پهنه‌بندی مناطق خطرپذیری زلزله شهرستان کرمانشاه با استفاده از مدل FAHP
محورهای موضوعی : ژئومورفولوژیدکترمریم بیاتی خطیبی 1 , یوسف امیریان 2
1 - استاد گروه ژئومورفولوژی، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، ایران
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد GIS، دانشگاه تبریز، ایران
کلید واژه: پهنه بندی, زمین لرزه, تحلیل سلسه مراتبی فازی , سامانه اطلاعات جغرافیایی, شهرستان کرمانشاه,
چکیده مقاله :
زمین لرزه از جمله بلایای طبیعی در زمین است که هر ساله خسارات زیادی اقتصادی و جانی به همراه دارد. این مخاطره طبیعی با علم کنونی قابل پیش بینی نیست اما با استفاده از تکنولوژی و پیشرفت فناوری امکان برنامه ریزی مناسب جهت کاهش خسارات وجود دارد. این تدابیر حاصل شناخت و بررسی استعداد مناطقی از زمین است که امکان خطر زمین لرزه وجود دارد و می توان با بهره گیری از آن و تجزیه و تحلیل آنها، آمادگی لازم جهت پیشگیری و یا کنترل زلزله را بدست آورد. در این هدف، سیستم اطلاعات جغرافیایی در تلفیق نقشه های مرتبط نقش بسزایی دارد. در این پژوهش میزان تاثیر عوامل مختلف در ایجاد زمین لرزه بررسی و پهنه بندی خطر وقوع زلزله در شهرستان کرمانشاه انجام شده است. برای رسیدن به این مهم از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی برای بدست آوردن وزن هر یک از معیار های مورد مطالعه و میزان تاثیر آنها استفاده شده و با بدست آمدن مقادیر کمی هر یک از وزن معیارها، نقشه وزنی فازی معیارها تهیه و در نهایت نقشه خطر پذیری مناطق مختلف از شهرستان کرمانشاه بدست آمده است. نتایج نشان می دهد که که 6/15 درصد از شهرستان کرمانشاه در معرض خطر زلزله با درجه "زیاد" و 7/16 درصد با درجه "خیلی زیاد" قرار دارد. همچنین 2/18 از روستاهای شهرستان کرمانشاه با درجه "خیلی زیاد" و 7/17 درصد با درجه "زیاد" در معرض خطر زلزله قرار دارند و در مناطق بافت شهری کرمانشاه نیز میزان خطر وقوع زلزله با درجه "خیلی زیاد" برابر 3/6 درصد و با درجه "زیاد" برابر 1/18 درصد از مساحت شهر کرمانشاه را پوشش می دهد.
Earthquake is one of the natural disasters on earth that causes a lot of economic and human losses every year. Although this natural hazard cannot be predicted with current science, use of technology and technological progress, makes it possible to plan properly to reduce damages. These measures are the result of recognizing and examining the potential areas of the earth where there is a possibility of earthquake risk, and by taking advantage of it and analyzing them, the necessary preparation for earthquake prevention or control can be obtained. In this purpose, the geographic information system plays a significant role in the integration of related maps. In this research, the impact of various factors on the occurrence of earthquakes and the zoning of earthquake risk in Kermanshah county has been investigated. In order to achieve this, the fuzzy hierarchical analysis method was used to obtain the weight of each of the studied criteria and the degree of their impact, and by obtaining the small values of the weight of each criterion, a fuzzy weight map of the criteria was prepared and finally a risk map. The acceptability of different areas of Kermanshah county has been obtained. The results show that 15.6% of Kermanshah county is at risk of earthquake with "high" degree and 16.7% with "very high" degree. Also, 18.2 percent of the villages in Kermanshah county are at risk of earthquake with "very high" degree and 17.7 percent with "high" degree, and in the urban area of Kermanshah, the risk of earthquake with "very high" degree is equal to 6.3%. And it covers 18.1% of the area of Kermanshah city with "high" grade.
1) جلالیان، حمید، و دادگر، حسین(1394). پهنه بندی آسیب پذیری سکونتگاه های روستایی در برابر زلزله با مدل AHP در محیط GIS (مطالعه موردی: بخش چورزق شهرستان طارم). فصل‌نامه جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 26 (3)،29-42.
2) حاتمی‌فرد، رامین، موسوی، سیدحجت، و علیمرادی، مسعود(1391). پهنه بندی خطر زمین لغزش با استفاده از مدل AHP و تکنیک GIS در شهرستان خرم آباد. فصل‌نامه جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی،23(3)، 43-60.
3) رنجبر، محسن، وروغنی، پریسا(1388). پهنه بندی خطر زمین لغزش در شهرستان اردل با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP). فصل‌نامه جغرافیایی چشم انداز زاگرس، 1(2)، 21-30
4) .شجاعیان، علی، ملکی، سعید، و امیدیپور، مرتضی(1393) . ساماندهی مکان‌گزینی مراکز آموزشی شهری با استفاده از منطق بولین و تصمیم‌گیری چند معیاره فازی مطالعه موردی: مدارس مقطع راهنمایی مناطق 8 گانه شهر اهواز. فصل‌نامه مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی،2(4)،137-166.
5) صفایی‌پور، مسعود، شجاعیان، علی، و آتش افروز، نسرین(1395). پهنه بنی زمین لغزش با استفاده از مدل AHP در محیط GIS در روستای دره گز قلندران شهر دهدز. فصل‌نامه جغرافیای طبیعی، 9(31)، 105-118.
6) غلامی‌راد، زهرا، و بهروزی بان بیدی، کیانوش(1402). استقرارسکونتگاه‌های روستایی استان کرمانشاه در ارتباط با گسل‌ها با استفاده از Gis. فصل‌نامه اندیشه های نو در علوم جغرافیایی،1(1)، 21-30.
7) کریمی کردآبادی، مرتضی، و نجفی، اسماعیل(1394). ارزیابی خطر زلزله با استفاده از مدل ترکیبی FUZZY- AHP در امنیت شهری (مورد مطالعه منطقه یک کلان‌شهر تهران). مجله پژوهش و برنامه‌ریزی‌شهری،6(20)، 17-24.
8) ماجدی، محمدرضا، و حسین زاده، محمدرضا(1397). پهنه بندی مناطق زلزله خیز با استفاده از مدل ahp در محیط gis (منطقه مورد مطالعه: استان کرمانشاه: شهرستان کرمانش). پنجمین کنفرانس ملی عمران، معماری وشهرسازی. تهران، اردیبهشت ماه، 17 صفحه.
9) Chang, D.-Y. (1996). Applications of the extent analysis method on fuzzy AHP. European journal of operational research, 95(3), 649-655.
10) Othman, A.N., Naim, W.M., & Noraini, S., 2012. GIS based multi-criteria decision making for landslide hazard zonation. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 35, 595-602
11) Zadeh, Lotfi A (21 May 2015). "Fuzzy logic—a personal perspective". Fuzzy Sets and Systems. 281: 4–20.