تل ۱۱، استقراری از دوره مس‌سنگی در حوضه آبگیر سد تالوار بیجار، استان کردستان
محورهای موضوعی : باستان‌شناسی پیش از تاریخحامد ذیفر 1 , حمیدرضا ولی‌پور 2 , عباس مترجم 3
1 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر، ابهر، ایران.
2 - استادیار، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
3 - استادیار، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.
کلید واژه: گاهنگاری نسبی, فرهنگ دالما, تل ۱۱, حوضه آبریز تالوار, مس‌سنگی میانی, استقرار کوچ‌نشینی,
چکیده مقاله :
محوطه شماره ۱۱ سد تالوار به منظور مطالعات باستان‌شناختی و با هدف نجات بخشی در سال ۱۳۸۹ مورد کاوش قرار گرفت. مطالعات مقدماتی نشان‌دهنده محوطه ای کوچ‌نشینی با سفال‌های مس‌سنگی بود.بر همین اساس، نیاز به مطالعه مواد فرهنگی (عمدتاً سفال) بدست آمده از محوطه احساس می‌شد. در این نوشتار ابتدا سفال‌های مربوط به دوره مس‌سنگی محوطه به صورت کلی توصیف و معرفی شده‌اند؛ سپس یافته‌های سفالی طبقه‌بندی و گونه شناسی شده و به منظور ارائه تاریخ نسبی با یافته‌های سفالی محوطه‌های هم‌افق در مناطق همجوار مقایسه شده اند. بر اساس گاهنگاری مقایسه ای انجام شده، محوطه تل ۱۱ در بازه زمانی نیمه اول هزاره چهارم قبل از میلاد (۴۰۰۰ تا ۳۷۰۰ پ.م) قرار داشته و همزمان با سنت سفالی دالما (مس‌سنگی میانی) است. تل ۱۱ علاوه بر داشتن فرهنگ بومی و تشابهات سفالی در خود حوضه رودخانه تالوار با تل ۱۲ و تپه کلنان، لااقل از منظر سنت سفالی با غرب مرکز فلات و منطقه زنجان دارای مشابهت هایی نیز هست. با توجه به گونه‌های سفالی و نیز نبود آثار معماری و کمبود نهشته های فرهنگی می‌توان استقرار این محوطه را از نوع موقت و کوچ‌نشینی دانست.
Site No. 11 of Talvar dam was excavated in 2010 aimed to be salvaged and archaeologically studied. Preliminary studies indicated that there had been a nomadic area with chalcolithic pottery. Accordingly, there was a need to study the material culture (mainly pottery). In this article, first chalcolithic potteries of the area are generally presented and described; then, typology and classification of the findings are administered and comparing with the pottery data of the nearby areas, their relative dates are provided. Based on relative chronology, Tal 11 site dates to the first half of the fourth millennium B.C. (4000 to 3700 B.C) and is coincided with Dalma pottery tradition (middle chalcolithic). Tal 11, having its own local culture and pottery similarities within Talvar river basin, i.e. Tal 12 and Kalnan tepe, shows also similarities with western region of center of Iranian Plateau and Zanjan region, at least in relation with pottery tradition. Due to the types of potteries, lack of architectural traces, and deficiency of cultural deposits, it can be concluded that settlement of this area was temporary and nomadic.
_||_