بررسی و نقد معرفت‌شناسی سوفسطاییان از دیدگاه افلاطون
محورهای موضوعی : فلسفه
کلید واژه: سوفسطاییان, نسبیّت‌انگاری, پروتاگوراس, افلاطون, تئتتوس, معرفت‌شناسی,
چکیده مقاله :
با اهمیت یافتن مباحث معرفت‌شناسی در دوره جدید، بررسی آراء و دیدگاه‌های معرفت‌شناختی سوفسطائیان نیز به عنوان یکی از تأثیرگذارترین جریانات فکری عصر طلایی یونان، اهمیتی روز افزون یافته است. در این مقاله کوشش شده با استناد به نوشته‌های افلاطون به موازات ارائه نظریات معروف‌ترین سوفسطاییان در باب معرفت، جنبه‌های انتقادی آراء آنان مورد بررسی قرار گیرد. سوفسطاییان با بسط دیدگاه‌های شک‌گرایانه هراکلیتوس و پارمنیدس و انتقال مُتَعَلّق شناسایی از طبیعت به انسان، معرفت را به دریافت‌های حسی و آن را نیز به محدوده فردی تقلیل دادند. در تقابل با این رأی، افلاطون با نقد نسبیّت‌انگاری ناشی از حسگرایی سوفسطاییان، تلاش خود را بر نشان دادن امکان حصول معرفت حقیقی و از آن طریق نجات باورهای دینی و اخلاقی متمرکز کرد. کوششی که می‌تواند ما را مجاز کند تا مطابق آن، دستگاه فلسفی افلاطون و از جمله، خلق جهان ایدهها را در واقع واکنشی به تعالیم معرفت‌شناختی سوفسطاییان به حساب آوریم.
With the new found importance of the epistemological discussions in the new era, studying the epistemological views and ideas of the Sophists as one of the most influential intellectual movements of the Greek’s golden age has become increasingly more important. Although we mostly know the viewpoints of sophists through their prominent opponents, namely Plato and Aristotle, ironically despite this conflict of ideas, the most creditable and valid reports on the mental school of the sophists, has reached us through these same opponents. This paper aims to study the critical aspects of the Sophists’ ideas from Plato’s viewpoint as evident in his writings, especially his Protagoras, while presenting relevant viewpoints of famous sophists on episteme. By expanding Heraclitus and Parmenides’s skeptical view points as well as the transmission of the object of knowledge from nature to human, they have essentially reduced episteme to sensory perceptions and furthermore, to the “individual” range and being subjected to being self-refuted. To confront this idea, Plato, through critical analysis of the relativism that emerged from the sophists’ “impressionism”, demonstrated the possibility of acquiring true knowledge and, through that, saving religious and moral values and beliefs. This effort would perhaps allow us to regard Plato’s philosophical doctrine including the creation of “Idea” as a reaction to the epistemological teachings of the sophists.
افلاطون، مجموعه آثار، ترجمه محمد حسن لطفی، انتشارات خوارزمی، تهران، 1380ش.
پاپکین، ریچارد، کلیات فلسفه، ترجمه جلال الدین مجتبوی، انتشارات حکمت، تهران، 1385ش.
داوودی، علی مراد، سوفسطائیان، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، انتشارات دانشگاه تهران، شماره پی در پی90، 1364 ش.
صلیبا، جمیل، فرهنگ فلسفی، ترجمه منوچهر صانعی دره بیدی، انتشارات حکمت، تهران، 1381ش.
کاپلستون، فردریک، تاریخ فلسفه، ترجمه سیدجلال‌الدین مجتبوى، ج اول (یونان و روم)، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، 1380ش.
گاتری، دبلیو.کی. سی، تاریخ فلسفه یونان، ترجمه حسن فتحی، انتشارات فکر روز، تهران، 1375ش.
گمبرتس، تئودور، متفکران یونان، ج 1، ترجمه محمد حسن لطفی، انتشارات خوارزمی، تهران، 1375ش.
وال ژان، بحث در مابعدالطبیعه، ترجمه یحیی مهدوی و همکاران، انتشارات خوارزمی، تهران، 1375ش.
ورنر شارل، حکمت یونان، ترجمه بزرگ نادرزاد، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، 1382ش.
یاسپرس، کارل، افلاطون، ترجمه محمد حسن لطفی، انتشارات خوارزمی، تهران، 1357ش.
یگر، ورنر، پایدیا، ترجمه محمد حسن لطفی، انتشارات خوارزمی، تهران، 1376ش.
Devereux D., The Unity of the Virtues, A Companion to Plato, Hugh H. Benson(ed.), Blakwell Publishing Ltd, 2006.
Gerson, L., A Distinction in Platos Sophist, The Modern Schoolman, 1986.
Rotledge Encyclopedeia of Philosophy, General Editor EdwarD Craij, London Routledge, 1998.
Stockhammer, M., Plato Dictionary, Littlefield, Adams & Co. Totowa, New Jersey, 1965.
Wodruff, P., Plato S Shorter Ethical Work, Standford Encyclopedia of Philosophy, 2005.