ارزیابی بازآفرینی شهری در محلات بافت فرسوده بارویکرد کالبدی- زیست محیطی و اجتماعی- فرهنگی (نمونه‌موردی: بندرماهشهر)
محورهای موضوعی : جغرافیا و برنامه ریزی شهری
دکتر صادق بشارتی فر
1
,
بهروز محسنی
2
1 - استادیار گروه جغرافیا، واحدماهشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ماهشهر، ایران
2 - کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحدماهشهر، دانشگاه آزاداسلامی، ماهشهر، ایران
کلید واژه: بازآفرینی شهری, محلات بافت فرسوده, کالبدی-زیست محیطی, اجتماعی- فرهنگی, بندرماهشهر,
چکیده مقاله :
امروزه توجه به بافت‌هاي فرسوده شهری و رفع ناپايداري آن‌ها، به موضوعي جدي و محوري تبديل شده، به گونه‌اي که سازمان هاي ذيربط را به تکاپوي ساماندهي و بازآفريني بافت‌هاي مذکور سوق داده و لزوم مداخله در اين بافت‌ها را در دوره‌هاي مختلف زماني مطرح نموده است. از این رو با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش به ارزیابی بازآفرینی‌شهری درمحلات بافت فرسوده بندرماهشهر با رویکرد اجتماعی- فرهنگی و کالبدی- زیست محیطی پرداخته است. روش پژوهش از نظرهدف، توسعه‌ای-کاربردی و از نظر روش‌شناسی درگروه پژوهش‌های ترکیبی جای می‌گیرد. جامعه‌ی آماری تحقیق ساکنان هشت محله بافت فرسوده بندر ماهشهر و نمونه آماری 386 نفر با توجه به فرمول کوکران در نظر گرفته شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد؛ مولفه کالبدی- زیست محیطی با میانگین امتیاز 85/3 و مولفه اجتماعی- فرهنگی با 83/3 به ترتیب درعدم تحقق بازآفرینی شهری نقش داشته است. همچنین براساس نتایج ضریب همبستگی پیرسون، ارتباط معناداری بین شاخص‌های اجتماعی- فرهنگی و کالبدی-زیست محیطی وجود داشته اما شدت همبستگی و معناداری آن‌ها در شاخص اجتماعی- فرهنگی با امتیاز 794/0 و شاخص کالبدی- زیست محیطی با امتیاز 854/0 می‌باشد.
Today, paying attention to worn urban textures along with fixing their instability, has become a serious and pivotal issue, that the relevant organizations urge to organize and regenerate the mentioned tissues and also the need to intervene in these texture in different course of time has been emphasized. Therefore, due to the importance of the issue, this research has evaluated the urban regeneration in the worn texture of neighborhoods mahshahr port with social-cultural and physical-environmental approach. The research method in terms of the goal characterizes developmental-applied and in terms of methodology is placed in the group of combined researches. The statistical population of the research is the residents of eight neighborhoods of Mahshahr's port worn fabric and the statistical sample of 386 people is considered according to Cochran's formula. The findings of the research show that physical-environmental component with an average score of 3.85 and social-cultural component with 3.83 have played a crucial role in the non-realization of urban regeneration. This is Also worth considering, based on the results of the Pearson correlation coefficient, there has been a significant relationship between social-cultural and physical-environmental indicators but their intensity of correlation and significance in socio-cultural index with 0.794 points and the physical-environmental index has score of 0.854.
منابع ومآخذ
1) امین¬زاده، بهناز، و رضابیگی ثانی، راضیه(1391). ارزیابی جایگاه مشارکت در طرح¬های منظر شهری به‌منظور ارائه فرایند مناسب بازآفرینی بافت‌های آسیب¬دیده. نشریه هنرهای زیبا،(17)3،29-40.
2) امینی، شیوا، و انصاری مهیاری، سحر (1400). برندسازی شهری به عنوان محرکی برای احیاء و بازآفرینی شهری. سومین کنفرانس ملی شهرسازی و معماری دانش بنیان، دانشگاه آزاداسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، آذرماه، 1-12.
3) بحرینی، سیدحسین، ایزدی، محمدسعید، ومفیدی، مهرنوش(1392). رویکردها و سیاست‌های نوسازی شهری (از بازسازی تا بازآفرینی‌شهری پایدار). فصل‌نامه مطالعات شهری،3(9)،17-30.
4) بصیری، مصطفی، موسوی، میرسعید، وحسین زاده دلیر، کریم(1396). ارزیابی و اولویت‌بندی مداخله در محلات بافت مرکزی شهر تبریز. فصل‌نامه جغرافیا(برنامه‌ریزی منطقه‌ای)،7(28)، 115-131.
5) پوراحمد، احمد، کشاورز، مهناز، علی‌اکبری، اسماعیل، وهادوی، فرامرز(1396). بازآفرینی پایدار بافت‌های ناکار آمد شهری(موردمطالعه: منطقه10شهر تهران)، فصل‌نامه آمایش محیط،10(37)،167-194.
6) جوانی دیزجی، آیدین(1391). رهنمودهایی برای بازآفرینی شهری در منطقه مدیترانه. نشر گنج هنر، چاپ اول، 84صفحه.
