فهرست مقالات

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - بررسی و تحلیل نسخۀ خطی «طب منظوم» اثر عبدالکریم اعرج متخلص به عجزی
  مریم کمالوند احمدرضا یلمه ها مریم محمودی
  10.30495/noskheh.2020.678258
  یکی از منظومه‌های ناشناختۀ طبی قرن هشتم، نسخۀ طب منظوم اثر حکیم عبدالکریم اعرج متخلص به عجزی است که با شمارۀ 757 در کتابخانۀ مدرسۀ عالی سپهسالار نگهداری می‌شود و در 6896 بیت با خط نستعلیق کتابت شده است. این اثر در 433 صفحه و در قالب مثنوی و وزن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن ف چکیده کامل

  یکی از منظومه‌های ناشناختۀ طبی قرن هشتم، نسخۀ طب منظوم اثر حکیم عبدالکریم اعرج متخلص به عجزی است که با شمارۀ 757 در کتابخانۀ مدرسۀ عالی سپهسالار نگهداری می‌شود و در 6896 بیت با خط نستعلیق کتابت شده است. این اثر در 433 صفحه و در قالب مثنوی و وزن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (بحر رمل مثمن مقصور) در قرن هشتم سروده شده است. هدف این نوشتار، بررسی و تحلیل نسخۀ طب منظوم و نیز آشنایی با مفاهیم پزشکی قرن هشتم، بیماری‌ها و روش درمان آن‌هاست. نگارندگان در این مقاله به بررسی این منظومه در سه سطح صوری و زبانی، سطح بلاغی و سطح فکری‌محتوایی می‌پردازند. نسخۀ طب منظوم حاوی اطلاعات طبی قرن هشتم است. سرایندۀ این منظومه بیشتر طبیب بوده تا یک شاعر، به همین دلیل سطح ادبی این منظومه بسیار پایین است، اما از نظر علمی و محتوایی ارزشمند است. از ویژگی‌های این منظومه انتقال مفاهیم پزشکی به‌صورت ساده و موجز است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - بررسی نسخ خطی لطایف نفیسیه و نقد و تحلیل سبک شناسی آن ها
  محمد رنجبر خرم مکانی مهدی فاموری جلیل نظری
  10.30495/noskheh.2020.678259
  لطایف نفیسیه کتابی در مناقب اویس بن عامر مرادی، ملقب به اویس قرنی، اثر احمد بن محمود اویسی، از جمله متون صوفیانه در قرن دوازدهم هجری قمری است که به نثری بینابین نگارش یافته و علاوه بر شرح حال، مدح و مناقب اویس قرنی، به سبب سادگی و ایجاز، مباحث عرفانی عمیقی را در خود گن چکیده کامل

