اتّحاد و همدلی در اشعار صائب تبریزی
محورهای موضوعی : شاهنامه
حسین فقیهی
1
(دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا (س))
آرزو جوادی
2
(دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا (س))
کلید واژه: صائب, همبستگی, دوستی, انسان‌گرایی, اتّحاد و همدلی,
چکیده مقاله :
اتّحاد و همدلی به معنای بشردوستی و گسترش پیوندهای عمیق انسانی، از جمله مباحثی است که گسترة زبان و ادب فارسی را به خود اختصاص داده و در اشعار بسیاری از شعرای نامدار، در نهایت انسجام و شیوایی، بیان گردیده است. صائب از جمله شاعرانی است که با توجّه به اهمّیت انسان، ارزش و کرامت او، به بررسی یکی از بزرگترین نیازهای وی، یعنی اتّحاد و همبستگی می‌پردازد و به این امر واقف می‌کند که آرامش حقیقی از آن کسی است که نوای احسان و یاری به همنوع را سر دهد و به مهر و دوستی بیندیشد. شاعر برای دست یابی به این هدف، همگان را به پاسداشت ارزش‌ها و رفتارهای اخلاقی همچون: عشق و نوع‌دوستی، صبر و بردباری، گرایش به فطرت انسانی، تعقّل و دوراندیشی، خوش‌خلقی، همدلی و همزبانی، احسان و بخشندگی، خدمت به همنوع و گفتگوی منطقی و پرهیز از صفات ناپسند انسانی چون: حرص و خودخواهی، کبر و نخوت، ستم و بی‌عدالتی، تنـگ‌خلقی، عیـب‌جویی، تجمّـل‌گرایی و سخنان زشـت و ناروا فـرا می‌خواند. وی به همة ادیان و مذاهب با دیدة احتـرام می‌نگرد و آنان را به تساهل و پرهیز از هرگونه خودخواهی، ظاهربینی، دوبینی و کج‌اندیشی دعوت می‌کند و آن را عاملی برای اتحاد و همبستگی جهانی بر می‌شمارد؛ چراکه احترام به ادیان و مذاهب، از یک سـو، به بسیاری از کشتـارها و جنگ‌های دینی و مذهبی پایان می‌دهد و از سوی دیگر، زمینه‌ساز دوستی و همیاری در پیشبرد هدف‌های انسان‌دوستانه خواهد بود.
Unity and sympathy as meaning to spread humanitarianism and deep human ties are among the topics that included the Persian language and literature. They have reflected in the poems of famous poets which has been expressed coherently and eloquently. Sa'eb is one of the poets that with respect to the importance of human dignity and value has examined one of the biggest needs of human; namely, The unity and solidarity. He acknowledged that the real comfort belongs to those who advocate the voice of kindness and helping others and think about love and friendship. the Poet for achieving this goal encouraged everyone to preserve ethical values such as love, philantropy tolerance and patient, tendency to the human nature, reason and foresight, humor, sympathy and companionship, kindness and generosity, service to fellow man, logical talking and avoid bad traits such as Greed and selfishness, haughtiness and arrogance, oppression and injustice, cramped mood, carp, luxury-oriented and obscene remarks and impermissible. He respcted all religions and envited them to the tolerance and respect their views and avoid any selfishness, coarse, double vision and distorted thinking. He and to And it also depends on what the world counts for unity, because respect considers it as a factor for global unity and solidarity because respecting religions on the one hand ends massacres and religious wars end on the other hand it causes friendship and collaboration for achieving humanitarian goals.
1- قرآن کریم.
2- تهج‌البلاغه .(بی‌تا). ترجمة فیض الاسلام، تهران: انتشارات سرای امید.
3- نهج‌البلاغه .(1368). ترجمة جعفر شهیدی، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
4- ابراهیمی، محمّد .(1377). اسلام و حقوق بین‌الملل عمومی، جلد دوم، تهران: انتشارات سمت با همکاری حوزه و دانشگاه.
5- آدلر، آلفرد .( 1379). شناخت ماهیت انسان، ترجمة طاهر جواهرساز، تهران: انتشارات رشد.
