اسطوره کوه و نخستین زن کوهنورد شاهنامه

محورهای موضوعی : مطالعات نقد ادبی

احمد خیالی خطیبی ¹ , دلارام بغدادی ²

1 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
2 - دانش آموخته مقطع دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات ساوه

تاریخ دریافت : 1394/10/20 تاریخ پذیرش : 1395/03/25 تاریخ انتشار : 1395/03/01

کلید واژه: شاهنامه, فریدون, کوه و کوهنوردی, اسطوره ایران باستان, فرانک,

چکیده مقاله :

این پژوهش به منظور شناخت اسطوره کوه و ارتباط معنوی این جلوه پر شکوه طبیعت با عالم ماورایی است . همچنین این ارتباط در اساطیر ایران باستان به صورت جایگاه خدایان ، ایزدان و قربانگاه عابدان برای ایزدان بر بلندای کوه های آشکار بوده و در واقع کوه ها مکانی برای عروج و سیر اندیشه از درهای آسمان به جهان علوی تلقی می گردیده است. فردوسی بزرگترین شاعر حماسه سرا و اسطوره پرداز ایران زمین، این مطلب را به نحوی زیبا در اشعارش متجلی می نماید. آنچه نگارندگان در پی دست یافتن به آن هستند ، توجه به اساطیر زن در شاهنامه است . شاهنامه فردوسی علاوه بر اینکه یکی از برجسته ترین حماسه های منظوم جهان است ؛ بزرگترین و قدیمی ترین منبع کوهگردی ، شناسایی اساطیر کوهنورد و کوه آشنا در ایران به شمار می رود و به راستی که خود یک کتابخانه ی کوهنوردی است ؛ در سیر داستان پادشاهی فریدون و فرانک مادر او به خوبی می توان کوهپیما بودن فرانک را مورد ارزیابی قرارداد همچنین نگارندگان کوشیده اند که با ذکر تشابهاتی در نماد پردازی معنوی کوه و زن ، آنها را با شواهد عقلی و نقلی به اثبات برساند . روش تحقیق در این پژوهش از نوع کتابخانه ای بوده و گفتار حاضر به روش تحلیلی و توصیفی ارائه گردیده است .

چکیده انگلیسی:

This study, the myth of the mountain and spiritual connection to the world of the supernatural nature of this effect is magnificent.Sara and myth DPI ground, this will be reflected in his poems are beautiful. What the authors are trying to achieve it, according to the mythology of women in Shahnameh. Shahnameh epic poetry in addition to being one of the world's oldest and largest source Birding, hikers and mountain mythology identify who is in Iran, and indeed that is a library of climbing, in the course of the story of King FereydounThe researchmethod in this study, library and talk to analytical method is presented.

منابع و مأخذ:

اسلامی ندوشن ، محمد علی.(1349). زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه، چاپ سوم، تهران: توس.

همو.(1356). داستان داستان ها، چاپ دوم، تهران: توس.

آریان پور، لیلا.(1389). زن در شاهنامه، نشریه ایران مهر، شماره 11، صص13-1 .

آیدنلو، سجاد.(1384). مقاله نقد اساطیری شاهنامه، خمسه و منطق الطیر،کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شماره 5.

باستانی پاریزی، محمد ابراهیم.(1344). خاتون هفت قلعه، تهران: سروش.

بهزاری، رقیه.(1368). بندهش هندی، تهران: انتشارات موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

پور داود، ابراهیم.(1347). یشتها، تهران: انتشارات دانشگاه تهران .

بهار، مهرداد.(1375). پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: آگاه.

تبریزی، منصوره.(1386). ویژگی روانی و جسمانی زن و نقش آنها در اشعار شاملو و خسرو نظامی، پژوهش زنان، دوره 5، شماره 2.

تاریخ سیستان.( 456 ه .ق). تهران:چشمه.

توسلی، ناهید.(1381). مقاله زن و اسطوره، کتاب ماه هنر، شماره 49 و 50.

 12ـ جعفری کمانگر ، فاطمه.(1382). کوه و تجلی آن در شاهنامه فردوسی،نشریه مطالعات ایرانی، شماره 2، صص 22-1.

خالقی مطلق، جلال.(1375). شاهنامه، کالیفرنیا و نیویورک، بنیاد میراث ایران.

دادگی، فرنبغ.(1380). بندهش، ترجمه مهرداد بهار، تهران: انتشارات توس .

