تبیین سیرتطور استفاده از مقرنس در معماری خراسان با رویکرد بررسی در ابنیه مذهبی شهر مشهد
مجید عزیزی
1
(
گروه معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد،ایران
)
کلید واژه: معماری اسلامی, , , , , مقرنس, , , , , ابنیه مذهبی, , , , , شهر مشهد,
چکیده مقاله :
استفاده از مقرنس به عنوان نمادی تزئینی از دیرباز در سرزمین ایران با معماری این دیار عجین شده ومعمار هنرمند گویی سقف بنا را با استفاده از روشهای مختلف اجرای مقرنس مزین نموده وآسمانه با لای سر خود را با بهره گیری از مقرنس تزئین نموده است. بهره گیری از هندسه منظم که ذات معماری ایرانی می باشد در بکارگیری مقرنس واجرای آن اصل مهمی است وتناسبات بکارگرفته شده در اجرای مقرنس چیزی جز بهره گیری از اصول خاص معماری سنتی این سرزمین بیان نمی کند. در طول تاریخ مقرنس سازی مانند هنر‌های تزئینی دیگر سیر تکاملی را از نظر کثرت کار برد و از نظر افزونی مواد پیمود. این تـزئین با آغـاز سـاختمان مـسجدها و مـدرسه‌های عـلوم دیـنی در قـالب‌های جدید و بی بدیل، جای ارزنده ای را برای خود باز کرد، و اهمیتی زیادی پیدا نمود. معماری خراسان با توجه به قدمت خود از دیرباز شاهد گویائی بر مهارت معمار در استفاده از انواع مقرنس در ابنیه این دیار می باشد که در این مقاله با بررسی ابنیه مذهبی موجود درشهر مشهد به عنوان بزرگترین شهر مذهبی ایران، به بررسی میزان استفاده از انواع مقرنس در دوره های مختلف وهمچنین تنوع استفاده از آن در این شهر پرداخته شده است که از منظر میزان استفاده دوره های صفوی وسپس تیموری دارای بیشترین میزان استفاده از مقرنس می باشند واز منظر تنوع استفاده، مقرنس معلق دارای بیشترین میزان استفاده در دوره های مختلف تاریخی می باشد، ومقرنس جلو آمده در دوران قاجار بمیزان قابل تاملی بکار گرفته شده است.
چکیده انگلیسی :
The use of moqrans as a decorative symbol has long been intertwined with the architecture of this land in Iran, and the architect has decorated the roof of the building using various methods of using moqrans and decorated the sky with the use of moqrans. The use of regular geometry, which is the essence of Iranian architecture, is an important principle in the use of moqrans and its execution, and the proportions used in the implementation of moqrans express nothing but the use of the special principles of traditional architecture of this land. Throughout the history, like other decorative arts, moqransazi has evolved in terms of the number of uses and the addition of materials. With the beginning of the building of mosques and schools of religious sciences in new and unique forms, this decoration opened a precious place for itself, and gained great importance. The architecture of Khorasan, due to its ancient history, is a testimony to the architect's skill in using types of moqrans in the traditional buildings of this country. Muqrans in different periods and also the diversity of its use in this city have been discussed From the point of view of the amount of usage, the Safavid and Timurid periods have the most use of moqrans, and from the perspective of the variety of use, the hanging moqrans has the highest amount of use in different historical periods, and the front moqrans has been used to a considerable extent in the Qajar era