فرزندنامه، نوشتهای است که والدین با هدف آموزش دانش و مهارت خاص، یا ارائۀ اندرزهای اخلاقی، اجتماعی، دینی، برای فرزندان خود نوشتهاند. این زیرگونۀ مهم ادبی، حاصل تلاقی دو امر است: نگرانیهای والدین و بیتجربگی و خامیِ فرزندان تا سنین جوانی. سه اصل پیشینۀ بسیار کهن، بسام چکیده کامل
فرزندنامه، نوشتهای است که والدین با هدف آموزش دانش و مهارت خاص، یا ارائۀ اندرزهای اخلاقی، اجتماعی، دینی، برای فرزندان خود نوشتهاند. این زیرگونۀ مهم ادبی، حاصل تلاقی دو امر است: نگرانیهای والدین و بیتجربگی و خامیِ فرزندان تا سنین جوانی. سه اصل پیشینۀ بسیار کهن، بسامد بالا و تکرارپذیریِ این نوع متون، نشان از جایگاه مهم آن در ادبیات تعلیمی است. نوشتار حاضر، ضمن معرفیِ رسالهای از حسینعلی خان نوری متخلص به وفا (درگذشت 1322ق)، به بیان درونمایهها و اعتقادات و مبانی تربیتی و اندرزیِ وی پرداخته است. این نسخۀ منحصربهفرد، به شمارۀ 1321، تنها در کتابخانۀ مرکز احیاء قم نگهداری میشود. وفا این وصایا را برای فرزند سیزدهسالهاش محمد نوشته است تا راهنمای زندگیِ فرزندش باشد. نتیجۀ این پژوهش نشان میدهد که وصایای وفا مناسب با اقتضای حال فرزندش است و نویسنده با آگاهی از مقولۀ مخاطبشناسی و بهره از شگردهایی چون انتقال تجربه، تشبیه، توصیف و لحنهای مناسب با مقام سخن، کوشیده است تا در فرزندش تأثیر گذارد.
پرونده مقاله
با توجه به اینکه احیای آثار گذشتگان زبان و ادبیات فارسی، نقشی اساسی در شناخت ویژگیهای فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و سیاسی جامعۀ گذشتۀ ما دارد و نیز با این شناخت میتوان افقهای روشنی را به زندگی امروز گشود، نویسنده را بر این داشت تا به گردآوری دقیق و تحلیل و تصحیح اشعار یک چکیده کامل
با توجه به اینکه احیای آثار گذشتگان زبان و ادبیات فارسی، نقشی اساسی در شناخت ویژگیهای فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و سیاسی جامعۀ گذشتۀ ما دارد و نیز با این شناخت میتوان افقهای روشنی را به زندگی امروز گشود، نویسنده را بر این داشت تا به گردآوری دقیق و تحلیل و تصحیح اشعار یکی از انسانهای وارسته و پاک دورۀ صفویه و افشاریه بپردازد. این پژوهش سعی دارد تا پس از شرح احوال زندگی شاعر، نسخههای خطی از سرودههای وی را معرفی کند. صادقهجریتفرشی شاعر عصر صفوی و افشاری، ابتدا یک مثنوی تاریخیمذهبی را میسراید و سپس به اشعار عرفانی و پرسوزوشور راغب میشود. بیشتر اشعار وی در قالب مثنوی است و چند رباعی و غزل و بیتهای پراکنده (مفردات) از وی بر جای مانده است. پژوهشگر به این دلیل این موضوع را برگزید تا علاقهمندان شعر و ادب فارسی با چنین چهرههای گمنامی بیشتر آشنا شوند و آنان نیز به تحلیل و معرفی چنین اشخاص و نسخههایی ترغیب شوند. نگارنده مشخصات بعضی از نسخههایی را که در گردآوری دیوان شاعر از آنها استفاده کرده، ذکر میکند و در بعضی موارد به نسخههایی که فقط از نظر گذرانده است، اشارهای دارد. پژوهشگر دلیل جمعآوری و نقد و تحلیل نسخههای صادق تفرشی را زدودن غبار سهو و اِعمال سلیقه در نگارش نُسخ میداند. پژوهشگر در این مقاله به روش کتابخانهای و تحقیقِ تاریخی، هریک از نسخههای مورد نظر را از کتابخانههای مختلفی به دست آورده و ماهها این نسخ را با یکدیگر مقایسه کرده و آنها را بهدقت مورد تحلیل و بررسی قرار داده است.
پرونده مقاله
یکی از شیوههای مطالعاتی، خوانش متون علمی، ادبی و دینی گذشته است. این متون، اطلاعات مفید و ارزشمندی را از علوم مختلف در اختیار علاقهمندان قرار میدهند؛ برخی از این متونِ ارزشمند توسط پژوهشگران تصحیح و چاپ شده و برخی دیگر نیز در پردۀ خمول و گمنامی باقی ماندهاند. قطعاً چکیده کامل
یکی از شیوههای مطالعاتی، خوانش متون علمی، ادبی و دینی گذشته است. این متون، اطلاعات مفید و ارزشمندی را از علوم مختلف در اختیار علاقهمندان قرار میدهند؛ برخی از این متونِ ارزشمند توسط پژوهشگران تصحیح و چاپ شده و برخی دیگر نیز در پردۀ خمول و گمنامی باقی ماندهاند. قطعاً تصحیح و بررسی این نسخ خطی، کاری بس مفید و شایسته است که میتواند به شناخت بهتر آثار و آشکار شدن چهرۀ علمی این نویسندگان گمنام کمک کند. از جمله این نسخ خطی میتوان به نسخۀ ناشناختۀ المجامع الصوفیة و المراهص العلویه اشاره کرد که از آثار محمدصالح دستغیب شیرازی در قرن یازدهم هجری است. مؤلف در این اثر احادیث، آیات قرآن و روایات مرتبط با منزلت پیامبر عظیمالشأن اسلام(ص)، بعثت و معراج ایشان، ائمۀ اطهار(ع)، زندگی چهارده معصوم، جایگاه والای حضرت علی(ع) و ولایت ایشان را گردآوری کرده است. این نسخۀ خطی تاکنون تصحیح و چاپ نشده است. در این جستار، پس از معرفی نویسنده و آثارش به بررسی این اثر دینی و تفسیری میپردازیم.