6- آذربایجانی، مسعود و دیگران .(1382). روانشناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، تهران: انتشارات سمت.
7- اسماعیلی، علی، بهمن، ابراهیمی، و شایسته، سیاوش .(1385). روانشناسی اجتماعی، تهران: شلاک.
8- آقاجانی، میرزا .(1361). تعلیم وتربیت(ارشاد)، تهران: انتشارات هدی.
9- امید، مسعود .(1381). «مجموعه مقالاتی در باب گفتگو»، تبریز: انتشارات یاس نبی.
10- بابازاده، علی‌اکبر .(1374). آیین دوستی در اسلام، تهران: انتشارات بدر.
11- باهنر، محمدجواد .(1361). جهان‌بینی اسلامی، [تهران]: [دفتر نشر فرهنگ اسلامی].
12- بولتن، رابرت .(1381). روانشناسی روابط انسانی و مهارت‌های مردمی، ترجمة محمّدرضا بهرامی، افسانه حیات روشنایی، تهران: انتشارات رشد.
13- بی‌آزار شیرازی، عبدالکریم، حکیمی، محمدرضا .(1360). مشعل اتّحاد، تهران: انتشارات زکات علم.
14- حسینی، شهاب‌الدین، صابری، محمّدتقی .(1386). اتّحاد و انسجام اسلامی در احادیث مشترک شیعه و سنّی، مشهد: آستان قدس رضوی.
15- جامپولسکی، جرالد، دیان کرینسیونی .(1375). مهربانی تنها راه چاره، ترجمه منصور علی حمیدی، پیروز وارسته، تهران: انتشارات منصور علی حمیدی.
16- جوادی آملی، حسن .(1381). انتظار بشر از دین، تهران: انتشارات اسراء.
17- حکیم، محمّد باقر .(1377). وحدت اسلامی از دیدگاه قرآن و سنّت، ترجمه عبدالهادی فقهی‌زاده، تهران: مؤسّسة فرهنگی انتشاراتی تبیان.
18- دانش، حسین، رحمانیان، نورالدین .(1380). روانشناسی معنوی، تهران: انتشارات نسل نواندیش.
19- دشتی، علی .(1364). نگاهی به صائب، تهران: انتشارات اساطیر.
20- دریاگشت، محمّدرسول .(1371). صائب و سبک هندی در گسترة تحقیقات ادبی، تهران: قطره.
21- رادها کریشنان، سرواپلی .( 1963 ). مذهب در شرق و غرب، ترجمه فریدون کرگانی، تهران: [بی نا].
22- رهبر، محمّدتقی، رحیمیان، محمّدحسن .(1381). اخلاق و تربیت اسلامی، تهران: انتشارات سمت.
23- سادات، محمّدعلی .(1384). اخلاق اسلامی، تهران: انتشارات (سمت).
24- ستوده، هدایت الله .( 1373). درآمدی بر روانشناسی اجتماعی، تهران: انتشارات آوای نور.
25- شرقاوی، حسن محمّد .(1363). گامی فراسوی اخلاق و بهداشت روانی در اسلام، ترجمه سید محمد باقر حجّتی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
26- شریعتی، علی .(1336). اومانیسم اسلامی،[بی جا]، انتشارات حر.
27- صائب، محمدعلی .( 1373). کلیات صائب تبریزی، با مقدمة امیری فیروزکوهی تهران: انتشارات خیام.
28- ------------ .(1374). دیوان صائب تبریزی، با مقدمة جهانگیر منصور، تهران: انتشارات نگار.
29- صفا، ذبیح الله .(1372). تاریخ ادبیـّات ایران،(جلد پنجم- بخش دوم)، تهران: انتشارات فردوس.
30- فغفور مغربی،حمید .(1384). قرآن، روانشناسی و علوم تربیتی، مشهد: بنیاد پژوهش‌های قرآن، حوزه و دانشگاه.
31- قهرمان، محمد .(1385). برگزیدة اشعار صائب و دیگر شعرای سبک هندی،تهران: سمت.
32- طوسی، خواجه نصیرالدین .(1373). اخلاق ناصری، به کوشش مجتبی مینوی، علیرضا حیدری، تهران: انتشارات خوارزمی.
