لحن حماسی در اشعار دکتر مظاهر مصفّا

محورهای موضوعی : مطالعات نقد ادبی

فرامرز احمدی ¹ , مهدی ماحوزی ² , محمود طاووسی ³

1 - دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن
3 - استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن

تاریخ دریافت : 1396/11/01 تاریخ پذیرش : 1397/02/24 تاریخ انتشار : 1397/06/01

کلید واژه: لحن, ویژگی‌های سبکی, عناصر حماسی, درون‌مایه, مظاهر مصفّا,

چکیده مقاله :

لحن از لوازم مهم تأثیرگذار انتقال مفاهیم و عواطف شاعر است که منشأ آن را می‌توان در ویژگی‌های اخلاقی، روحی و روانی، اعتقادات و باورهایی دانست که با ویژگی‌های سبکی و فرم و ساختار شعر شاعر تنیده است. این جستار کوشیده است تا با روش توصیفی و تأییدی، لحن مصفّا را لحن حماسی معرفی نماید. تلخ‌کامی فردی و اجتماعی، آزردگی و زودرنجی، کیفیت رشد و بالندگی شاعر در محیط، به همراه منش‌های عارفانه، استغنا، مناعت طبع و آزادگی در کنار مفاخره سبب شکل‌گیری زمینة حماسی شعر شاعر گردیده و حماسة شخصی او را شکل داده است. در آینة شعر مصفّا می‌توان از همة انواع مصائب از جبرگرایی طبیعی، دردهای شخصی و دردهای اجتماعی با زبان روایی تلخ و گزنده جست‌وجو کرد. در کنار محتوای تلخ و سرکشی‌های خاص و روحیة دلیری، محتوای بیان اعتراضی و حماسی خود را در واژه‌ها، ترکیب‌ها، صور خیال و ویژگی‌های سبکی هماهنگ می‌کند.

چکیده انگلیسی:

Tone is one of the important influential instruments for the transfer of the concepts and emotions of the poet whose origin can be found in the moral, spiritual and psychological, convictions and beliefs that are intertwined to the style, form and structure of the poet's poetry. This article has tried to introduce the tone of Mosaffa as an epic tone by a descriptive and verifiable method. Individual and social bitterness, resentment and irritability, the quality of the poet's growth and prosperity in the environment, along with the mystical character, disdain, self-respect and freedom along with the boasting, caused the formation of epic context of the poet's poetry and shaped his personal epic. In the mirror of Mossafa poetry, all sorts of disasters from natural determinism, personal pain and social pain with a bitter and poignant narrative language can be sought. In addition to the bitter content and special rebellious and the courageous spirit that comes with an epic, the poet brings his poetry with words, compositions, imagery, and stylistic features

منابع و مأخذ:

آبان افتلتی، محمدعلی.(1387). «شاعران دانشگاهی یا استادان شاعر»، شعر، شمارة 57، صص 10-16.

آبرامز، م.ه.(1384). فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی، ترجمة سعید سبزیان مرادآبادی، تهران: رهنما.

اسکویی، نرگس.(1393). «لحن حماسی در شعر خاقانی»، زبان و ادب فارسی دانشگاه تبریز، دورة 67، شمارة 230، صص 1-24.

برگ‌بیدوندی، سهراب.(1386). «مظاهر مصفا، اندیشه‌ها، آثار و اشعار وی»، زبان و ادبیات دانشگاه آزاد اسلامی اراک، سال سوم، شماره 12، صص 66-41.

خالدیان، محمدعلی.(1384). «دمی با صفا یا مصفا»، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شماره 92، صص 79-74.

دشتی، مریم و صادقیان، محمدعلی.(1388). «لحن حماسی در قصاید عنصری»، نامة پارسی، شمارة 38 و 39، صص 150- 174.

دهخدا، علی‌اکبر.(1373). لغت نامه دهخدا. جلد 11، زیر نظر محمّد معین و سیّدجعفر شهیدی، تهران: دانشگاه تهران و روزنه.

دلیری مالوانی، ابراهیم.(1375). ادبیّات معاصر ایران، جلد 2، قم: دارالنّشر اسلام.

زرّین­کوب، عبدالحسین.(1372). شعر بی‌دروغ شعر بی‌نقاب، تهران: علمی.

شفیعی کدکنی، محمدرضا.(1376). موسیقی شعر، تهران: آگاه.

شمیسا، سیروس.(1369). انواع ادبی، تهران: دانشگاه پیام نور.

عمران‌پور، محمدرضا.(1384). «عوامل «ایجاد»، «تغییر و تنوع» و «نقش» لحن در شعر». پژوهش‌های ادبی، شمارة 9 و 10، صص 127-150.

مباشری، محبوبه.(1387). «جولان گرد میدان عشق جستاری در باب بازتاب عناصر حماسی در شعر سنایی»، پژوهش‌های ادبی، شمارة 22، صص 121-154.

محمدی، سایر.(1380). هر اتاقی مرکز جهانی است و گفت و گو با اهل قلم، تهران: نگاه.

مصفّا، مظاهر.(1340). سی پاره، تهران: موسسه مطبوعاتی اشرفی.

همو.(1350). «قصیده کید شغاد»، هلال، شمارة 121، ص 22.

همو.(1387). گزینه اشعار دکتر مظاهر مصفا، چاپ اول، تهران: مروارید.

همو.(1388). «گو به چند»، بخارا، شمارة 73 و 72، ص 243.

همو.(1389). در شهر خالی از مرد، چاپ اول، به کوشش شاهرخ حکمت، اراک: نویسنده.

همو.(1395). نسخة اقدم، چاپ اول، تهران: نشر نو.

ملاح، حسینعلی.(1363). حافظ و موسیقی، تهران: هیرمند.

یوسفی، غلام­حسین.(1374). چشمه روشن، تهران: علمی.

امیرحسین ماحوزی، رونمایی از مجموعه شعر «نسخه اقدم» (ایسنا، 4 اسفند 1395، ساعت 21:33) [دسترسی 17 مرداد 1396]              www.isna.ir/news/95120403244

محمّدعلی آبان افتلتی، مردی از همیشه و هرگز، (جام جم آنلاین، 2 تیر 1388، ساعت 00:28) [دسترسی 2 خرداد 1396].                http://jamejamonline.ir/online/670347812157373717