بررسی و تحلیل کارکردهای تعلیمی و اخلاقی عشق در غزلیات حسین منزوی با رویکرد به مفهوم «صمیمیت» در نظریۀ مثلث عشق از رابرت استرنبرگ
محورهای موضوعی : آموزه های اخلاقی و تربیتی
سید محمدرضا باشی ازغدی
1
,
بتول فخراسلام
2
*
,
محمدشریف حسینی
3
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران (نویسنده مسئول).
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
کلید واژه: حسین منزوی, عشق, رابرت استرنبرگ, مثلث عشق, صمیمیت,
چکیده مقاله :
عشق را باید پدیده‌ای انسانی و فراتر از معیارهای تمایزگذار بشری دانست. وجود این عنصر در آدمی، به او هویت بخشیده و لذت‌های زندگی را برایش افزایش داده است. در حوزۀ روان‌شناسی، رابرت استرنبرگ در چهارچوب نظریۀ مثلث عشق به ابعاد گوناگونی از مفهوم عشق پرداخته و آن را دارای سه ضلع صمیمیت، شور و تعهد دانسته است. در شعر فارسی نیز، شاعران بسیاری به این مفهوم اشاره کرده-اند. در این بین، حسین منزوی بارها در غزلیات خود از اهمیت عشق و لزوم صمیمیت در آن سخن گفته و کارکرد تعلیمی آن را مورد نظر قرار داده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی کارکردهای اخلاقی صمیمیت در پیوندهای میان عاشق و معشوق در غزل‌های منزوی است. این تحقیق با استناد به منابع کتابخانه‌ای و روش توصیفی- تحلیلی تدوین شده است. نتایح تحقیق نشان می‌دهد مفهوم صمیمیت در روابط عاشقانه‌ای که در غزلیات شاعر تبیین شده است به سویه‌های تعلیمی متنوعی چون: حمایت احساسی و هیجانی از معشوق؛ تجربۀ خوشحالی در کنار معشوق؛ احترام بسیار برای معشوق و ارج نهادن به یکدیگر؛ تکیه کردن بر معشوق هنگام نیازمندی‌ها، افزایش روحیۀ ایثارگری و بذل مال برای همدیگر در رابطه اشاره دارد. در یک نگاه کلی، عشق در ساختار فکری منزوی، صرفاً در روابط هیجانی و احساسی بینافردی خلاصه نمی‌شود و او کارکردهایی اخلاقی برای این پدیدۀ انسانی در نظر گرفته و در اشعار خود بازتاب داده است. بنابراین، نگاه شاعر به پدیدۀ عشق، دارای دو وجه اخلاقی- عاطفی است و این نگاه را می‌توان به عنوان شاخصه‌ای سبکی در نظر گرفت.
Love should be considered a human phenomenon and beyond human distinguishing criteria. The existence of this element in a person has given him an identity and increased the pleasures of life for him. The main view of love can be summed up in two dimensions, earthly and cognitive. In the field of psychology, within the framework of the love triangle theory, Robert Strenburg has discussed various dimensions of the concept of deep love and considers it to have three aspects: intimacy, passion and commitment. In Persian poetry, many poets have mentioned this concept. In the meantime, Hosein Monzavi has repeatedly spoken about the importance of love and the necessity of intimacy in his lyrical poems. The aim of the present research is to investigate the functions of intimacy in the bonds between the lover and the beloved as a stylistic component in the poet's sonnets. This research was compiled based on library sources and descriptive-analytical method. The concept of intimacy in romantic relationships, which is explained in Hosein Monzavi's ghazals, in various ways, such as: emotional and emotional support of the beloved; The experience of being happy with your lover; A lot of respect for the beloved and honoring each other; Relying on your lover in times of need refers to increasing the spirit of self-sacrifice and giving money to each other in the relationship.
