سیاست خارجی روسیه در قبال ایران در دوره پوتین بعد از سال 2012
محورهای موضوعی : روابط بین الملل
سید محسن صادقی
1
(دکترای تاریخ از دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران)
کلید واژه: سازگاری, روسیه, سیاست خارجی, ایران, اجماع, ولفرام هانریدر,
چکیده مقاله :
چکیده جمهوری اسلامی ایران بعد از فروپاشی شوروی، جایگاه متمایزی در گفتمان سیاست خارجی نخبگان روسیه اعم از آتلانتیک‌گرایان، ملی‌گرایان و اوراسیاگرایان دارد. برخی ملی‌گرایان روس موقعیت ایران را از نظر اقتصادی حائز اهمیت می‌دانند و گروه دوم یعنی اوراسیاگرایان برای ایران، اهمیت سیاسی و امنیتی قائل هستند. آتلانتیک‌گرایان روسیه هم بر این اعتقادند که نباید همکاری با غرب را فدای رابطه با ایران کرد. در دوران ریاست جمهوری پوتین به‌ویژه از سال 2012، ایران از اهمیت قابل توجهی در سیاست خارجی روسیه برخوردار شده است. در این دوره، پوتین در برخی مواقع، ایران را یک متحد استراتژیک خود توصیف و در مواقع دیگر به راحتی از کارت ایران استفاده کرده و در قبال گرفتن امتیازات بیشتر، منافع این کشور را قربانی کرده است. سئوال اصلی مقاله این است که رفتار سیاست خارجی روسیه در قبال ایران در دوره پوتین(از سال 2012 به بعد) را چگونه باید تببین کرد و آیا می‌توان این دو کشور را متحد استراتژیک دانست؟ در پاسخ به این مسئله می‌توان براساس دیدگاه ولفرام هانریدر و اصل امکان‌پذیری و موفقیت سیاست خارجی و تلفیق اجماع و سازگاری، تصمیمات روسیه در مقابل ایران را تبیین کرد. تلفیق دو مفهوم سازگاری و اجماع در سیاست خارجی، رویکرد اصلی در تصمیم‌گیری‌های سیاست خارجی روسیه محسوب می‌شود. در روسیه هرجا درباره منافع روابط استراتژیک در قبال ایران در میان نخبگان روسیه یک اجماع وجود داشته باشد، روابط ایران و روسیه تا حد راهبردی ارتقا پیدا می‌کند و در مواردی که اجماع وجود نداشته یا اجماع از نوع دستوری است، نحوه تعامل با ایران متناسب با ساختار وضعیت بین‌المللی اتخاذ می‌شود.
Abstract: After The Collapse of The Soviet Union, Iran has a Distinct Position in the Foreign Policy Discourse of The Russian Elites, Including Atlanticists, Nationalists and Eurasianists. Some Russian Nationalists Consider The Status of Iran as Economically Important, While The Eurasianists, Consider Political and Security Significance For Iran. Russia's Atlanticists Also Believe That They Should Not Sacrifice Cooperation With The West For Their Relationship With Iran. During The Presidency of Putin, Iran has Enjoyed Significant Importance in Russia's Foreign Policy. Putin Sometimes Described Iran as a Strategic Ally and, at Other Times, Easily Used Iran's Card, and Sacrificed The Iran's Interests In Return For Further Concessions. The Question of The Paper Is How Should Russia's Foreign Policy Behavior Towards Iran Be In The Course of The Putin Period , And Can The Two Countries Be Considered a Strategic Alliance? Russia's Decisions Against Iran Can Be Explained, According to Wolfram Hanrieder, And The Principle of The Feasibility And Success of Foreign Policy And The Integration Of Consensus And Compatibility. The Combination Of Two Concepts Of Compatibility And Consensus Is Considered As The Main Approach In Russian Foreign Policy Decisions. In Russia, Where there is a Consensus about the Interests of Strategic Relations with Iran among the Russian Elites, The Relations between Iran and Russia are upgraded to a Strategic level. In Cases Where There Is No Consensus or a Consensus of a Directorial Nature, The Way of Engaging With Iran Is Proportional To The International Status Structure Is Adopted.
منابع
- آقابخشی، علی. (1379). فرهنگ علوم سیاسی. تهران. نشر چاپار.
- احمدی، حمید. (1381). فرهنگ علوم سیاسی. تهران. نشر میزان.
- ازغندی، علیرضا. (1376). روابط خارجی ایران 1357-1320.تهران. نشر قومس.
- بیلینگتون، جیمز. (1385). روسیه در جستجوی هویت خویش. ترجمه مهدی سنایی. تهران. نشر ایراس.
- خوشوقت، محمد حسین. (1375). تجزیه و تحلیل تصمیم گیری در سیاست خارجی. تهران. وزارت امور خارجه.
- دوئرتی، جیمز و فالتزگراف، رابرت. (1374). نظریه های متعارض در روابط بین الملل. ترجمه علیرضا طیب و وحید بزرگی. ج2. تهران، نشر قومس.
- سلطانی، علی. (1379). دیدگاه ها: همایش رقابت سیاسی و امنیت ملی. تهران. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. سازمان چاپ و انتشارات.
- سنایی، مهدی و کرمی، جهانگیر. (1387). روابط ایران و روسیه. تهران. ایراس.
- سیف زاده، سید حسین. (1383). اصول روابط بین الملل الف و ب. تهران. نشر میزان.