دیالافوآ، مادام.(1361). سفرنامه مادام در زمان قاجار، ترجمه فره وشی، چاپ دوم، تهران: طهوری.

دولت آبادی، محمود.(1377). جای خالی سلوچ، تهران: چشمه.فرهنگ معاصر.

رضی، هاشم.(1346). فرهنگ نام های اوستا، تهران: انتشارات فروهر.

رید، اولین.(1363). انسان در عصر توحش، ترجمه محمود عنایت، تهران: هاشمی.

ستاری، جلال.(1372). مدخلی بر رمز شناسی عرفانی، تهران: مرکز.

سعیدی سیر جانی، علی اکبر.(1385). سیمای دو زن، چاپ اول، تهران: پیکان.

شفیعی کدکنی، محمد رضا.(1372). صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگاه .

شامیان ساروکلایی، اکبر؛ افشار، مریم.(1392). مقاله نقش اسطوره و جنسیت (نقش زن)در سینمای بهرام بیضایی، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، س 9، ش 33.

شوالیه ، ژان و گربران .آلن.(1385). فرهنگ نماد ها، اساطیر، رویا ها و رسوم و ایماءو اشاره، اشکال و قوالب... ، ترجمه و تحقیق سودابه فضایلی، تهران: جیحون.

طبری، محمد بن جریر.(1368). تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: اساطیر.

طباطبایی، علی محمد.(1348). چهره زن در شاهنامه فردوسی، فصلنامه هنر پور، سال سوم ، شماره 12، صص 5-1.

عفیفی، رحیم.(1347). اساطیر و فرهنگ ایران در نوشته های پهلوی، تهران: توس.

فتوحی رود معجنی، محمود.(1386). بلاغت تصویر، تهران: سخن.

قرشی، امان الله.(1380). آب و کوه در اساطیر هند و ایرانی، تهران: هرمس .

فرزانه، محسن.(1369). سیری در شاهنامه و مهری نامه اندر کشف رمز ضحاک، تهران: گوته.

کتاب مقدس.(1372). عهد عتیق، تهران: اساطیر.

کریستین سن، آرتور.(1377). نمونه های نخستین انسان و نخستین شهریار، ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: دانشگاه تهران.

کارلاسرنا، مادام.(1363). سفرنامه مادام، ترجمه غلامرضا سمیعی، تهران: نشر نو.

مختاری ، محمد.(1379). اسطوره ای زال، تهران: توس.

مسکوب، شاهرخ.(1357). سوگ سیاوش.تهران: خورزمی.

میر فخرایی، مهشید.(1367). روایت پهلوی، تهران: موسسه مطالعات فرهنگی.

محمدی، محمد؛ ابراهیمی، داوود.(1382). تاریخ کوهنوردی ایران، تهران: سبزان.

محمدی فر، داوود.(1388).کوهنامه فردوسی، تهران: آمه.

مقدسی، مطهر بن طاهر.(1374).آفرینش و تاریخ، ترجمه و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: آمه.

فردوسی، ابوالقاسم.(1382). شاهنامه، به قلم عزیز الله جوینی، جلد 1، تهران: دانشگاه تهران.

محصل، راشد.(1392). تجلی کوه در ایران باستان و نگاهی به جلوه های آن در ادب فارسی ، مجله مطالعات ایرانی، سال یازدهم، شماره 21 ، صص28-1.

میرچا، الیاده.(الف 1372). رساله در تاریخ ادیان، ترجمه جلال ستاری، چاپ اول، تهران: سروش.

مدرسی، فاطمه ؛ رضیی، مهرویه.(1389). مقاله زن در اندیشه و زندگی مولانا، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، س 6.ش 20.

نولدکه، تئودور.(1351). حماسه  ملی ایران، ترجمه بزرگ علوی، چاپ دوم، تهران:  نشر سپهر .

نامور مطلق، بهمن.(1379). مقاله مقابله نمادین باد و کوه نزد مولانا و سنت اگزوپری، پژوهش زبان های خارجی، شماره 8 .

هیلنز،جان.(1377). شناخت اساطیر ایرانی، ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: چشمه.

واحد دوست، مهوش.(1382). رویکرد های علمی به اسطوره، چاپ اول، تهران.

یزدانی، زینب.(1378). زن در شعر فارسی، چاپ دوم، تهران: فردوس.