مصادیق آیات قرآنی در متون عرفانی
محورهای موضوعی : عرفان اسلامی
زهره اله دادی دستجردی
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران،ایران.
allahdadidastjerdi@atu.ac.ir)
کلید واژه: مفهوم, تأویل, جری و تطبیق, concept, مصداق, Quranic words, واژگان قرآن, متون عرفان و تصوّف, Referent, Ta'vil, Texts of Mysticism and Sufism,
چکیده مقاله :
عرفا و صوفیّه برای بیان مفاهیمو اصطلاحات عرفان نظری و عرفان عملی همواره از آیات قرآن کریم بهره جسته‌اند؛ آنان برای بیان کشف و شهود و تجربیات عارفانه خود نیز هیچ زبانی را کارآمدتر و رساتر از زبان قرآن نمی‌دانستند. از این رو، می‌توان به آسانی و به وفور معنا، تفسیر، تأویل و مصداق بسیاری از آیات قرآن را در متون عرفان و تصوّف یافت. تمرکز اصلی این جستار بر مصادیق آیات قرآن در این متون است. متون عرفانی منتخب این جستار به زبان فارسی است. در ابتدای مقاله به ارائه تعریف مصداق در علم معنی‌شناسی پرداخته شده تا تفاوت آن با معنیِ "مفهوم" و "معنا" به دست آید و سپس تعاریف مصداق و تفاوت آن با تأویل در علوم قرآنی کاویده و در پایان نمونه‌هایی از مصادیق آیات قرآن در این متون ذکرگردیده است. "ملوک" و "قریه" در آیه 34 سورۀ نمل، "کرامت" در آیه 70 سوره اسراء ، "امانت" در آیه 72 سوره احزاب و واژگان "صراط مستقیم" ، "تقوی" و "هوی" از جمله مواردی است که در این جستار در بیست متن عرفانی فارسی، مصداق یابی شده‌است.
Mystics and Sufis have always used the verses of the Holy Qur'an to express the concepts and terms of theoretical and practical Mysticism; they did not consider any language more efficient and profound than the language of the Qur'an to express their mystical discoveries, intuitions and experiences. Therefore, many meanings, interpretations, Ta'vil and referent of many verses of the Qur'an can be found in the texts of Mysticism and Sufism. The main focus of this article is to find the referent of Quranic verses in these texts. The selected mystical texts of this article are in Persian. At the beginning of the article, the definition of referent is presented in the context of semantics to distinguish it from the words "concept" and "meaning", and then the definitions of referent and its difference with Ta'vil in the Quranic sciences are explored. Finally, examples of these referents of Quranic verses are mentioned in these texts. "molook" and "Qarye" in verse 34 of Surah An-Naml, "Keramat" in verse 70 of Surah Asra, "Amanat" in verse 72 of Surah Al-Ahzab and the words "Serate Mostaqim", "Taq'va" and "Hava" are examples that have been incorporated in twenty Persian mystical texts.
_||_