معرفی و سبک شناسی دیوان سلطانی کرمانشاهی

محورهای موضوعی : پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی

فاطمه میرزایی ¹ , محمدرضا تقیه ² , صادق فلاحی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اقلید، دانشگاه آزاد اسلامی، اقلید، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اقلید، دانشگاه آزاد اسلامی، اقلید، ایران (نویسنده مسئول)
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اقلید، دانشگاه آزاد اسلامی، اقلید، ایران

تاریخ دریافت : 1403/01/08 تاریخ پذیرش : 1403/06/13 تاریخ انتشار : 1403/06/25

کلید واژه: سبک شناسی. نسخه خطی, دیوان سلطانی کرمانشاهی, بازگشت ادبی, تصحیح,

چکیده مقاله :

سلطانی کرمانشاهی از شاعران عصر قاجار است که دیوان او با وجود قوت اشعار و مهارت بی‌مثالش در تقلید از شاعران متقدم، همچنان به صورت تصحیح نشده باقی‌مانده‌است. چاپ سنگی منتشر شده از این دیوان حاوی اشکالات فراوانی است که ناشی از افتادگی برخی واژه‌ها، خوانشهای نادرست و نواقص شعری است که دست‌نوشته‌های بدست‌آمده از دیوان سلطانی کرمانشاهی برطرف‌کنندة بخش اعظمی از این نواقص و ایرادات است. در این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی به معرفی دیوان سلطانی کرمانشاهی، سبک شناسی آن و میزان تأثیر پذیری سلطانی از شاعران متقدم خواهیم پرداخت. یافته های این پژوهش نشان می دهد که اشعار این دیوان به لحاظ انسجام سخن، کاربرد آرایه‌های ادبی و معرفی شخصیتهای درباری قابل ستایش است. تقلید و استقبال از شاعران متقدم و معاصر و تضمین اشعار آنها از ویژگیهای برجستة این اثر است. اشعار این دیوان ذیل سه دستة موضوعی مدحیه‌ها، تهنیتها و اعیاد قابل تقسیم‌بندی است. دیوان این شاعر به سبب نام بردن از 42 شخصیت مهم درباری عهد قاجار از مهم‌ترین آثار ادبی این عصر است. سلطانی بیش از همه اشعار امیرمعزی را مورد تقلید، استقبال و تضمین قرار داده است. تشبیه، استعاره، تضمین، جمع و تقسیم و تلمیح پرکاربردترین آرایه‌های ادبی دیوان اوست. شیوة شاعر در سرایش اشعار از لحاظ زبانی و فکری به شیوة شاعران سبک خراسانی و از لحاظ ادبی به شیوة شاعران سبک عراقی است.

چکیده انگلیسی:

Sultani Kermanshahi is one of the poets of the Qajar era, whose divinity remains uncorrected despite his power of poetry and his unparalleled ability to imitate early poets. The lithograph published by this divan contains many problems that are caused by the decline of some words, false readings and defects of poetry that the manuscripts obtained from the Sultani Divan of Kermanshah resolve a large part of these defects and defects. The poems of this court are lauded in terms of the coherence of speech, the application of literary decorations and the introduction of court figures. Imitation and welcoming of early and contemporary poets and ensuring their poetry is one of the outstanding features of this The poems of this court can be divided into three thematic categories of praises, praises and festivals. The poet's Divan is one of the most important literary works of this era due to the names of 42 important figures of the Qajar dynasty. Sultani has imitated, welcomed and guaranteed Amir Moezzi's poems. Similitude, metaphor, assurance, plural and division and allusion are the most widely used literary arrays of his The poet's way of writing poetry is in the style of Khorasani poets in terms of language and thought in terms of Iraqi poets

منابع و مأخذ:

آقا بزرگ تهرانی، محمد محسن.(1403-1983). الذریعه الی تصانیف شیعه، ج24. بیروت: دارالاضواء
آقاسی شیرازی،میرزا احمد. (1393). حدیقـﺔ الشعرا، ج1. تهران: تک درخت
آل داود، سیدعلی. (1370). «دیوان منوچهری به تصحیح حبیب یغمایی». مجله یغما. سال 31. شماره 12. صص 818-806
الهامی کرمانشاهی، احمد بن رستم. (بی تا). دیوان الهامی کرمانشاهی. ج1. امید اسلام پناه. کوششگر. تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب
برقعی، محمد باقر. (1386-1373). سخنوران نامی معاصر ایران. دوره دوازده جلدی. قم: خرم
ترمذی، ادیب صابر.(1386). دیوان ادیب صابر ترمذی. احمدرضا یلمه‌ها. مصحح. تهران: نیک خرد
جعفریان، رسول. (1374-1373). میراث اسلامی ایران. ج4. قم: کتابخانه آیت الله مرعشی
جنگ اشعار. کتابخانه مجلس. شماره بازیابی 8173
خاتمی، احمد. (1373). تاریخ ادبیات ایران در دوره بازگشت ادبی. ج2. تهران: پایا
خاقانی، افضل الدین.(1335). دیوان افضل الدین بدیل بن علی خاقانی شروانی. سید ضیاء الدین سجادی. کوششگر. تهران: امیرکبیر
دولتشاهی، غلامحسین.(1315). «سلطانی کرمانشاهی و آثار او». نشریه ارمغان. دوره هفدهم. شماره 6. صص476-479
دیوان سلطانی کرمانشاهی. کتابخانه ملک، شماره بازیابی 4862
دیوان سلطانی کرمانشاهی. کتابخانه مجلس. شماره بازیابی4262
دیوان سلطانی کرمانشاهی. کتابخانه آستان قدس رضوی، شماره بازیابی7193 a
ساوجی، سلمان.(1336). دیوان سلمان ساوجی. منصور مشفق. کوششگر. تهران: بنگاه مطبوعاتی صفی علیشاه
سروش اصفهانی، میرزا محمد.(1339). دیوان سروش اصفهانی. ج1. محمد جعفر محجوب. کوششگر. تهران: امیرکبیر
سلطانی کرمانشاهی، حسینقلی. (1301). قصاید السلطانیه، م.توکلی. کوششگر. تهران: مطبعه شرافت احمدی(توکلی)
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1383). صور خیال در شعر فارسی. چاپ نهم. تهران: آگه
شمیسا، سیروس.(1386). کلیات سبک شناسی. تهران: میترا
ـــــــــــــــ. (1382). سبک شناسي شعر. چاپ نهم. تهران: فردوس
فاضل قائینی نجفی، علی.(1363). معجم مؤلفی الشیعه. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
قبادیانی، ناصرخسرو.(1372). دیوان ناصرخسرو، حسن تقی زاده. کوششگر. تهران: نگاه و نشر علم
کزازی، میر جلال الدین.(1368). زیبایی شناسی سخن پارسی بیان(1). تهران: مرکز
مايل هروي، نجیب. (1380). تاريخ نسخه پردازي و تصحيح انتقادي نسخه‌هاي خطي. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی
مجاهدی، محمد علی.(1386). کاروان شعر عاشورا. قم: زمزم هدایت
مشار، خان بابا.(بی تا). مؤلفین کتابهای چاپی فارسی و عربی از آغاز چاپ تا کنون. ج3. بی جا
همایی، جلال الدین. (1381). فنون بلاغت و صناعات ادبی. چاپ بیستم. تهران: موسسه نشر هما
یوسفی، فرشید. (1388). «مختصری از بسیارهای دیارم: نگاهی کوتاه به فعالیت یازده انجمن ادبی کرمانشاه». مجله شعر. شماره 68. صص 41-38