- شلاپنتوخ، دمیتری. (1394). تصویر ایران از دید نخبگان روس از اواخر دوران شوروی تاکنون. ترجمه سعید خاوری نژاد. تهران. وزارت امور خارجه. اداره نشر.
- شوری، محمود. (1388). ایران و روسیه، واکاوی گفتمان‌ها و نقش غرب. تهران. معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی.
- قوام، عبدالعلی. (1372). اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل. چاپ دوم.تهران. انتشارات سمت.
- کرمی، جهانگیر. (1384). تحولات سیاست خارجی روسیه، هویت دولت و مسئله غرب. تهران. انتشارات وزارت امور خارجه.
- مجموعه مقالات (1961). تاریخ روابط سیاسی روسیه تا قرن 17. مسکو، انتشارات فرهنگستان علوم شوروی.
- معین، محمد. (1383). فرهنگ سیاسی. چاپ بیست و سوم. جلد2. تهران. امیرکبیر.
- مقتدر، هوشنگ.(1358). مباحثی پیرامون سیاست بین الملل و سیاست خارجی. تهران. انتشارات دانشکده علوم سیاسی واجتماعی.
- نوری، علیرضا. (1389). سیاست خارجی روسیه در دوره پوتین«اصول و روندها». تهران. انتشارات دانشگاه جامع امام حسین. مرکز مطالعات راهبرد بین الملل.
- ابوالحسن شیرازی، حبیب الله. (1395).«مطالعه تطبیقی سیاست خارجی روسیه در دوران پوتین و مدودف». مطالعات روابط بین الملل. سال نهم. شماره 33. صص. 9-54.
- ابوالحسن شیرازی، حبیب الله. (1395). «تغییر رویکرد پوتین در سیاست خارجی نوین روسیه». مطالعات اوراسیای مرکزی. دوره دوم. شماره1. صص1-17.
- اسکندری، حسین. (1377). «نقش مشارکت سیاسی در کاهش بحران های روانی". مجموعه مقالات». گردآورنده. علی اکبر علیخانی. تهران. نشر ابلاغ.
- زندی رضوی، سیامک. (1381). «نخبگان و وفاق اجتماعی، دولت مردم و همگرایی" . مجموعه مقالات». گردآورنده محسن فردرو. جلد دوم. تهران. نشر آن.
- کرمی، جهانگیر.(1389). «روابط ایران و روسیه در سال های 1368 تا 1388: بسترها، عوامل و محدودیت ها». مطالعات اوراسیای مرکزی. دوره 3. شماره 6،. صص136-111.
- کولایی، الهه. (1385). «روابط ایران و روسیه، تداوم یا تغییر». ایراس. سال اول. شماره 1. صص. 71-87.
- کولایی، الهه و نوری، علیرضا.(1389). «عمل گرایی پوتین و تغییر در رویکردهای سیاست خارجی روسیه» .سیاست. دوره 40. شماره2. صص228-209.
- کولایی، الهه و عابدی، عفیفه. (1396). «فراز و فرود روابط ایران و روسیه 2016-1990». مطالعات روابط بین الملل. سال دهم. شماره 40. صص164- 135.
- کولایی، الهه و صداقت، محمد. (1396). «بحران اوکراین و آیین نظامی روسیه». مطالعات اوراسیای مرکزی. دوره 10. شماره 1. صص.220- 205.
- کولایی، الهه و سلطانی نژاد، محمد. (1395). «علل و انگیزه های عملیات نظامی روسیه در روسیه». مطالعات مطالعات راهبردی. دوره نوزدهم. شماره 3. صص. 136- 115.
- ایرنا، توافق هسته ای و نبرد اراده ها. (1394). کد خبر 30383. قابل دسترس در سایت ایرنا، تاریخ دسترسی 29/12/1394.
- Columbus, Frank. H. (2003). Russia in Transition, vol.1, New York: Nova sience publishers.
- Hanrieder, Wolfram.(1967). “Compatibility and Consensus: A Proposal for the Conceptual Linkage of External and Internal Dimensions of Foreign Policy”. American Political Science Review, Vol. 61)4).
- Interview with Aleksandr Gelyevich Dugin: Eurasianism, Iran Russia’s Foreign Policy. (2012). available at: www.iranreview.org/content/Documents/Eurasianism_Iran_and_Russia%E2%80%99s_Foreign_Policy.htm.
- Blagov, Sergei. (2017). “Alliance with Syria tightens Russia’s Ties with Iran, Asia Time, available at: www.atimes.com/article.
- Cowell, Allan. (2008).“Churchill's definition of Russia still rings true”, available at: wavw.nytimes.com/2008/08/01/world/europe.
- /01iht-letter.1.14939466.html,Aug.1.
- Kozhanov, Nokolay. (2015). “Understanding the Revitalization of Russian-Iranian Relations”, available at: http://carengieendowment.org/files.
- Parker, John w. (2016). “Russia, Iran: Strategic Partners or Competitions”?, Rice University’s Bakers Institite for Public Policy, available at: www.bakerinstitute.org/research/russia-iran.
- www.jpost.com/Diaspora/Nemtsov-murder-reminds-Russian-Jews-of-lingering-anti-Semitism-392752.
- http://carnegieendowment.org/files/CP_Kozhanov_web_Eng.pdf/2004.
- http://en.kremlin.ru/events/president/news/15590.
_||_