مقایسه ابعاد سرشت و منش، نظم جویی شناختی هیجان و سبک فرزندپروری در نوجوانان تیزهوش و عادی

محورهای موضوعی : فصلنامه مهارت های روانشناسی تربیتی

محمدحسین حجتی ¹ , مجید برادران ²

1 - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه روانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2 - استادیار، گروه روانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1402/07/19 تاریخ پذیرش : 1402/08/15 تاریخ انتشار : 1402/09/01

کلید واژه: تیزهوش, سبک فرزندپروری, نظم جویی شناختی هیجان, ابعاد سرشت و منش,

چکیده مقاله :

هدف این مطالعه مقایسه ابعاد سرشت و منش، نظم جویی شناختی هیجان و سبک فرزندپروری در نوجوانان تیزهوش و عادی بود. روش پژوهش علی- مقایسه ای بود و جامعه آماری پژوهش را تمامی دانش آموزان تیزهوش مقطع متوسطه دوم شهرستان همدان در سال تحصیلی 1402-1401 به تعداد 450 نفر تشکیل دادند که از اﯾﻦ ﺗﻌﺪاد 184ﻧﻔﺮ (92 داﻧﺶ آﻣﻮز ﺗﯿﺰﻫﻮش و 92 داﻧﺶ آﻣﻮز ﻋﺎدی) ﺑﺎ روش ﻧﻤﻮﻧﻪ گﯿﺮی در دسترس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه نظم جویی شناختی هیجان (گارنفسکی و همکاران، 2006)، پرسشنامه ابعاد سرشت و منش (آدان و همکاران، 2009) و پرسشنامه اقتدار والدین (بوری، 1991) استفاده شد. فرضیه های پژوهش با استفاده از تحلیل واریانس چند متغیره تحلیل شدند. یافته های پژوهش نشان داد که در مولفه های تنظیم شناختی هیجان، میانگین نمره تنظیم سازگارانه هیجان در نوجوانان تیزهوش و میانگین نمره تنظیم ناسازگارانه هیجان در نوجوانان عادی بالاتر از گروه تیزهوش بوده است. در ابعاد سرشت و منش میانگین نمره مؤلفه های نوجویی، پشتکار، همکاری، خودراهبری و خودفراروی در نوجوانان تیزهوش و میانگین نمره مؤلفه های آسیب پرهیزی و وابستگی به پاداش در نوجوانان عادی بالاتر از گروه تیزهوش بوده است. در سبک های فرزندپروری ادراک شده، میانگین نمره مؤلفه سبک فرزندپروری منطقی در نوجوانان تیزهوش و میانگین نمره مؤلفه های سبک فرزندپروری مستبدانه و آسان گیر در نوجوانان عادی بالاتر از گروه مقابل بوده است (05/0 >P).

چکیده انگلیسی:

  The purpose of this study was to compare temperament and character dimensions, cognitive emotion regulation between gifted and normal teenagers. The research method was causal-comparative and the statistical population of the research was gifted Second high school students of Hamadan city in the academic year of 2022-2023 in the number of 450 people. From the schools, 184 students (92 gifted and 92 normal) were selected through simple random sampling method. The cognitive emotion regulation questionnaire (Granfsky and et al, 2006), the temperament and character dimensions questionnaire of (Adan and et al, 2009), and the parental authority questionnaire (Bori, 1991) were used to collect data. The research hypotheses were analyzed by one-way MANOVA. The findings of the research showed that the components of cognitive emotion regulation, the average score of the adaptive emotion regulation in gifted teenagers and the average score of the maladaptive emotion regulation in normal teenagers were higher than in the gifted group.  Regarding the dimensions of temperament and character, the average score of the components of novelty seeking, persistence, co-operativeness, self- directiveness and self- transcendence in gifted teenagers and the average score of the components of harm avoidance and dependence reward in normal teenagers were higher than the gifted group. Regarding the perceived parenting styles, the average score of the component of Authoritative parenting style in gifted teenagers and the average scores of the components of Authoritarian and Permissive parenting styles in normal teenagers were higher than the opposite group (P<0.05).