  لطایف نفیسیه کتابی در مناقب اویس بن عامر مرادی، ملقب به اویس قرنی، اثر احمد بن محمود اویسی، از جمله متون صوفیانه در قرن دوازدهم هجری قمری است که به نثری بینابین نگارش یافته و علاوه بر شرح حال، مدح و مناقب اویس قرنی، به سبب سادگی و ایجاز، مباحث عرفانی عمیقی را در خود گنجانده است. مؤلف این اثر را، در ۱۱۵۶ق، به نثر آمیخته به نظم در یک دیباچه، ۲5 لطیفه و یک خاتمه تدوین کرده است. تاریخ تألیف آن را نویسنده در صفحه سوم کتاب، 1156 هـ. ق عنوان می کند. در این اثر، آگاهی‌های ارزنده‌ای نیز دربارۀ سلسلۀ اویسیه آمده است. هدف از نگارش این مقاله معرفی نسخه ها و تحلیل سبک شناسی لطایف نفیسیه در فضایل اویسیه است. روش تحقیق تحلیلی ـ توصیفی و به صورت کتابخانه ای انجام شده و لطایف نفیسیه در سطوح زبانی، نحوی و فکری مورد نقد سبک شناسانه قرار گرفته و سپس در سطح ادبی از جهت زیباشناسانه مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است. حاصل پژوهش نشان می دهد که نویسنده کتاب خود را بیشتر به تقلید از نویسندگان سلف خویش نوشته است و نمی توان او را صاحب سبک شخصی خاصی دانست، لذا اثر او همچون دیگر آثار ویژگی های سبکی همان دوره را دارا است و هیچ گونه خروج از نرم و هنجار را نمی توان در آن شاهد بود. با این حال بسیاری از ویژگی های فکری، زبانی و ادبی در این اثر مشهود است. بسامد بالای واژه های عربی، تلفیق زبان عربی و فارسی و پیروی از نحو زبان عربی، از جمله ویژگی های سبکی این کتاب به شمار می‌رود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - معرفی نسخۀ خطی دیوان عبدالرحیم شیروانی و بررسی ویژگی‌های سبکی آن
  آیت شوکتی
  10.30495/noskheh.2020.678711
  عبدالرحیم متخلص به حزین، از گویندگان شیروانی دورۀ قاجار بود. نسخۀ دیوان شامل سه اثر از وی (دیوان، صفاء ‌القلوب و هدایت‌نامه) است که به خط پسرش، میرزا اسدالله نوشته شده و در کتابخانۀ ملی تبریز نگهداری می‌شود که در قوالب مختلف شعری با وزن‌ها و موضوعات و انواع ادبی متنوع ا چکیده کامل

  عبدالرحیم متخلص به حزین، از گویندگان شیروانی دورۀ قاجار بود. نسخۀ دیوان شامل سه اثر از وی (دیوان، صفاء ‌القلوب و هدایت‌نامه) است که به خط پسرش، میرزا اسدالله نوشته شده و در کتابخانۀ ملی تبریز نگهداری می‌شود که در قوالب مختلف شعری با وزن‌ها و موضوعات و انواع ادبی متنوع است که تاکنون تصحیح و به‌روزرسانی نشده و به‌صورت نسخۀ خطی باقی مانده است. مقالۀ حاضر که با هدف معرفی و بررسی ویژگی‌های سبک‌شناسی آن و بر اساس اسنادی‌ـ‌ توصیفی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای بررسی و تحلیل شده، در صدد پاسخ‌گویی به این پرسش است که بارزترین ویژگی‌های سبکی این اثر چیست؟ نگارنده ضمن معرفی نسخه و ویژگی‌های رسم‌الخطی آن، ویژگی‌های سبک‌شناسی آن را در سه سطح زبانی، فکری و ادبی بررسی کرده است. پس از بررسی و خوانش متن، یافته‌های پژوهش مبنی بر آن است که وی از انواع صنایع با مهارت تمام سود جسته و با تضمین از غزلیات حافظ و سعدی به پیروی از سبک عراقی برخاسته است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - معرفی نسخۀ خطی الانوار فی کشف الاسرار روزبهان بقلی
  غلامرضا خوش اقبال قاسم کاکایی
  10.30495/noskheh.2020.679940
  تصحیح و معرفی نسخه‌های خطی خاص و نفیس که از روزگاران دور بر جای مانده، راهی برای جان‌بخشی اثری ادبی و یا عرفانی و یا شاید زنده کردن خود مؤلف در زمان امروزی است. روزبهان بقلی یکی از تأثیرگذارترین عرفایی است که اندیشه‌های عرفانی او جریان جدید و منحصر‌به‌فردی از مبانی عرفا چکیده کامل

