اسلام سیاسی و نظم امنیتی غرب آسیا

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

جهانبخش ایزدی ¹ , حمید رضا اکبری ²

1 - استادیار روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
2 - پژوهشگر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

تاریخ دریافت : 1395/10/01 تاریخ پذیرش : 1395/10/01 تاریخ انتشار : 1395/10/01

کلید واژه: اسلام سیاسی, نظم امنیتی, انقلاب های عربی 2011, غرب آسیا(خاورمیانه), آینده پژوهی,

چکیده مقاله :

برای ترسیم افق امنیتی منطقه غرب آسیا - پس از انقلاب‌های عربی سال 2011 - ضروری است مؤلفه‌ها، متغیرها و عناصر مهم آن از جمله اسلام سیاسی مورد واکاوی قرارگیرد. بر این پایه، اسلام سیاسی از عمده‌ترین جریان‌ها و گفتمان‌های اثرگذار در تحولات اخیر منطقه بوده است. در این چهارچوب، رفتار اسلام گرایان در سه محور اصلی قابل بررسی است: نخست، افراط‌گرایی و خشونت با پیدایش جریان‌های نوظهور تکفیری مانند داعش. دوم، عدم توانمندی حفظ قدرت و حاکمیت توسط جریان‌های اصیل و ریشه دار اسلام سیاسی مانند اخوان المسلمین و سوم؛ تغییر در کنش‌گری جبهه مقاومت. این در شرایطی است که منطقه غرب آسیا، دوره‌ای پراز تنش و آشوب همراه با جنگ، خشونت و اختلافات مذهبی و قومی را تجربه می کند. براین اساس، پرسش اصلی مقاله این است که اسلام سیاسی در تکوین نظم امنیتی منطقه غرب آسیا چه جایگاهی دارد؟ آینده‌پژوهی از طریق بررسی روندها و سناریوهای اسلام سیاسی و جریان‌های اسلام گرا و نقش آن‌ها در شکل دهی نظم امنیتی منطقه غرب آسیا، موضوع این مقاله را شکل می دهد.

چکیده انگلیسی:

Abstract To draw Security horizon ofWest Asian region- after Arabic revolutions in 2011- it is imperative to analyze variables and important elements such as political Islam. On this basis, the main currents of political Islam and discourses of recent developments affecting the region. In this context, the Islamists behavior can be studied in three main categories: 1. extremism and violence in the Middle East, with the advent of emerging trends Takfiri like ISIL. 2. Inability to maintain power and sovereignty by the genuine political Islam movements like the Muslim Brotherhood. 3. Change activism in the resistance movement. The situation of West Asian region is in a period full of tension and chaos with war, Violence and religious and ethnic division’s experiences.The main question is what is the position of political Islam in the development of security order in the Middle East? This article attempts to explore by exploring trends, driving forces and scenarios of political Islam and Islamic movements, and their role in shaping the regional security order in Middle East.

منابع و مأخذ:

-   ایوب،  محمد، (1394)،  خاورمیانه نو از فروپاشی تا نظم یابی، ترجمه: مهدی زیبایی و سجاد بهرامی مقدم، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.

-   بهروزلک، غلامرضا، (1386)، جهانی شدن و اسلام سیاسی در ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

-   هانتینگتون، ساموئل، (1386)، ارتباط تمدن‌های اسلامی- کنفسیوسی، نظریه برخورد تمدن‌ها: هانتیگتون و منتقدانش، ترجمه مجتبی امیری، تهران: وزارت امورخارجه.

-   خراسانی، رضا، (بهار1389)، «مواجهه غرب و اسلام سیاسی در دوره معاصر، چیستی و چرایی آن»، فصلنامه علوم سیاسی دانشگاه باقر العلوم(ع)، شماره 49.

-   نصری، قدیر، (27 فروردین 1389)، «سه فرمول کلیدی برای درک منطق منازعه در خاورمیانه: دیدگاه باری بوزان»، پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه.

-   اونف، نیکلاس(4/2/1395)، «نظم خاورمیانه بسیار پیچیده است»، قابل دسترس در سایت فرهنگ نیوز.

-   بالامیر کاسکان، بیژن، (1395)، «منطقه گرایی و امنیتی سازی در خاورمیانه»، قابل دسترس در سایت موسسه ندا.

-   خامنه ای، علی، (1390)، پاسخ رهبر انقلاب به ۲۰ پرسش درباره  بیداری اسلامی، قابل دسترس در سایت اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) - مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی.

-   رحیمی،‌ مجیب‌الرحمن، (1392)، «شالوده‌شکنی‌گفتمان‌شیعی-  سنی: تلاشی برای بازنگری و اسطوره زدایی»، قابل دسترس در سایت خراسان زمین. 

-          Ayustns Richard, Norton (1995), Civil Society in the Middle East, New York: E. Y. Brill.

-          Buzan, B. & Weaver, O. (2003), Regions and Powers: The Structure of International Security, Cambridge: Cambridge University Press.

-          Skupin, Lucas (20 June 2011), To what extent did the Arab Spring trigger a transformation of dominant paradigms in France foreign policy?, Master in advanced European and International Studies, Anglophone Branch.

-      Buzan, B. (2003). “Regional Security Complex Theory in the post-Cold War World”, in Soderbaum, F. & Shaw, T. (Eds.), Theories of New Regionalism. New York: Palgrave Macmillan Press.

-          Denoeux, Guilain (2002) “The Forgotten Swamp: Navigating Political Islam,” Middle East Policy.

-      Dadush Uri & Michele Dunne (Fall 2011), “American and European responses to the Arab Spring: What is the big idea?”, The Washington Quarterly.

-          Zakaria, Fareed (28 February 2011), “Why it’s different this time,” Times Newspaper.

-         Inayatullah, Sohail (2011),"The Arab spring: what’s next? Alternative futures”, Available at: http:// www.metafuture.org

-          Indyk, Martin S. (February 2015)," A return to the Middle Eastern great game", Available at: http://www.brookings.edu