پرونده مقاله
تصحیح متون کهن، تحشیه و تعلیق، هم تقویتکنندۀ میراث فرهنگی و مفاخر ادبی و عرفانی یک کشور است و هم اطلاعاتی وسیع در باب اندیشه و ساختارهای فکری و زبانی متفکران گذشته به دست داده و دانستههای بشر کنونی را میافزاید. تصحیح نسخه هم پژوهشی اصیل است که نیاز بزرگان علم و معرفت چکیده کامل
تصحیح متون کهن، تحشیه و تعلیق، هم تقویتکنندۀ میراث فرهنگی و مفاخر ادبی و عرفانی یک کشور است و هم اطلاعاتی وسیع در باب اندیشه و ساختارهای فکری و زبانی متفکران گذشته به دست داده و دانستههای بشر کنونی را میافزاید. تصحیح نسخه هم پژوهشی اصیل است که نیاز بزرگان علم و معرفت بوده و همۀ دانشمندان بدان تأکید دارند. در حوزۀ متون عرفانی اسلامی، رسالة القدس و غلطات السالکین روزبهان بقلی از جمله آثاری است که کمتر به آنها پرداخته شده است. این رسالهها در سال ۱۳۵۱ توسط محمدجواد نوربخش بر اساس نسخههایی که در کتابخانۀ خانقاه نعمتاللهی در کنار داشتند، تصحیح و به چاپ رسیده است؛ اما بهدلیل مشکلات فراوان تصحیح مانند غلطهای املایی که بدان پرداخته نشده، دقت در ضبط دقیقترین مفهوم، نداشتن تعلیقات و... خوانش متن و درک آن دشوار است. با جستوجوی فراوان و یافتن نسخهای متأخرتر با گذشت سالها و تصحیح مجدد تلاش شده است تا در رفع کاستیهایی که در تصحیح قبل وجود داشت، پژوهشی مجدد انجام شود. در این پژوهش تلاش شده است لزوم تصحیح دوبارۀ این دو رساله از روزبهان بقلی مورد بررسی قرار گیرد تا هم به تصحیحی منقحتر دست یابیم و هم رمزها و اسرار درونی این عارف بزرگ فارس را با شناخت بیشتر این دو اثر اصیل او درک کنیم. دیگر اینکه با افزودن تعلیقات و شرح دشواریها به تصحیح پیراستهتر و شایستهتر این دو اثر از روزبهان برای زمان کنونی دست یابیم.
پرونده مقاله
نسخ خطی گنجینههای گرانبهایی هستند که بهواسطۀ آنها بخش عمدهای از فرهنگ و ادب این مرزوبوم به دست ما رسیده است. امروزه یکی از منابع ناگزیر برای هر مصححی، تذکرهها و سفینههای شعری است. جامعان چنین مجموعههایی با در دست داشتن دستنویسهایی که گاه در تصاریف روزگار ا چکیده کامل
نسخ خطی گنجینههای گرانبهایی هستند که بهواسطۀ آنها بخش عمدهای از فرهنگ و ادب این مرزوبوم به دست ما رسیده است. امروزه یکی از منابع ناگزیر برای هر مصححی، تذکرهها و سفینههای شعری است. جامعان چنین مجموعههایی با در دست داشتن دستنویسهایی که گاه در تصاریف روزگار از بین رفته است، به نام و اشعار شاعرانی اشاره میکنند که امروزه برای محققان قلمرو شعر و ادب فارسی نویافته و بیگانه مینماید و این امر ضرورت بررسی این نوشتههای خطی را نشان میدهد. تذکرۀ بتخانه نسخۀ خطی ارزشمند و درخور توجهی در حوزۀ ادبیات کلاسیک است که با تصحیح از گمنامی به در آمد. تصحیح این تذکرۀ شعری هم تصحیح کاملتری از بعضی ابیات شاعران و اشعار تازهیاب آنها به دست میدهد و هم دستیابی به آثار شعرای گمنام را مقدور میسازد.
نویسندۀ این مقاله، ضمن معرفی نسخۀ خطی جنگ بتخانه و تدوینکنندۀ آن، به معرفی شاعر گمنامی همچون مطهر که هزار بیت از اشعارش در این مجموعه ثبت شده که در هیچ دیوانی نیامده است و همچنین با مقابلۀ اشعار ثبتشده از ازرقی هروی، مجیرالدین بیلقانی، سید حسن اشرفی سمرقندی، ادیب صابر ترمذی، اثیر اخسیکتی در جنگ مذکور با منابع دیگر، ابیاتی به گنجینۀ دیوان این شاعران بزرگ پارسیگوی افزوده میشود و همچنین ضبطهای تازهای که از شعر بعضی از این شاعران ارائه میدهد، که به تصحیح و تکمیل دیوان آنان کمک میکند.
پرونده مقاله