کارآمدی عقلانیت سیستمی در مواجهه با بحران کرونا
محورهای موضوعی : فلسفه
کلید واژه: بحران, کروناویروس, عقلانیت علمی, عقلانیت تکنولوژیکی, عقلانیت سیستمی, عقلانیت هژمونیک,
چکیده مقاله :
عقل برای حل یا مهار بحران فردی و اجتماعی، ابزاری مطمئن تصور می شود و عقلانیت ایجاد شده در پرتو آن مجموعه ای از اقدامات را به هم پیوند می زند. برخی از اندیشمندان فقط عقلانیت علمی یا برتری آن را پذیرفته اند و برخی دیگر دامنه ی عقلانیت را تا حدی گسترانیده اند که عملکرد انسان در ساحت زندگی روزمره و یا ارزش‌گذاری های اخلاقی را نیز در برمی گیرد. در عقلانیت سیستمی هیچ عقلانیت هژمونیک یا مسلطی که داعیه ی برتری داشته باشد و بخواهد به تنهایی به زندگی شکل دهد، وجود ندارد. با عقلانیت سیستمی، هر خرده سیستم اجتماعی بسته به درجه ی حساسیت خود، که هم‌نوایی نام دارد و شبیه به حس هم‌دلی در انسان هاست، به تغییرات و اختلالات محیطی برای سلامت و بقای خرده سیستم و جامعه واکنش نشان می دهد. برای مثال، در بحران ناشی از بیماری کرونا خرده سیستم ها در جهت یک هدف کلی هر یک از مسیر خاص خود باید حرکت کنند، زیرا عقلانیت هیچ خرده سیستمی به تنهایی نمی تواند بر تبعات آن غلبه کند. برخورد ضعیف برخی جوامع با بیماری کرونا با وجود بهره مندی از اقتصاد قوی و عقلانیت علمی و تکنولوژیکی فعال و پیشرفته می تواند به دلیل ابتنای بیش از حد بر عقلانیت اقتصادی و یا علمی باشد. برای نشان دادن توانایی عقلانیت سیستمی و ضعف های عقلانیت علمی و تکنولوژیکی در نپذیرفتن محدودیت های عقلانیت انسانی و در ترغیب مردم به تغییر سبک زندگی، با تحلیل داده های گردآوری شده از طریق مطالعه ی کتابخانه ای و جست‌وجوی اینترنتی بعد از تعریف حوزه های تأثیر عقلانیت و نقد یکه تازیِ عقلانیت علمی به تبیین ضعف های ساختاری در تحقق عقلانیت سیستمی می پردازیم.
Reason is reliable tool for solving and controlling the crisis at any level. Some thinkers have accepted only scientific rationality or its superiority and others expanded the scope of rationality, thus it includes human’s operations in the area of daily life and moral evaluation. There is no hegemonic and dominate rationality in the systems rationality and cannot be said that a special rationality forms the life of human. In this form of social rationality, every social subsystem based on its degree sensitivity, which is called resonance, will respond to changes and environmental disorder, just like human’s feeling of empathy. This reaction is necessary for the health and survival of subsystem and society (environment). In the face of the crisis due to Coronavirus disease, subsystems are moving from the own their path in the direction of general purpose. The rationality of subsystem cannot overcome the consequence of crisis alone. The problematic impact of some societies with this disease and its crisis despite they have strong economic rationality and active and advanced scientific rationality, probably it is due to over reliance on scientific and economic rationality. To illustrate the weakness of scientific rationality in in two cases, one of the limitation of human rationality and the other encouraging people to change in lifestyle, first by examining the data collected through the study of library and web search, we deal with the expression of influence scope of human’ rationality and the critic of scientific and technological rationality and then we explain systemic rationality.
_||_