33- کوفی عنان، طلال بن حسن .( 1385). فراخوان به نظم نوین جهانی، ترجمه ماهر آموزگار، تهران: [بی نا].
34- کامکاری، کامبیز .(1382). روانشناسی عشق، تهران: انتشارات بال.
35- کلینی، محمّد یعقوب .(1375). اصول کافی، ترجمه جواد مصطفوی، تهران: انتشارات گلگشت.
36- گلچین معانی، احمد .(1373). فرهنگ اشعار صائب، جلد اول، تهران: انتشارات امیرکبیر.
37- مجلسی، محمّدباقر .(1404). بحارالانوار، ج74 - 73، بیروت: مؤسّسة الوفا.
38- محمّدی، محمد حسین .(1375). فانوس‌های خیال(برگزیدة غزل‌های صائب تبریزی)، تهران: انتشارات جامی.
39- محمّدی، احسان .(1380). گفتگوی تمدّن‌ها، تهران: مؤسّسة فرهنگی انتشاراتی زهد.
40- مطهّری، مرتضی .(1369). انسان کامل، تهران: انتشارات صدرا.
41- ------------ .(1374). تکامل اجتماعی انسان، تهران، قم: انتشارات صدرا.
42- مقدّم، احمدحامد .(1383). سنّت‌های اجتماعی قرآن کریم، تهران: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
43- مولوی، جلال‌الدّین .(1386). مثنوی معنوی ( از روی طبع نیکلسون)، به کوشش مهدی آذر یزدی (خرّم شاهی)، تهران: انتشارات پژوهش.
44- موسوی لاری، مجتبی (بی تا). رسالت اخلاق، قم: انتشارات مهر.
45- فلاحی‌پور، کیومرث .(بی تا). «همدلی و همیاری در تک بیت های صائب تبریزی»، نشریه، تعاون شماره:205-صص9-1.
46- هایلر، فریدریش، جعفر فلاحی .(1389). «تمهیدی برای تعامل میان ادیان»،،فصلنامة تخصصی ادیان و مذاهب(هفت آسمان)، شمارة 49، سال دوازدهم، صص97-73.
References:
1-Holy Qoran.
2-Nahjolbalaghe(without date).translated by Fezol laeslam, Tehran: Sarraye Omid.
3-Nahjolbalaghe. (1368).translated by Jafar Shahidi , Tehran: organization of publication and education of Islamic republic.
4-EbrahamI, M. (1377). Islam Public International Law, Volume II, Tehran: Publication of Samt with the collaboration of Seminary and University.
5- Adler, Alfred (1379). Understanding of human nature, translated by Tahir javaher Saz Tehran: Publication of growth
6- Azarbaijani, M. and others (1382). Social psychological approach to Islamic sources, Tehran: Publication of Samt
7- Ismaili, A., B. Ebrahimi, and Shayeste Siavash (1385). Psychology of Social Science, Tehran: Shalak
8- Aghajani, Mirza (1361.) Education (Ershad), Tehran Hoda Publication
9- Omid, M. (1381). Series of articles about dialog, Tabriz, Iran: Publication of Hoda Yas Nabi
10- Babazadeh, AA (1374). Ritual of Friendship in Islam, Tehran: Publication of Badr
11- Bahonar, Mohammad Javad (1361). Islamic world view [Tehran]: [Office of Islamic culture]
12- Bolton, Robert (1381). Psychology of human relations and people skills translated by Mohammad Reza Bahrami, legend of life lighting, Tehran: Publication of growth
13- Biazar Shirazi, Abdul Karim, Mohammad Reza Hakimi (1360). Torch of unity, Tehran: Publication of Zakat Elm
14- Hosseini Shahab ALdin M.T Saberi (1386). Unity and Islamic solidarity shared Drahadys Sunnis, Mashhad, Astan Qods Razavi
15-Jampolsky, Gerald, Diane Krinsiovni (1375). Kindness the only remedy translated by Mansoor Ali Hamidi, Pirouz Varaste Tehran: Publication of Mansoor Ali Hamidi
16-Javadi Amoli, H. (1381). Human expectence from religion, Tehran: Publication of Asra
17- Hakim, Mohammad Bagher (1377). Islamic Unity from the perspective of the Koran, translated by M. Abdul Hadi Faghihi, Tehran Cultural Institute of Publishing of Tebyan