1. آقاحسینی، حسین و باقرزاده، هاشم. (1391). که هرگز از تو نگردم نه بشنوم پندی (پندناپذیری عاشق). مجلۀ پژوهش‌نامۀ ادبیات تعلیمی، 4(13)، 1-۳۸.
2. استرنبرگ، رابرت. (1381). عشق، داستان است. ترجمۀ فرهاد شاملو. تهران: گلشهر.
3. استرنبرگ، رابرت. (1388). قصۀ عشق؛ نگرشی تازه به روابط زن و مرد. ترجمۀ علی‌اصغر بهرامی. چ۳. تهران: جوانۀ رشد.
4. بهرام‌پرور، سیامک. (1390). نام من عشق است، آیا می‌شناسیدم؟ مجموعه‌مقالات از ترانه و تندر؛ زندگی، نقد و تحلیل اشعار حسین منزوی. به کوشش مهدی فیروزیان‌حاجی. تهران: سخن، 155-۱۹۴.
5. ستاری، جلال. (1381). حالات عشق مجنون. تهران: توس.
6. شریفی، غلامحسین و صادقی، ریحانه. (1388). بازتاب مفاهیم عرفانی و اخلاقی در شعر هوشنگ ابتهاج. مجلۀ پژوهش‌نامۀ ادبیات تعلیمی، 1(2)، 129-۱۵۶.
7. شفیقی، احسان و لقمان‌نیا، صدیقه. (1394). بررسی اخلاق اجتماعی در شعر حسین منزوی. همایش بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران.
8. غیبی، عبدالاحد و موسوی، فاطمه. (1392). مطالعۀ تطبیقی عاشقانه‌های ابراهیم ناجی و حسین منزوی. مجلۀ کاوش‌نامۀ ادبیات تطبیقی، 3(12)، 65-۹۴.
9. فولادوند، عزت‌الله. (1390). سیر غزل و حسین منزوی. مجموعه مقالات از ترانه و تندر؛ زندگی، نقد و تحلیل اشعار حسین منزوی. به کوشش مهدی فیروزیان‌حاجی. تهران: سخن، 195-۲۳۲.
10. قدیمی، پیمان. (1390). ماه بلند عشق. مجموعه مقالات از ترانه و تندر؛ زندگی، نقد و تحلیل اشعار حسین منزوی. به کوشش مهدی فیروزیان‌حاجی. تهران: سخن، 398-۴۰۸.
11. کاخی، مرتضی. (1390). خودساخته‌ای خودسوخته. مجموعه مقالات از ترانه و تندر؛ زندگی، نقد و تحلیل اشعار حسین منزوی. به کوشش مهدی فیروزیان‌حاجی. تهران: سخن، 90-۹۴.
12. کاظمی، روح‌الله. (1388). سیب نقره‌ای ماه؛ نقد غزل‌های حسین منزوی. تهران: مروارید.
13. کلاهچیان، فاطمه و میرزایی، مهدیه. (1393). کارکرد عاطفۀ حسرت در محتوا و فرم غزل حسین منزوی. مجلۀ پژوهش‌نامۀ ادب غنایی، 12(22)، 227-۲۴۶.
14. معین، محمد. (1389). فرهنگ فارسی معین. تهران: اَدِنا.
15. منزوی، حسین. (1382). مجموعه اشعار. تهران: آفرینش و نگاه.
16. هادی‌لو، رضا، حسن‌لو، حیدر و تلخابی، مهری. (1400). فردیّت عشق در غزلیات منزوی. فصلنامۀ بهارستان سخن، 18(52)، 175-۱۹۶.
17. Hill, M. T. (2009). Intimacy, Passion, Commitment, Physical Affection and Relationship Stage as Related to Romantic Relationship Satisfaction. USA: Graduate College of Oklahoma State University.
18. Sternberg, R. (1986). A triangular theory of love. Psychological Review, 2(93), 130-134.
19. Trotter, R. J. (1985). The Three Faces of Love. Psychology Today, No. 12, 46-49.