خوانش هانری کربن از هم‌گرایی اهل معنا با تکیه بر آخرت‌شناسی فلسفی-عرفانی ملاصدرا
محورهای موضوعی :یوسف شفیعی‌پناه درآباد 1 , موسی اکرمی 2 , انشاالله رحمتی 3
1 - دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشکدۀ حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استاد گروه فلسفه، دانشکدۀ حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. نویسنده مسئول: musa.akrami@gmail.com
3 - استاد گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
کلید واژه: کربن, ملا, عالم مثال, خیال فعّال, اهل معنا, آخرت‌شناسی.صدرا.,
چکیده مقاله :
یکی از موضوعاتی که در دستگاه فلسفی ملاصدرا برای هانری کربن جذابیت و نقش محوری دارد، ضرورت وجود عالم مثال، جسم مثالی و خیال خلاق در تبیین جهان¬شناسی، انسان‌شناسی و معرفت‌شناسی است. ازآنجاکه دغدغۀ اصلی کربن رهایی و نجات بشر از بی‌معنایی است و در این رهگذر حذف عالم میانه و قوۀ معرفتی آن یعنی خیال را از عوامل مهم این بی‌معنایی و تقدس‌زدایی از عالم هستی می‌داند، به دنبال هم‌گرایی سسلسلۀ اهل معنا (افلاطونیان عالم) و یافتن وجوه مشترک آنان در سرتاسر تاریخ است. وی با تعمّق در آثار فیلسوفان و عارفان مسیحی در سنت غربی و همچنین با ژرفکاوی در سنت ایرانی – اسلامی و نیز با بهره‌گیری از روش پدیدار‌شناسی هرمنوتیکی خوانشی از آخرت‌شناسی ملاصدرا ارائه¬می‌نماید که بیانگر وجوه مشترک فراوانی میان معنویتباوران است. در این نوشتار به بررسی این وجوه مشترک در میان افلاطونیان پارس از یک سو و خانواده اهل معنا در سنت غربی آن از سوی دیگر می‌پردازیم.
According to Henry Corbin’s point of view, one of the topics that is attractive and plays a central role in Mullah Sadra's philosophical system is the necessity of existence of an imaginal world, an imaginal body, and a creative imagination for explanation of cosmology, anthropology, and epistemology. Since Corban's main concern is the liberation of humankind from meaninglessness, and, accordingly, he considers the removal of the middle world and its cognitive power (i.e., imagination) to be one of the important factors of this meaninglessness and desacralization of the world of being, he is searching for congruence between the believers in spiritual reality [or spirituals] (the Platonists of the world) and their common features throughout the history in order to achieve the everlasting meaning and sanctity. By reflecting on the works of Christian philosophers and mystics in the Western tradition, as well as by meditating on the Iranian-Islamic tradition, and by using his own hermeneutic phenomenological method, Corbin presents a reading of Mulla Sadra's eschatology which shows many common features among believers in spiritual reality [or spirituals]. In this article, we examine these common features among the Persian Platonists on the one hand and the believers in spiritual reality [or spirituals] in the Western tradition on the other hand. We show that the believers in spiritual reality [or spirituals] in these two traditions share the same horizon and views in what Carbon himself calls "meta-history
-ابن عربی، محی الدین. (1396). نقش خیال. گردآورنده: محمودالغراب، محمود. ترجمه: فرهمند، محمد. چاپ دوم تهران: جامی.
2-اوجبی، علی. (1393). سهروردی پژوهی، مجموعه مقالاتی در معرفی آراء، احوال و آثار سهروردی. چاپ اول. تهران: خانه کتاب.
3-چیثام، تام. (1397). عالم زیر و زبر هانری کربن وعرفان اسلامی. ترجمه امیر حسین پور نامدار. چاپ اول. تهران: حقیقت.
4-چیتیک، ویلیام. (1401). عوالم خیال: ابن عربی و مسئله اختلاف ادیان. ترجمه: کاکایی، قاسم. چ 10. تهران: هرمس
5-حکمت، نصرالله. (1389). مباحثی در عرفان ابن عربی. چاپ اول. تهران: علم
6-سهروردی، یحیی بن حبش. (1372). مجموع مصنفات شیخ اشراق، ج2، مصحح: هانری کربن، هانری، حبیبی، نجفقلی، نصر، حسین. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، موسسه مطالعات فرهنگی (پژوهشگاه)
7-شهرزوری، محمد بن محمود. (1372). شرح حکمه¬الاشراق. محقق: حسین ضیایی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
8-صدرالدین محمد شیرازی [ملاصدرا]، محمد ابراهیم. (1363). مفاتیح الغیب. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی
9------------. (1383). الحکمه المتعالیه فی الأسفارالأربعه، ج8. چاپ اول. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
10------------. (1382). الحکمه المتعالیه فی الأسفارالأربعه، ج9. چاپ اول. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
11-----------. (1383). الحکمه المتعالیه فی الأسفارالأربعه، ج1. چاپ سوم. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
12-کربن، هانری. (1384). مجموعۀ مقالات، جمع‌آوری و تدوین محمدامین شاهجویی،چ اول، تهران: حقیقت.
