زیست پذیری شهری با رویکرد حق به شهر: مفاهیم، ابعاد و شاخص ها
محورهای موضوعی : جغرافیا و برنامه ریزی شهری
دکتر صدیقه دولتشاه
1
(دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، مسئول پژوهش و مطالعات شهری، شهرداری بندرماهشهر)
کلید واژه: زیست پذیری , حق به شهر, توسعه پایدار, رشد هوشمند,
چکیده مقاله :
امروزه زيست پذيري دربيشتر کشورهاي توسعه يافته به عنوان يک اصل راهنما در چارچوب گفتمان پايداري در سياست گذاري ها وبرنامه ريزي شهري گسترش پيدا کرده است. زیست‌پذیری شهری و حق به شهر مفاهیمی مرتبط با توسعه پایدار و عدالت اجتماعی در شهرها هستند و در ایجاد شهرهایی سالم، پویا و عادل تأثیرگذار هستند. اين مقاله ضمن معرفي زيست پذيري وحق به شهر به عنوان رويکرد غالب دربرنامه ريزي شهري جهان معاصر خاستگاه نظري، ديدگاه هاي تأثيرگذار و ادبیات نظري- تجربي، ابعاد وشاخص هاي آن را بررسي کرده است. اين تحقيق به لحاظ هدف بنيادي- نظري و داده هاي آن، به روش کتابخانه اي – اسنادي فراهم آمده است. با توجه به گستردگی مباحث و رویکردهای تبینی موجود در این زمینه، در این پژوهش تنها آن دسته از تحقیقاتی که تناسب بیشتری با موضوع تحقیق حاضر داشته اند مورد بررسی قرار گرفته اند. سپس به بررسی نظریات هانری لوفور حق به شهر و نظریه کوین لینج، مارکوزه، تووی فنستر، هاروی و... همچنین مفاهیم پشتیبان و نزدیک به زیست پذیری همچون توسعه پایدار، شهر سالم، نوشهرگرایی، رشد هوشمند و شهر فشرده پرداخته شده است. يافته هاي مقاله بيانگر اين موضوع است که با توجه به شرايط امروز، در بيشترشهرهاي جهان توافق کلي دربارة اهميت و ضرورت شناخت، تحليل و تبيين زيست پذيري شهري و حق به شهر در ابعاد گوناگون وجود دارد اما اجماع نظر دربارة تعريف، معيارها و شاخص هاي آن وجود ندارد. مهم ترين علت اين امر را مي توان در وابستگي مستقيم اين مفهوم به شرايط مکاني، زماني و مهم تر از همه، بستر اجتماعي- اقتصادي ومديريتي جامعة هدف دانست.
Nowadays, in most developed countries, sustainability has been developed as a guiding principle in the framework of sustainability discourse in urban planning and policies. Urban livability and the right to the city are concepts related to sustainable development and social justice in cities and are effective in creating healthy, dynamic and just cities. While introducing livability and the right to the city as a dominant approach in urban planning in the contemporary world, this article has examined its theoretical origins, influential views and theoretical-experimental literature, its dimensions, and indicators. In terms of the fundamental-theoretical goal and its data, this research has been provided by the library- document method. Considering the wide range of topics and explanatory approaches available in this field, in this research, only those researches that have more relevance to the current research topic have been examined. Then, the theories of henri lefebvre and the theory of kevin lange, marcuse, tovey fenster, harvey, etc., as well as supporting concepts close to livability such as sustainable development, healthy city, neo-urbanism, smart growth and compact city have been examined.The findings of the article show that according to today's conditions, in most cities of the world there is a general agreement about the importance and necessity of recognizing, analyzing and explaining urban livability and the right to the city in various dimensions, but there is no consensus of opinion about the definition, standards and indicators. The most important reason for this can be seen in the direct dependence of this concept on the spatial and temporal conditions, and most importantly, the socio-economic and management background of the target community.
