سنجش اثرات متغیرهای منظر شهری بر خلاقیت شهری میدان نقش جهان اصفهان

محورهای موضوعی : معمار شهر

زهرا سلیمی پور ¹ , مسعود الهی ² , محمد رضا خطیبی ³

1 - دانشجوی دکتری تخصصی شهرسازی،گروه شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
2 - استادیار شهرسازی، گروه شهرسازی، دانشکده‌ی معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
3 - استادیار شهرسازی، گروه شهرسازی، دانشکده‌ی معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

تاریخ دریافت : 1403/07/15 تاریخ پذیرش : 1403/09/10 تاریخ انتشار : 1403/09/18

کلید واژه: فضاهای شهری, منظر شهری, شهر خلاق, میدان نقش جهان, اصفهان,

چکیده مقاله :

 شهری به عنوان بستر فعالیت عموم مردم، که دارای تنوع، زیبایی و جذابیت کافی برای جذب و پرورش استعدادها، نوآوری ها وایده ها باشد و بتواند از ایده و خلاقیت افراد چه افراد خاص و ویژه و چه شهروندان عادی در جهت حل مسائل اساسی و پایه ریزی توسعه شهری بهره ببرد. هدف از پژوهش حاضر سنجش اثرات متغیرهای منظر شهری بر خلاقیت شهری میدان نقش جهان اصفهان می­باشد. تحقیق حاضر به لحاظ روش، توصیفی – تحلیلی و به لحاظ هدف، کاربردی می­باشد. روش­های گردآوری اطلاعات کتابخانه­ای و میدانی و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه بوده است. جامعه آماری پژوهش حاضر، شهروندان شهر اصفهان بوده­اند که بر اساس سالنامه آماری سال 1400، جمعیت شهر بیش از دو میلیون نفر می­باشد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران به تعداد 384 نفر محاسبه شده است که روش نمونه­گیری در این پژوهش، تصادفی بوده است. برای تجزیه و تحلیل داده­ها، از تحلیل­های آماری در نرم­افزار SPSS از جمله آزمون تی تک نمونه­ای استفاده شده است. یافته­های پژوهش نشان داده است که متغیرهای کالبدی با میانگین (3.99)، اجتماعی با میانگین (3.58)، اقتصادی با میانگین (3.62) و زیست­محیطی با میانگین (3.83) مرتبط با منظر شهری بر خلاقیت شهری در میدان نقش جهان اصفهان بسیار موثر می­باشد. نتایج پژوهش می‌تواند به شهرداری و مسئولان شهری کمک کند تا با تمرکز بر بهبود شاخص‌های کالبدی، اجتماعی اقتصادی و زیست­محیطی، نه تنها کیفیت زندگی شهری را افزایش دهند بلکه خلاقیت و نوآوری را نیز در فضای عمومی ترویج کنند.

 

 

چکیده انگلیسی:

The aim of the present research is to measure the effects of urban landscape variables on the urban creativity of Naqsh Jahan Square, Isfahan. The current research is descriptive-analytical in terms of method and practical in terms of purpose. The library and field data collection methods and the data collection tool were questionnaires. The statistical population of the current research was the citizens of Isfahan city, which according to the statistical calendar of 1400, the population of the city is more than two million people. The sample size was calculated using Cochran's formula as 384 people, and the sampling method in this research was random. To analyze the data, statistical analyzes were used in SPSS software, including the sample t-test. The findings of the research have shown that physical variables with an average of (3.99), social with an average of (3.58), economic with an average of (3.62) and environmental variables with an average of (3.83) related to urban landscape on urban creativity in Naqsh Jahan Square, Isfahan. It is very effective. The results of the research can help the municipality and city officials to not only increase the quality of urban life but also promote creativity and innovation in the public space by focusing on improving physical, social, economic and ecological indicators.