13-کربن، هانری. (a1395). تخیل خلّاق در عرفان ابن عربی. ترجمه: انشاءالله رحمتی. چاپ سوم. تهران: جامی.
14--------. (b1395). ارض ملکوت کالبد رستاخیزی انسان از ایران مزدایی تا ایران شیعی. ترجمه وتحقیق: انشاءالله رحمتی، چاپ نخست. تهران: سوفیا.
15-------. (1394). زمان ادواری در مزدیسنا و عرفان اسماعیلیه. تالیف و ترجمه: انشاءالله رحمتی، چ1. تهران: سوفیا.
16-----. (1398). اسلام ایرانی (4). بخش اوّل. ترجمه: انشاءالله رحمتی. چاپ اول. تهران: سوفیا
17------. (1393). اسلام ایرانی (2). ترجمه و توضیح: انشاءالله رحمتی. چاپ دوّم. تهران: سوفیا.
18----. (1397). ابن سینا و تمثیل عرفانی. ترجمه و توضیح: انشاءالله رحمتی. چاپ چهارم. تهران: سوفیا
19-----. (a1394). اسلام ایرانی (3)، تحقیق وترجمه انشاءالله رحمتی. چاپ نخست. تهران: سوفیا.
20-----. (1396). فلسفه ایرانی و فلسفه تطبیقی. ترجمه: جواد طباطبایی، چاپ دوم. تهران: مینوی خرد.
21----. (1392). انسان نورانی در تصوف ایرانی. ترجمه: جواهری نیا، فرامرز. چاپ سوم. تهران: گلبان،
22----. (b1394) . معبد و مکاشفه. ترجمه: انشاءالله رحمتی چاپ سوم. تهران: سوفیا
23-کاپلستون، فردریک چارلز. (1380). تاریخ فلسفه ج1، یونان و روم. ترجمه: مجتبوی، سیدجلال الدین. چاپ چهارم. تهران، ناشر: سروش،
24-مجتهدی، کریم. (1394). افلاطونیان متاخر از ادریوس تا ویکتور کوزن. چاپ اول. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
25-یزدانپناه، سیدیدالله. (1391). حکمت اشراق (2) گزارش، شرح و سنجش دستگاه فلسفی شیخ شهاب الدین سهروردی. چاپ دوم. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
26- Boeme, Jacob (2016). The three Principles of the Divine Essence. Translated in English by John Sparrow (1648). Kraus House
27- Swedenborg, Emanuel (2000). Heaven and its Wonders and Hell from Things Heard and Seen, Translated in English by George E, Dole, Pennsylvania: Swedenborg Foundation
ب. مقالات
1-بشیرپور، حبیب، پازوکی، شهرام. (1396). «سیر تحول و اندیشه امانوئل سوئدنبورگ عارف پروتستان قرن هجدهم». پژوهشنامه ادیان، دو فصلنامه علمی –پژوهشی، سال یازدهم، شماره بیست و دوم، پاییز و زمستان، صفحات: 51 تا 77
2-پیچ، رولاند. (1386). یاکوب بومه و اسلام. ترجمه: رجبی، احمد، هفت آسمان، دو فصلنامۀ علوم انسانی، ادیان و مذاهب، شماره پیاپی36، زمستان، صفحات: 39 تا 66
3- رحمتی، انشاءالله. (1395). «پیکار در راه جان جهان» [= پیشگفتار مترجم] در هانری کربن، ارض ملکوت کالبد رستاخیزی انسان از ایران مزدایی تا ایران شیعی. ترجمه وتحقیق: انشاءالله رحمتی. چاپ نخست. تهران: سوفیا،
4- کرمانی، علیرضا. (1396). «نقد و بررسی وجود‌شناسی عارف لوتری یاکوب بومه». معرفت ادیان، سال هشتم، شماره چهارم پیاپی32، پاییز، صفحات: 39 تا 56