تحلیل فلسفی- عرفانی وجوب و امکان در غزلیات برگزیده بیدل دهلوی
محورهای موضوعی : عرفان اسلامی
لیلی عباسی منتظری
1
(کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی- دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یاسوج، عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، یاسوج، ایران)
حسین آریان
2
(دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان، گروه ادبیات فارسی، زنجان، ایران)
کلید واژه: وجوب و امکان, فلسفه, نقد, بیدل, عرفان,
چکیده مقاله :
یکی از ویژگی‌های ادبیات، اشتمال آن بر مبانی و اصول کلی علوم مختلف و به‌طورکلی مسائل میان‌رشته‌ای است. در این میان، مباحث فلسفی، پیدایش و تکوین مخلوقات و موجودات و غیره، در کلام گویندگان و سرایندگان گذشته و معاصر، از اهمیت بسزایی برخوردار است. خاصه که این مسائل از جنبه عرفانی و ماورایی نیز بررسی شوند و به نحوی ارتباط آن‌ها با جهان‌بینی خاص عرفا و صوفیان مورد تحلیل قرار گیرد. بیدل دهلوی یکی از معدود شاعرانی است که در اشعار خود با تلفیق شالوده‌های فلسفی و نیز اصول و آموزه‌های عرفانی، به‌نوعی سبک شخصی دست یافته‌است و بیان وی از این نظر شایسته تأمّل و تدقیق است. وی شعر را آیینه حکمت و تأملات فلسفی خود قرار داده،و علیرغم عقیده عارفان مبنی بر ناتوانی لفظ در ادای معنی، به‌‌خوبی توانسته است این حقایق را در قالب الفاظ و استعارات دشوار و دیریاب سبک هندی به تصویر بکشد. دراین پژوهش برآنیم تا جهان‌بینی خاص و منحصربه‌فرد وی را در آمیختن این دو مبحث (فلسفه و عرفان)، خصوصاً در مسأله وجوب و امکان، تحلیل نماییم.
One of the essential characteristics of literature, apart from the mental and spiritual rejoice, includes the fundamental and general principles of various sciences and interdisciplinary issues as a whole. In this regard, the philosophical debates such as the reality and origin of the world and heavens, continuity and cause, as well as the genesis and creation of creatures and created ones and the like, is of utmost importance within the past and present words of orators and composers. Especially once these issues are investigated mystically and metaphysically in a way that their relationship with the special worldview of mystics and Sufis is analyzed. Beedel Dehnavi is one of the few poets who have achieved his own style in poetry through the combination of philosophical foundations as well as mystical and educational mysticism, thereby his own remarks deserves reflection and scrutiny. He has supposed poetry to be the reflection of philosophy and philosophical consideration, and despite the mystics' ideas over the inability of words to convey meaning, he has well been able to draw the picture the realities in the form of difficult and rare Indian style metaphors and terminologies. This paper tries to analyze and study over the existence and non-existence philosophical and mystical roots within ten selected lyrics out of his own Divan-e-Ghazaliyat (Anthology of Lyrics). In fact, it is tries to analyze the special and exclusive worldview in combination with the two topics of philosophy and mysticism, especially involving necessity and possibility