. تولایی، سیمین، خزاعی نژاد، فروغ(1394). تحلیل زیست پذیری در بخش مرکزی شهر تهران، رساله دکتری، دانشگاه خوارزمی تهران.#
2. تقوی، شیوا؛ حبیبی، میترا(1397). کندوکاوی در نظام حکمروایی شایسته در راستای ارتقاء حق¬به¬شهر هر شهری برای افرادغنی، شهری است برای افراد فقیر، مجله علمی تخصصی ایران چارسو، شماره سوم#
3. حیدری، فردین؛ زارعی، مجید(1398). مفهوم حق به شهر و ارتباط آن با طراحی شهری شهروند ¬مدار، مجله منظر 11، 14-23.#
4. حیدری، محمدتقی؛ شماعی، علی؛ ساسان پور، فرزانه؛ سلیمانی، محمد؛ احدنژاد روشنی(1393). تحلیل عوامل مؤثر بر زیست¬پذیری بافت¬های فرسوده شهری(مطالعه موردی: بافت فرسوده بخش مرکزی شهر زنجان، فصلنامه علمی پژوهشی فضای جغرافیایی، سال هفدهم، شماره 57، 1-25.#
5. سلیمانی مهرنجانی، محمد،تولایی، سیمین، رفیعیان، مجتبی،زنگانه، احمد،خزاعی نژاد، فروغ(1395). زیست پذیری شهری: مفهوم، اصول، ابعاد و شاخص ها، نشریه پژوهش های جغرافیای برنامه ریزی شهری، دوره 4، شماره 1، بهار.#
6.ساسان پور، فرزانه، علیزاده، سارا، اعرابی مقدم، حوریه(1397)، قابلیت سنجی زیست پذیری مناطق شهری ارومیه با مدلRALSPI ، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال 18، شماره 48.#
7. ساسان پور،فرزانه، لطیفی، امید(1395).تحلیل زیست پذیری در مناطق کلانشهر اهواز، پایان نامه ارشد دانشگاه خوارزمی #
8. شارع پور، محمود، و رهبری، لادن(1394). جایگاه شهروندان تهرانی در نردبان آرنستاین: بررسی جنسیتی بعد مشارکتی حق به شهر، فصلنامه علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی، سال 15، شماره 57#
9. شارع¬پور، محمود؛ خدایاری¬مطلق، صفیه(1395). بررسی تأثیر شاخص¬های مطلوبیت فضای شهری بر میزان تحقق حق¬به-شهر، پایان نامه ارشد، دانشگاه مازندران.#
10. نوابخش، مهرداد، کفاشی، مجید(1387). مفهوم شهرفشرده و فرمهای شهری پایدار، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، دوره 5، شماره 4.#
11. یغفوری، حسین؛ کاشفی¬دوست، دیمن(1397). ارزیابی و سنجش مؤلفه¬های برآمده از حق¬به¬شهر(نمونه موردی: شهر پیرانشهر)، فصلنامه پژوهش و برنامه¬ریزی شهری، سال 9، شماره 35.#
12. Diaz-Parra I. and Jover, J.(2020): Overtourism, place alienation and the right to the city: insights from the historic centre of Seville, Spain, Journal of Sustainable Tourism, Published Online: 25 Jan 2020. #
13. Dybska.A & Baudry.S (2015), Introduction: Spatial Justice and the Right to the City: Conflicts around Access to Public Urban Space, European journal of American studies, Vol 10, no 3.#
14. Encyclopedia of urban studies ( 2010), Ray Hutchison Pub University of Wisconsin, Green Bay.#
15. Erdi Lelandais.G (2014), RIGHT TO THE CITY AS AN URBAN UTOPIA? PRACTICES OF EVERY DAY RESISTANCE IN A ROMANI NEIGHBOURHOOD IN ISTANBUL. Understanding the City. Henri Lefebvre and Urban Studies.#
16. Fenster.T (2010), The Right to the City and Gendered Everyday Life, in Cities for All Proposals and Experiences towards the Right to the City, Sugranyes.A & Mathivet.C, Habitat International Coalition, HIC.#
17. Hall, p. (2003), smart Growth on two continedis, in p Neal. ed. Urban villages and the making of communities spon press London.#
18. Harvey, D. (2008), Debates and Developments: The Right to The City, International Journal of Urban and Regional, 27(4), 939-941.#
.Harvey,D.(2009), “The Right to The City” New Left Review, V. 53: pp. 23-40#19
20. Marcuse, peter (2010), “Rights in Cities and Right to the City? In Ana Sugranyes and Charlotte Mathivet (eds), Cities for all: proposals and Experiences Towards the Right to the City, Santiago, Chile: Habitat International Coalition: 89-100.#
21.. Meriläinen Eija, S., Fougère, M. and Wojciech, P.(2020): Refocusing urban disaster governance on marginalised urban people through right to the city, Environmental Hazards 19, 187-208.#
22.Bibari, S.(2019), On the sustainability of smart and smarter cities in the era of big data: an interdisciplinary and transdisciplinary literature review, Journal of Big Data volume 6, 110-121.#
23.Dener. A (2012), The right to inhabit in the city: Yeni Sahra squatter settlement in Istanbul,#
Harvey.D (2012), Rebel Cities: From the Right to the City to the Urban Revolution, Verso24
Istanbul Technical University, NO:1, 86-10#3
25..Izar, P. (2019): Can public–private partnerships help achieve the right to the city in Brazil? The case of Casa Paulista program in São Paulo, Journal of Urban Affairs#
26..Jabareen, Y. (2014) ‘The right to the city’ revisited: Assessing urban rights – The case of Arab Cities in Israel, Habitat International 41, 135-141.#
27.Kozaryn, A., Valente, R.(2019), Livability and Subjective Well-Being Across European Cities, Applied Research in Quality of Life volume 14, pages197–220.#
28.Lesutis, G. (2020): Planetary urbanization and the “right against the urbicidal city”, Urban Geography, Published online: 20 May 2020.#
29.Shahrudin, I . and et al(2008), Spatial Urban Metabolism for livable city, Bluprints for sustainable infrastructure conference, 9-12 december, Auckland.#
30.Sofeska, L., (2017), Understanding the Livability in a City Through Smart Solutions and Urban Planning Toward Developing Sustainable Livable Future of the City of Skopje, Procedia Environmental Sciences, Volume 37, 2017, Pages 442-453.#
31.UN-HABITAT (2008), State of the World’s Cities 2010/2011, Bridging The Urban Divide.#
32.Veenhoven, Rout (2001), the four qualities of life or dering concepts and measures of the good life, journal of happiness studies.#
33.World Charter for the right to the city (2004), Un-Habitat.#
34.Zanella, A,. Camanho, A.S,. Dias, T.G(2020), The assessment of cities’ livability integrating human wellbeing and environmental impact, Annals of Operations Research, 3-12.#