  تصحیح و معرفی نسخه‌های خطی خاص و نفیس که از روزگاران دور بر جای مانده، راهی برای جان‌بخشی اثری ادبی و یا عرفانی و یا شاید زنده کردن خود مؤلف در زمان امروزی است. روزبهان بقلی یکی از تأثیرگذارترین عرفایی است که اندیشه‌های عرفانی او جریان جدید و منحصر‌به‌فردی از مبانی عرفان و تصوف را پایه‌ریزی کرده است که مگر با درک و بازنگری آثار این عارف بزرگ میسر نیست. بیشتر آثار منصوب به روزبهان بقلی موجود نیست و از آن‌هایی که باقی است، تعداد اندکی تصحیح و چاپ شده‌اند. یکی از برگزیده‌ترین و مهجورترین آثار او رسالۀ الانوار فی کشف الاسرار است که برخی از تکلمه‌نویسان آن را به شیخ منصوب نمی‌دانند و برخی آن را با رسالۀ دیگری از شیخ یکی دانسته‌اند. تنها نسخۀ موجود از این رساله از روزبهان در کتابخانۀ ملی تاشکند به شمارۀ 2188 و کد 3: 176 وجود داشته و عکس آن در مرکز نسخ خطی دانشگاه تهران به شمارۀ نسخۀ ش 2/2578 نگهداری می‌شود. این اثر نفیس عرفانی همچنان تا به امروز دست‌نخورده باقی مانده و کسی به تصحیح و ترجمۀ آن نپرداخته است. با توجه به متن خاص این اثر و ارزش عرفانی آن، تصحیح، ترجمه و احیای آن همچنان که برگی زرین از گنجینۀ ارزشمند نسخه‌های خطی را نمایان می‌کند، می‌تواند برای روشن‌تر شدن مکتب فکری شیخ روزبهان حائز اهمیت بوده و ترجمه و تصحیح پیراسته و شایسته‌ای را به حوزۀ عرفان امروز اضافه کند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - معرفی نسخۀ‌ خطی لطایف الاسماء
  بی بی معظمه حیدری سیدمحمدباقر کمال الدینی عزآبادی سید عباس طباطبایی
  10.30495/noskheh.2020.681226
  ادبیات غنی و پر‌بار ایران‌زمین همچون درخت تنومندی است که برگ برگ آثار به‌‌جا‌مانده‌اش از دوران گذشته تابه‌حال، سندی‌ است بر فرهنگ عمیق مردمان این سرزمین. در این میان، اهمیت حفظ و حراست از نسخه‌های خطی بر کسی پوشیده نیست و احیا و بازسازی این آثار، ارزش و جایگاه پنهان آن‌ چکیده کامل

  ادبیات غنی و پر‌بار ایران‌زمین همچون درخت تنومندی است که برگ برگ آثار به‌‌جا‌مانده‌اش از دوران گذشته تابه‌حال، سندی‌ است بر فرهنگ عمیق مردمان این سرزمین. در این میان، اهمیت حفظ و حراست از نسخه‌های خطی بر کسی پوشیده نیست و احیا و بازسازی این آثار، ارزش و جایگاه پنهان آن‌ها را آشکار می‌سازد. یکی از این میراث ارزشمند، نسخۀ خطی لطایف الاسماء است که در کتابخانۀ وزیری یزد نگهداری می‌شود. لطایف الاسماء نمونۀ نثر مسجع و منشیانه دورۀ تیموری است که شامل مجموعه‌ای از خطب، فرامین، نشان‌ها و مکتوبات، احکام و مسائل متفرقه است. این نسخه که تاکنون تصحیح و چاپ نشده، 89 برگ دارد که با خط نسخ تحریر شده و آغاز و انجام آن افتادگی دارد. فایل دیجیتال این اثر ارزشمند، در کتابخانۀ آستان قدس رضوی نیز نگهداری می‌شود. این مقاله با شیوۀ توصیفی‌تحلیلی و با مراجعه به منابع کتابخانه‌ای و کتب مرجع در زمینۀ نسخ خطی به انجام رسیده‌ است تا این اثر پربار برای علاقه‌مندان به نثر فارسی، به‌‌ویژه نثر منشیانه معرفی شود و با توجه به مضامین آن، تا حدی گوشه‌هایی از اوضاع سیاسی و اجتماعی دوران تیموری را آشکار سازد. در متن اثر، هیچ نامی از مؤلف و یا کاتب نسخه وجود ندارد، اما در فهرست نسخه‌های خطی ایران و همچنین فهرست کتابخانۀ وزیری، نام مؤلف کتاب عبدالجلیل محمد بحرآبادی ذکر شده است. پرونده مقاله