همگرایی منطقه ای قفقاز جنوبی: موانع و چالشها از منظر جمهوری اسلامی

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

جمشید ثریا ¹

1 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، گروه علوم سیاسی، قم، ایران

تاریخ دریافت : 1389/06/14 تاریخ پذیرش : 1389/07/06 تاریخ انتشار : 1389/09/25

کلید واژه: سیاست خارجی, آذربایجان, قفقاز جنوبی, واژگان کلیدی: همگرایی, بحران قره باغ,

چکیده مقاله :

چکیده فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و تأسیس جمهوری های تازه استقلال یافته، وضعیت جدیدی را در مرزهای شمالی جمهوری اسلامی ایران بوجود آورده است. مقاله حاضر به بررسی موضوع همگرایی منطقه ای در منطقه قفقاز جنوبی بر اساس نظرات همگرایی می پردازد. در حقیقت، هدف این پژوهش تحلیل امکان همگرایی جمهوری های آذربایجان با جمهوری های ارمنستان و گرجستان با استفاده از تئوری همگرایی کانتوری و اشپیگل و نیز تأثیر این همگرایی بر منافع جمهوری اسلامی ایران می باشد. در خاتمه نگارنده می کوشد تا به بررسی موانع توسعه روابط ایران با کشورهای قفقاز جنوبی بپردازد.

چکیده انگلیسی:

Abstract The fall of the U.S.S.R. and the establishment of the Commonwealth of Independent States (C.I.S), created a new situation in the northern borders of the Islamic Republic of Iran. This article intends to study the regional integration in the South Caucasia, based on integrative approaches. The objective of this paper is in fact to analyze the possibility of integration of the Azerbaijan republics with those of Armenia and Georgia, drawing on Cantori and Spiegel theories of integration, and the effect of this integration on the interests of the Islamic Republic of Iran. At the end, the author aims to examine the obstacles in the development of relation between the Islamic Republic of Iran and the South Caucasian states.

منابع و مأخذ:

منابع

1. اقتباس از:  علی اصغر کاظمی، روابط بین الملل در تئوری و در عمل، چ اول، (تهران، نشر قومس،1372) ، ص489.


2. موسسه لغت نامه (دهخدا، لغت نامه دهخدا (J) ، (تهران، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1378) ،کامه قفقاز.


3. محمد حسین افشری، ژئوپولیتیک قفقاز و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، چ اول، (تهران، دوره عالی جنگ دانشکده فرماندهی و ستاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 1381) ص 38.


4. اداره انتشار اسناد، اسنادی از روابط ایران با منطقه قفقاز، چ اول (تهران، انتشارات وزارت امور خارجه، 1372) ، ص 40-41.


5. تقی کرمی، ((عوامل منطقه ای تطویل کشمکش بین جمهوری های آذربایجان و ارمنستان) ) ، فصلنامه خاورمیانه، سال دوم، شماره 2، (تابستان 1374) ،ص 467-466.


6. حسین احمدی، ((چالشهای قومی در قفقاز) ) ، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال هفدهم، دوره سوم، ش 63، (پائیز1387) ،ص 100.


7. علیرضا شیخ عطار، ریشه های رفتار سیاسی در آسیای مرکزی و قفقاز، چ دوم، (تهران موسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه،1373) ص 143و 144.


8. ساموئل هانتینگتون و دیگران، نظریه برخورد تمدن ها:  هانتینگتون و منتقدانش، ترجمه مجتبی امیری، چ دوم، (تهران، وزارت امور خارجه، 1374) ص 60.


9. برای اطلاعات بیشتر از وضعیت مطبوعات قفقاز جنوبی به منبع زیر مراجعه شود:

Karin Deutsch karlekar، Freedom of the press 2003:  A Global survey of Media Independence ، (USA، Rowman & Little field publishers، 2003).P 53 ، 55 ، 84.

1. ---، ((خبرنامه تحولات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشورهای حوزه قفقاز به انضمام خبرهای دریای خزر) ) ، وزارت امور خارجه – ستاد پشتیبانی کشورهای مشترک المنافع، شماره 82، (30/01/1384) ، ص 5 و 6.

11. اولگا آلیکر، گسلهای منازعه در اسیای مرکزی و قفقاز جنوبی، ترجمه محمود رضا گلشن پروژه و دیگران، چ اول، (تهران، موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران، اسفند 1382) ،ص 90.

12. همان کتاب، ص 91.

13. محمد حسین افشردی، همان کتاب، ص 264.

14. حشمت الله فلاحت پیشه، تحولات امنیتی آسیای مرکزی و قفقاز و امنیت جمهوری اسلامی ایران، چ اول، (تهران، دانشکده فرماندهی ستاد سپاه پاسداران، 1380)، ص 15.

15. منوچهر مرادی ((جنگ قفقاز:  امنیت و منافع جمهوری اسلامی ایران) ) ،فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال هفدهم، دوره سوم، ش 63، (پائیز 1387) ،ص 3.

16. محسن رضائی، ایران منطقه ای، چ دوم، (تهران، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1384) ،ص 133.

17. اقتباس از: ادموند هرزیک، ایران و حوزه جنوبی شوروی سابق، ترجمه کاملیا احتشامی اکبری، چ اول، (تهران، وزارت امور خارجه، 1375) ،ص 26.

18. سید کمال خرازی، سیاست خارجی ما:  مجموعه سخنرانی های سید کمال خرازی وزیر امور خارجه)  17 شهریور 1376 تا 19 تیر 1380) ، چ اول، (تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، 1380) ، ص 62.

19. به کوشش پروین معظمی گودرزی، مجموعه مقالات یازدهمین همایش بین المللی آسیی مرکزی قفقاز:  امنیت قفقاز جنوبی، چ اول،(تهران، وزارت امور خارجه، 1383) ، ص 2.

20. ادموند هرزیک، همان کتاب، ص 28.

21. ادموند هرزیک، همان کتاب، ص41 و 42.

22. روی آلیسیون و دیگران، امنیت در آسیای مرکزی:  چارچوب نوین بین المللی، ترجمه محمد رضا دبیری، چ اول، (تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین الملل وزارت خارجه، 1382) ، ص 244.

23. به کوشش پروین معظمی گودرزی، همان کتاب، ص 251.

 

24. Louis J.Cantori & Steven L.Spiegel ، The international Politics Of Regions: A Comparative Approach ، (Englewood Cliffs ، N.J.: Prentice – Hall، 1970) P12.

25. Thomas de Wall، Black Garden: Armenia and Azerbaijan through peace and war،(united states of Amerrica، New York University press، 2003)  p8.

26. http: //www.lonelyplanet.com/destinations/europe/azerbaijan /get.htm

27. http: //www.mfa.gov.ir/cms/Tehran/fa/NEW/17