18-Danesh, Hussein N Rahmanian (1380). Psychology of spirituality, Tehran: Publication of the New Generation sighted
19- Dashti, A., (1364). a Look at Sa'eb, Tehran: Publication of Asatir
20- Daryagasht, Prophet Mohammad (1371). Saeb and Hindi styles in the range of literary research, Tehran: Ghatre
21-Radha Kerishnan, Sarvapoli (1963). Religion in East and West, translated by by Fereydoun Korgoni, Tehran: [without date]
22-Rahbar, Mohammed Taghi, Mohammad Hassan Rahimian (1381). Ethics and Islamic education, Tehran: Publication of Samt
23-Sadaat, Mohammad Ali (1384). Islamic ethics, Tehran: Publications (samt)
24-Sotoudeh Hedayatollah (1373). Introduction to Social Psychology, Tehran: Publishing of Avaie Nour
25-Sharqavi, H. M. (1363). Stepping beyond moral and mental health in Islam, translated by Seyyed Mohammad Bagher Hojjati, Tehran: Islamic education Culture Publishing Office
26-Shariati, A. (1336). Islamic humanism, [displaced], Hor Publishing
27-Saeb, the introduction to Amiri Firouzkooh (1374). General Saeb Tabrizi, Tehran: Publishing of Khayam
28-…..(1374).Saeb Tabrizi's Divan, with an introduction by Jahangir Mansour,Tehran: Negar publications.
29-Safa, Zabihollah (1372). Literary History of Iran (Vol V - Part II), Tehran: Publishing of Ferdous
30-Faghfor Maghrebi Hamid, (1384). Quran and the Psychology of Educational Sciences, Mashhad: Foundation of researches on Quran, seminary and university
31-Ghahreman, M. (1385). Selected poems of Saeb and other Poets of Hindi style Tehran: Samt
32-Tousi, Khajeh Nasiraldin (1373). Nasseri Ethics, thanks to the effort of d M. Minavi, Alireza Heydari, Tehran: Kharazmi Publications
33- Kofi Annan, Talal eBen Hassan (1385). Called the New World Order, translated by Maher Amouzgar Tehran: [no name]
34-Kamkari, Kambiz (1382). Psychology of Love, Tehran: Publishing Ball
35-Koleini, M. Yaghoub (1375). Principles Kafee, translated by J. Mostafavi in Tehran: Publications of Golgasht
36-Anthology of meanings Ahmad (1373). Dictionary of Saeb poems, Volume I, Tehran: Amir Kabir publication
37-Majlisi, Mohammad Bagher (1404). Bharalanvar, volum74-73, Beirut: Institute of Alvafa
38-Mohammadi, Mohammad Hossein (1375). Fantasy lanterns (Selected Ghazals by Saeb Tabrizi), Tehran: publication of Jami
39-Mohammadi, E. (1380). Dialogue of Civilizations, Tehran Cultural Institute Publishing of Zohd
40-Motahari, M. (1369). Perfect man, Tehran: Sadra publications
41- --------- (1374). Social evolution of human, Tehran, Qom, Sadra publication
42-Moghaddam, Ahmed H. (1383). Social traditions of the Holy Quran, Islamic Research Foundation in Tehran
43- Molavi, Jalal al-Din (1386). Masnavi (from Nicholson's character), thanks to the effort of Mahdi Aza Yazdi r ( Khorram-Shahi), Tehran: publication of Pazhouhesh
44-Mousavi Lari, Mojtaba [without date]. Mission of ethics, Qom Persian month Mehr Publications
45-Falahipoor, Kiyoumarz [without date]. " empathy and assistance in single couplet of Saeb Tabrizi" magazine, Taavoun Number: 205 - Pages 9-1
46- Hailer, Friedrich, J. Fallahi (1389). "techniques of interaction among Religions', special Journal of religions Community (Haft Aseman), No. 49, Year XII, pp. 97-73
_||_