 

 

منابع و مأخذ:

- اسدپور، هاجر. بهرامیان، آرمین. قلعه نویی، محمود. محمدی، محمود (1403). رتبه‌بندی چالش‌های معنایی-هویتی منظر شهری در نظام شهرسازی ایران. معماری و شهرسازی ایران(JIAU), (), -. doi: 10.30475/isau.2024.384163.2025
- اسماعیل دخت، مریم. منصوری، سید امیر. شیبانی، مهدی (1400). قیاس تطبیقی خوانش ساکنین از شهر (منظر شهری) با طرح¬های توسعه شهری بررسی انتقال منظر شهر سنتی به شهر معاصر شیراز، https://civilica.com/doc/1224146
- امان‌پور، سعید. عبیات، ماجده (۱۴۰۳). تحلیل فضایی شاخص‌های شهر خلاق با تأکید بر توسعه پایدار شهری (موردپژوهی: شهر اهواز). جغرافیا و روابط انسانی، . doi: 10.22034/gahr.2024.452092.2092
- امینی قشلاقی، داود. مرصوصی، نفیسه. لطفی، احمد (1400). سنجش و رتبه‌بندی برنامه‌ریزی شهر خلاق در مناطق 22‌گانه کلان‌شهر تهران. برنامه ریزی توسعه کالبدی, 8(3), 127-150. doi: 10.30473/psp.2021.54417.2339
- پناهی، علی. داداش پورمقدم، مجید (1398). تحلیل نقش شاخص های شهر خلاق در توسعه گردشگری شهری (مطالعه موردی شهر اصفهان). شباک، 5(1 (پیاپی 40))، 87-96. SID. https://sid.ir/paper/524578/fa
- پورمحمدی، محمدرضا. شربت زاده، مریم (1396). تاثیر ارتقاء منظر شهری با رویکرد ایجاد تنوع و سرزندگی در پیاده¬راه¬ها، همایش ملی شهر سبز با محوریت تکنولوژی و انرژی¬های پاک در عمران، معماری و شهرسازی، تبریز، https://civilica.com/doc/755152
- جعفری ها، رضا. حیدری، غزاله. لک، زهرا (1402). ارزیابی مولفه‌های زیبا‌یی‌شناسانه منظر شهری (نمونه موردی: سبزه میدان قزوین). جغرافیا و توسعه فضای شهری, (), -. doi: 10.22067/jgusd.2024.85289.1358
- چراغی پور، فرشته. حسام، مهدی (1403). تأثیر برند شهر خلاق خوراک بر توسعه گردشگری شهری مطالعه موردی: شهر رشت. مجله آمایش جغرافیایی فضا, 14(1), 131-149. doi: 10.30488/gps.2023.405100.3659
- حمیدی، آرمان. سالاری پور، علی اکبر. حسام، مهدی (1402). بررسی تاثیر اقدامات مدیریت شهری در تحقق برند شهر خلاق (مطالعه موردی : شهر خلاق خوراک رشت). پژوهشهای جغرافیای انسانی, 55(4), 207-223. doi: 10.22059/jhgr.2022.331951.1008390
- رحیمی فرد، قاسم. قربانی، رسول. بابایی اقدم، فریدون. حیدری چیانه، رحیم (1400). ارزیابی شاخص¬‏های شهر خلاق در ایجاد گردشگری خلاق شهری (مطالعه موردی: خوی). پژوهش¬های جغرافیای انسانی, 53(4), 1509-1522. doi: 10.22059/jhgr.2021.303752.1008127
- زنگنه شهرکی، سعید. فتوحی مهربانی، باقر. پوراکرمی، محمد. سلیمان زاده، محمدرضا (1395). تحلیل قابلیت ها و جایگاه شهر تهران از نظر تحقق مفهوم شهر خلاق در مقایسه با سایر شهرهای دنیا. جغرافیا و توسعه فضای شهری، 3(2 (پیاپی 5) )، 69-85. SID. https://sid.ir/paper/395855/fa
- زیدیان، مونا. ذاکرحقیقی، کیانوش (1398). تبیین الگوهای طراحی فضاهای عمومی شهری با رویکرد شهر خلاق نمونه موردی منطقه 4 شهر همدان، ششمین کنفرانس ملی پژوهشهای کاربردی در مهندسی عمران، معماری و مدیریت شهری و پنجمین نمایشگاه تخصصی انبوه سازان مسکن و ساختمان استان تهران، تهران،https://civilica.com/doc/928112
- سنجری، سپیده. سعیده زرآبادی، زهرا سادات. بهزادفر، مصطفی (1401). واکاوی مفهوم مناظر شهری مولد یکپارچه (CPULs) مبتنی بر مرور نظام¬مند، مجله منظر، 14(60)، 51-38.
- سیدالحسینی، سید مسلم. حنایی، تکتم. سروری، هادی. دیوسالار، سعیده (1403). فراروش مطالعات هنر عمومی و ارتباط آن با مکان‌سازی خلاق و فضای شهری شاد. فصلنامه مطالعات شهری, (), -. doi: 10.22034/urbs.2024.139857.4978
