چهرة علم در آینة ادب عرفانی

محورهای موضوعی : شاهنامه

مجید بهره‌ور ¹ ( - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یاسوج)

تاریخ دریافت : 1396/10/03 تاریخ پذیرش : 1396/10/03 تاریخ انتشار : 1389/03/01

کلید واژه: علم, عرفان, ادبیات, شهود, تصوّف,

چکیده مقاله :

در گنجینة ادبی عرفانی ایران، از برخی مباحث مفهومی، چون علم و معرفت سخن به میان آمده است که در آن باره می توان به بررسی تعاریف و رویکردهای فراوان عرفا و صوفیه پرداخت. در این نوشتار کوتاه، ناچاریم با گذر از تعاریف و دسته بندی‌های علوم، به نمونه هایی از آرای صوفیان و عرفا نسبت به موضوع و از سویی دیگر، به تمایز و گاه تقابل آن با دیگر علوم رایج اشاره کنیم تا مرزهای هر دو سو تا حد امکان تبیین گردد.

چکیده انگلیسی:

In the repertoir of mystic literature of Iran, we read about some conceptual discourses like science and knowledge repeatedly, there fore, we can study mystical definitions and attitudes toward them. In this brief article we neglect some definitions and divisions of sciences and then give some examples about present mystical opinions. Moreover the differentiations and some contradictions between mystical knowledge and others knowledge is given to illustrate domains of two contemplations.

منابع و مأخذ:

 

1- قرآن کریم.

2- فارابی، ابو نصر محمد بن محمد .(1364). احصاء العلوم، چاپ دوم، ترجمة حسین خدیوجم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

3- غزالی، امام محمد .(1377). احیاء علوم الدین، ترجمة حسین خدیوجم، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.

4- زرین کوب، عبدالحسین .(1344). ارزش میراث صوفیه، تهران: انتشارات آریا.

5- غنی، قاسم .(1331). بحثی در تصوف، چاپ اول، تهران: انتشارات زوار.

6- صفا، ذبیح الله .(1369). تاریخ ادبیات فارسی، چاپ دهم، ج1، تهران: انتشارات فردوس.

7- نیکلسون، رینولد ا. .(1382). تصوّف اسلامی و رابطه انسان و خدا، ترجمة محمدرضا شفیعی کدکنی، چاپ سوم، تهران: انتشارات سخن.

8- غنی، قاسم .(1340). تاریخ تصوف در اسلام، چاپ دوم، تهران: انتشارات زوار.

9- ابن جوزی، ابوالفرج .(1381). تلبیس ابلیس، ترجمة علیرضا ذکاوتی قراگوزلو، چاپ دوم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

10- حافظ شیرازی، خواجه شمس الدین محمد .(1376). دیوان، به­اهتمام سید محمد رضا جلالی نائینی و نذیر احمد، چاپ هشتم، تهران: مؤسسه انتشارات امیر کبیر.

11- قبادیانی، ناصر خسرو .(1365). دیوان، تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقّق، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

12- بقلی شیرازی، شیخ روزبهان .(1382). شرح شطحیات، به تصحیح و مقدمه از هنری کربن، چاپ چهارم، تهران: انتشارات طهوری.

13- غزالی، احمد .(1376). مجموعهة آثار فارسی، به اهتمام احمد مجاهد، چاپ سوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

14- ملاصدرای شیرازی، صدرالدین محمد .(1366). عرفان و عارف­نمایان ( کسر اصنام الجاهلیة)، ترجمة محسن بیدارفر، چاپ دوم، تهران: انتشارات الزهراء.

15- سروش، عبدالکریم .(1375). علم چیست، فلسفه چیست؟ چاپ دوازدهم، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.

16- سجادی، سید جعفر .(1357). فرهنگ علوم فلسفی و کلامی، چاپ اول، تهران: انتشارات امیرکبیر.

17- ------------ .(1339). فرهنگ مصطلحات عرفا و متصوفه، تهران: کتابفروشی بوذرجمهری مصطفوی.

18- ابن عربی، محیی الدین .(1375). فصوص الحکم، تعلیقات علّیه به قلم ابوالعلاء العفیفی، چاپ سوم، تهران: انتشارات الزهراء.

19- هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان .(1371). کشف المحجوب، تصحیح د. ژوکوفسکی، با مقدمة قاسم انصاری، چاپ دوم، تهران: کتابخانه طهوری.

20- سعدی شیرازی، مشرف الدین .(1376). کلیات، محمد علی فروغی، چاپ اول، تهران: دفتر نشر داد.

21- غزالی، امام محمد .(1354). کیمیای سعات، به کوشش حسین خدیوجم، چاپ اول، شرکت سهامی کتابهای جیبی.

22- دهخدا، علی اکبر .(1372). لغت نامه، زیر نظر محمد معین و سید جعفر شهیدی، چاپ اول، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

23- مولوی، جلال الدین محمد بن محمد .(1363). مثنوی معنوی، تصحیح رینولد نیکلسون، به اهتمام نصرالله پورجوادی، چاپ اول، تهران: انتشارات امیرکبیر.

24- کاشانی، عزالدین محمود .(1376). مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه، تصحیح جلال الدین همایی، موسسه نشر هما.

25- خوارزمی، ابو عبدالله محمد بن یوسف کاتب .(1347). مفاتیح العلوم، ترجمة حسین خدیوجم، انتشارات بنیاد فرهنگ.

26- آملی، شمس الدین محمد .(1377 ه.ق.). نفایس الفنون فی عرایس العیون، تصحیح و پاورقی ابوالحسن شعرانی، تهران: کتابفروشی اسلامیه.

27- ابی­طالب، علی .(1376). نهج البلاغه؛ ترجمة سید جعفر شهیدی، چاپ دهم، تهران: شرکت انتشارات علمی فرهنگی.