7) خالوباقری، مهدیه، و قریشی، سیدمحمدشایان(1390). نابرابری اقتصادی و شکل‌گیری و رشد سکونتگاه‌های غیررسمی در شهرها - با تأکید برمورد ایران. اولین کنفرانس اقتصاد شهری ایران، مشهد، دانشگاه فردوسی،
8) رحیمیان، محمدحسن، اسمعیل¬پور، نجما، و قربانی، سحر(1390). بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهری با تأکید بر بسیج اجتماعی(مطالعه موردی: محله کشتارگاه شهر یزد). مجله مطالعات و پژوهش¬های شهری و منطقه¬ای،(4)15، 123-140.
9) رستمی، اردشیر(1402). ارزشیابی توزیع خدمات عمومی شهری در شهرستان گتوند. فصل‌نامه اندیشه های نو در علوم جغرافیایی، 1(1)، 31-44.
10) زنگنه، یعقوب، فرهادی، جواد، وتوبی، وجیه(1392). تبیین و اولویت‌بندی مداخله در بافت‌های فرسوده شهری با استفاده از روش AHP(نمونه موردی: مشهد محله نوغان(قطاع4). فصل‌نامه پژوهش وبرنامه‌ریزی شهری،4(12)، 49-62.
11) زنگی‌آبادی، علی، ومویدفر، سعیده(1391). رویکرد بازآفرینی شهری در بافت‌های فرسوده: برزن شش بادگیری شهر یزد. فصل‌نامه معماری و شهرسازی آرمان شهر، 5(9)،297-314.
12) سجادزاده، حسن، دالوند، رضوان، وحمیدی‌نیا، مریم(1395). نقش بازآفرینی با رویکرد محرک توسعه در محلات سنتی(نمونه موردی: محله حاجی‌شهرهمدان)، نشریه هفت شهر،(4)53، 54-76.
13) سیاحی، زهرا ، رهنما، محمدرحیم، واجزاء شکوهی، محمد(1398). تدوین راهبرد جهت احیاء بافت فرسوده با استفاده از ماتریس QSPM( نمونه موردی: بخش مرکزی شهر اهواز). فصل‌نامه جغرافیا(برنامه‌ریزی منطقه ای)،9(35)، 7-22.
14) شاه‌کرمی، نازنین(1395). اولویت‌بندی پهنه‌های مداخله دربافت‌فرسوده مرکزی شهراراک براساس شاخص‌های کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و محیطی، مجله باغ نظر،(13)39،57-66.
15) شماعی، علی، وتلخابی، حمیدرضا(1395). تعیین اولویت‌های احیاء و مدیریت‌بهینه نوسازی بافت‌های فرسوده (مورد مطالعه: بخش مرکزی شهر اراک). فصل‌نامه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم انداز زاگرس،5(18)،54-72.
16) شهرداری بندر ماهشهر(1400). دفنر فنی و امور نقشه‌های شهری
17) صفایی‌پور، مسعود، و زراعی، جواد(1396). برنامه‌ریزی محله محور وبازآفرینی پایدار بافت‌های فرسوده شهری با تأکید برسرمایه اجتماعی(نمونه‌موردی: محله‌جولان شهرهمدان). فصل‌نامه آمایش‌جغرافیایی فضا،7(23)، 135-149.
18) فرامرزی، یعقوب(1395). امکان¬سنجی بازآفرینی بافت فرسوده شهری(مطالعه موردی: محله خانلق شیروان). پایان-نامه کارشناسی ارشد برنامه¬ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی دانشکده علوم جغرافیا، استاد راهنما علی شماعی و حبیب¬اله فصیحی، 127صفحه.
19) مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی(1400).بررسی جایگاه بافت های تاریخی در طرح بازآفرینی شهری. معاونت مطالعات فرهنگی، 1-6.
20) نادریان، زهرا(1396). بازآفرینی فرهنگی، اجتماعی فضاهای شهری با هدف ارتقاء هویت محله‌ای( مطالعه موردی: محله سنگ شیران همدان). فصل‌نامه مطالعات محیطی هفت حصار،6(19)،87-96.
21) نصر، طاهره(1396). جستاری در ارزیابی اقدامات نوسازی بافت‌های فرسوده شهری ایران( در قیاس با تجارب نوسازی جهانی). فصل‌نامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای،7(27)،181-198.
22) نوریان، فرشاد، و آریانا، اندیشه(1391). تحلیل چگونگی حمایت قانون از مشارکت عمومی در بازآفرینی شهری(مطالعه موردی: میدان امام علی (عتیق) اصفهان)، نشریه هنرهای زیبا،(2)17، 2-15.
23) Alpopi, C., Mznole., C.(2013). Integrated Urban- Regeneration- Solution for Cities Revitalize. Procardia Economics and finance, (6). 178-185.
24) Bae, J. H., & Kim, J. H. (2014). China’s strategic environment and external relations in the transition period. Korea: Institute for National Unification.
25) Geuzey, O. (2009). Urban Regeneraton and Increased Competitive, Power: Ankara in an era of Globalization, Cities, V 26, pp: 27-37.