- شاهی محمدی، شیما. احمدی، فرشته. موسوی، سید یعقوب (1400)، ارزیابی منظر خیابان شهری با تاکید بر مبلمان شهری (مورد مطالعاتی: خیابان چهارباغ اصفهان)، فصلنامه چشم¬انداز شهرهای آینده، 2(2(6))، 76-51.
- شهری¬زاده، صدف. مویدفر، سعیده (1396). برنامه¬ریزی راهبردی شهر دوستداد کودک با تأکید بر خلاقیت کودکان (نمونه موردی: شهر یزد)، پژوهش و برنامه¬ریزی شهری، 8(28)، 170-149.
- شیخ میلانی، الهام. عبدالله زاده طرف، اکبر. فرامرزی اصلی، مهسا. ثقفی، آرش (1400)، ارزیابی پایداری منظر شهری خیابان امام تبریز بر اساس مولفه¬های منظر انسان¬گرایانه (میدان ساعت – فلکه دانشگاه)، پایداری، توسعه و محیط زیست، 2(3(7))، 83-61.
- شیعه، اسماعیل. حبیبی، کیومرث. سعیدی، مهدی (1394). برنامه¬ریزی طراحی¬محور به عنوان رویکردی نوین در شهرسازی، باغ نظر، سال دوازدهم، صص 14-3.
- صالحی ابر، خدیجه. محمدزاده، پرویز. بهبودی، داود (1399). ارزیابی شهر تبریز به عنوان شهر خلاق صنایع دستی و هنرهای مردمی براساس مدل بهینه کاوی طی دوره زمانی ۱۳۹۷-۱۳۹۰،https://civilica.com/doc/1236040
- صفایی پور، مسعود. حاجی پور، نازنین (1401). سنجش و ارزیابی میزان خلاقیت شهری بر مبنای مولفه¬های ایرانی – اسلامی در شهر دزفول. مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی, 3(2), 1-25. doi: 10.22124/gscaj.2022.21152.1128
- عابدی کوشکی، نجمه. سروری، هادی (۱۳۹۵). بررسی مفهوم شهر خلاق با تاکید برارتقا منظر شهری خیابان، کنفرانس بین المللی عمران، معماری و منظر شهری،https://civilica.com/doc/538672
- علیمردانی، مسعود. واعظی، مهدی (1398)، بررسی میزان کیفیت و هویتمندی منظر شهری اسلامشهر از نظر شهروندان، علوم و تکنولوژی محیط زیست، 21(1((80))، 200-183. Doi: 10.22034/jest.2018.13782
- کریمی، میترا. بمانیان، محمدرضا. انصاری، مجتبی. منصوری، سید امیر (1402). بازشناسی مولفه¬های نظام بصری منظر شهری؛ عناصر و ارزش¬ها، نشریه منظر، 15(62)، 85-72.
- مثنوی، محمدرضا. متدین، حشمت¬اله. صابونچی، پریچهر. همتی، مرتضی (1400)، تحلیل مفهوم منظر و رویکرد منظر از سطح نظری تا عرصه اجرایی: مرور ادبیات نظری، مجله منظر، 13(57)، 37-22.
- مصاحبی پورفرد، مریم. خادم الحسینی، احمد. صابری، حمید. مختاری ملک آبادی، رضا (1402). تبیین الگوی تحقق گردشگری خلاق در شهر اصفهان، جغرافیا و مطالعات محیطی، 12(47)، 53-38.
- معتقد، محمد. سجادزاده، حسن (1400). تببین شرایط آسایش اقلیمی در الگوهای فضایی – کالبدی بافت محلات سنتی (مطالعه موردی: محلات سنتی شهر همدان)،https://civilica.com/doc/1529879
- معتمدی نژاد، مریم. سعیدی مفرد، ساناز (1400). ارزیابی تاثیرات بصری نمای ساختمان ها بر منظر طبیعی (نمونه موردی: بلوار نمازمشهد)،https://civilica.com/doc/1454741
- منصوری، سید امیر (1402). طبیعت، شهر، هنر. منظر، 8(35)، 3-3.
- نخعی، نسرین. انصاری، مجتبی. زندیه، مهدی (1395). الگوی باززنده¬سازی منظر باغ¬های تاریخی ایرانی در مناطق گرم و خشک بر مبنای اصول خشک منظرسازی، علوم و تکنولوژی محیط زیست، 18(3)، 301-289.
- وحدت، سلمان. سجادزاده، حسن. کریمی مشاور، مهرداد (1394). تبیین ابعاد موثر بر منظر خیابان در جهت ارتقای خوانش منظر فضاهای شهری. مطالعات شهری، 4(15)، 17-35. SID. https://sid.ir/paper/500434/fa
