقدّم بر تعریف محدّثان بوده است. اختلاف در دلالت لغوی صحبه، مقدّم بودن بحث عدالت بر تعریف صحابی و ارائۀ تعریف خاص از صحابی توسط اصولیّون و محدّثان، از عوامل ایجاد اختلاف در تعریف صحابی بود‌ه‌اند.

چکیده انگلیسی:

Adherence to idioms, especially ancient idioms, is one of the most important and difficult issues that human beings have always faced. The term "companions" is one of these ancient and widely used terms in the texts of Islam, in which there is a difference of opinion; In such a way that this issue has become a point of contention and it has become difficult to identify the examples of the companions. This study has tried to carefully examine the semantic changes and evolutions of the term Companions throughout the history of Islam in historical reports and has used a descriptive-analytical method to achieve this. The results show that there is no effect or sign indicating the definition of the Companions or the people to whom the Companions refer, in the Qur'an or the hadiths, and the term Companions is a historical term, not a religious one. In the definitions offered over different centuries, two approaches have been emphasized that the dominant approach has been the approach of the narrators, but the definition of the fundamentalists has preceded the definition of the narrators. Lack of clarification of the definition of the Companion in the Shari'a, differences in the lexical meaning of the Companions, the precedence of the discussion of justice over the definition of the Companions and the presentation of a specific definition of the