نقد پدیدارشناختی ماکس شلر بر نظام صوری کانت
محورهای موضوعی : فلسفه
کلید واژه: پدیدارشناسی, پیشین, پسین, صوری, مادی, عقل, احساس,
چکیده مقاله :
اگر کسی فیلسوف باشد و بخواهد مشکل فلسفی حل کند، باید دید که آن مشکل عبارت از چیست؟ تصور رایج قدیمی این است که احساس باید تابع عقل باشد. بنابر قضاوت قدیمی معرفت و به‌ویژه اخلاق در بستر تاریخ یا به‌مثابه پیشین، صوری و عقلی و یا به‌مثابه نسبی، تجربی و عاطفی بوده است. از این‌رو بود که فیلسوفی مانند امانوئل کانت عقل صوری را از میان تقسیم‌بندی صورت-ماده،[1] یگانه راه رسیدن به معرفت قطعی و یقینی دانست. ماکس شلر با این نوع عقل‌گرایی صوری، به مقابله برمی‌خیزد. مشکل و چالش اساسی که شلر با آن مواجه است، صورت‌گرایی نظام فلسفی کانت است. از این رو سعی دارد با نظام غیرصوری بر پایه پدیدارشناختی که از سویی پیراسته از نسبیت و تجربه‌گرایی است و از سوی دیگر مجبور به پذیرش عقل‌گرایی صوری نیست، در مقابل نظام صوری کانت بایستد. در این مقاله سعی شده است این بخش از کار شلر و نحوه موضع گیری او در قبال عقل‌گرایی صوری کانتی روشن شود. [1]. formal-material
To solve a philosophical problem, the philosopher needs to recognize the problem first. According to an old prevalent notion, feeling must be subordinate to reason. Traditionally, knowledge, and specifically morality, considered to be formal and rational, as a priori, or experiential and emotional, as relative. Hence a philosopher like Immanuel Kant, through the formal– material classification considers the formal reason as the only way to gain absolutely certain knowledge. Max Scheler opposes this formal rationalism. Formalism of Kant’s philosophical system is the major challenge to which Scheler faces up. Hence he tries to stand against Kant’s formal system by means of an informal system which is based on a kind of phenomenology that neither is mixed with relativism and empricism nor needs to accept the formal rationalism. This article is going to clarify Scheler’s position on Kant’s formal rationalism.
خاتمی، محمود، «تأملی در باب ما تقدم»، رهیافت‌های معاصر در فلسفه‌ی غرب، پژوهشگاه علوم انسانی، 1384ش.
ابراهیم دینانی، غلامحسین، اسما و صفات حق، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات، 1381ش.
Edwards, P., The Encyclopaedia of Philosophy, Schmitt, Richard, “Phenomenology”, NewYork, Macmillan Publishing, vol.6, pp.135-139.
Husserl, E., Logical Investigations, tr. by J. N. Findlay from the Second German edition of Logische Untersuchungen with a new Preface by Michael Dummett and edited with a new Introduction by Dermot Moran, London and NewYork, Routledge Taylor and Francis Group, 1982.
Kelly, E., Material Ethics of Value: Max Scheler and Nicolai Hartmann, NewYork, Springer Dordrecht Heidelberg London, 2011.
Kant, I., Critique of Pure Reason, Norman Kemp Smith(trans.), 1993, London, MacMillan, 1963.
Idem, Critique of Pure Reason, Paul Guyer(trans & ed), 2000, USA, Cambridge university press, 1998.
Idem, Critique of Practical Reason and Other Writings in Moral Philosophy, Lewis White Beck(trans.), Chicago, University of Chicago Press, 1949.
Idem, Foundations of the Metaphysics of Morals, Lewis White Beck(trans.), Indianapolis, Bobbs-Merrill, 1959.
Meyer, H. H.,“Max Scheler’s Understanding of the Phenomenological Method”, International Studies in Philosophy, 1987, vol.19, pp.21-31.
Perrin, R., Max Scheler’s Concept of the Person: an Ethics of Humanism, NewYork, St. Martin’s Press, 1991.
Scheler, M., Formalism in Ethics and Non-Formal Ethics of Values, A New Attempt Toward A Foundation of An Ethical Personalism, Manfred S. Frings and Roger L. Funk(trans.), Evanston, North western University Press, 1973.
Idem, Die Tranzendentale und die PsychologischeMethode: Einegrundsatzliche Erorterungzur Philosophischen Methodik, Bern; FranckeVerlag, Peter, H. Spader(Trans.), the transcendental and psychological method.
Spader, P. H., Scheler’s Ethical Personalism: Its Logic, Development, and Promise, NewYork, Fordham University Press, 2002.
Sherman, N., “The Place of Emotions in Kantian Morality”, In Identity, Character, and Morality: Essays in Moral Psychology, edited by Owen Flanagan and Amelie O. Rorty, Cambridge, MIT Press, 1990, pp.149-70.
Werkmeister, W. H., Kant: The Architectonic and Development of his Philosophy, La Salle, Open court, 1980.