- وفاداری کمارعلیا، داود. نظم¬فر، حسین. حامی، احمد. یزدانی، محمدحسن (1403). واکاوی و بازشناسایی شاخص¬های برنامه-ریزی و طراحی منظر شهری سلامت¬محور. جغرافیا و روابط انسانی, (), -. doi: 10.22034/gahr.2024.453161.2099
- همتی، مرتضی. منصوری، سید امیر. براتی، ناصر (1401). رسانه، روشی برای تغییر منظر شهری تبیین مد‌‌‌‌‌‌‌ل مفهومی اثرگذاری بر منظر شهری بد‌‌‌‌‌‌‌ون مد‌‌‌‌‌‌‌اخلۀ فیزیکی. منظر, 14(58), 66-77. doi: 10.22034/manzar.2021.285737.2129
- Anttiroiko, A. (2014). The Political Economy of City Branding. New York: Routledge.
- Betlej, Alina. Kačerauskas, Tomas (2021), Urban Creative Sustainablity: The Case of Lublin, Sustainability 2021, 13(7), 4072; https://doi.org/10.3390/su13074072.
- Borén, T., & Young, C. (2017). Artists and creative city policy: Resistance, the mundane and engagement in Stockholm, Sweden. City, culture and society, 8, 21-26. https://doi.org/10.1016/j.ccs.2016.05.002
- Chen, C. W. (2022). From Smart Cities to a Happy and Sustainable Society: Urban Happiness as a Critical Pathway toward Sustainability Transitions. Local Environment. 27, 1536-1545. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/13549839.2022.2119379.
- Daz, B., Ghaffari Gilandeh, A., & Azizi, A. (2020). Analyzing of Urban Green Space Changes in Gorgan City Using Landscape Metrics. Journal of Environmental Science and Technology, 22(5), 167-181.
- Eglins-Eglitis, A., & Lusena-Ezera, I. (2016). From industrial city to the creative city: development policy challenges and Liepaja case. Procedia Economics and Finance, 39, 122-130. https://doi.org/10.1016/s2212-5671 (16)30256-8.
- Fairclough, G., Sarlöv Herlin, I. & Swanwick, C. (2018). Routledge Handbook of Landscape Character Assessment. London: Routledge.
- Förster, F., Großmann, R., Iwe, K. & Kinkel, H. (2012). What is Landscape? Towards a Common Concept within an Interdisciplinary Research Environment. ETopoi, (3), 169-179.
- Gerber, J. D., & Hess, G. (2017). From landscape resources to landscape commons: Focussing on the nonutility values of landscape.International Journal of the Commons, 11(2), 708-732.
- Goldberg-Miller, S. B. (2018). Keeping creativity downtown: Policy learning from San Francisco, Seattle, and Vancouver for municipal cultural planning in Toronto. The Journal of Arts Management, Law, and Society, 48(3), 170-190. https://doi.org/10.1080/10632921.2017.1422834
- Moriarty, P., Honnery, D. (2015). Future cities in a warming world. Futures, 66, pp. 45-53.
- Pérez Vega, Catherine. Et al (2022). A Systematic Review for Establishing Relevant Environmental Parameters for Urban Lighting: Translating Research into Practice, Sustainability 2022, 14(3), 1107; https://doi.org/10.3390/su14031107.
- Yang, Honghui. Xu, Weizhen. Yu, Jiao. Xie, Xinqi. Xie, Zhiqi. Lei, Xinyi. Wu, Zhekai. Ding. Zheng (2023). Exploring the impact of changing landscape patterns on ecological quality in different cities: A comparative study among three megacities in eastern and western China, Ecological Informatics, Volume 77, November 2023, 102255