نقش برنامه‌های سیمای جمهوری اسلامی ایران در کاهش فقر انسانی
محورهای موضوعی : مدیریت رسانه
میثم سام بند
1
(گروه مدیریت رسانه ای، واحد بین الملل کیش، دانشگاه آزاد اسلامی، جزیره کیش، ایران)
علی اکبر فرهنگی
2
(گروه مدیریت، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران)
جمشید صالحی صدقیانی
3
(گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران)
محمدرضا قائدی
4
(گروه علوم سیاسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران)
کلید واژه: فقر انسانی, تلویزیون, توانمندسازی فردی, توسعه انسانی, رسانه جمعی,
چکیده مقاله :
نگاه توسعه انسانی به انسان به مثابه ظرفیتی است که باید شکوفا شود و این شکوفایی جز با توانمندسازی افراد حاصل نمی‌شود. یکی از اصلی‌ترین روش‌های توانمندسازی جوامع، کاهش و محدودسازی فقر می‌باشد. بدین منظور توجه سیاستگذاران توسعه، معطوف به بهبود شاخص‌های مرتبط با انواع فقر شده است. یکی از مهمترین شاخص‌ها، فقر انسانی است. در این راستا نهادهای مختلفی دارای قدرت اثر هستند که یکی از این ظرفیت‌ها، رسانه‌های جمعی و به ویژه تلویزیون می‌باشد. پژوهش حاضر با هدف تبیین عوامل مؤثر بر استفاده از مجرای سیمای جمهوری اسلامی ایران برای کاهش فقر انسانی انجام گرفته است. روش تحقیق مورد استفاده، آمیخته اکتشافی و با استفاده از راهبرد گونه‌شناسی است. جامعه آماری این پژوهش را صاحب‌نظران حوزه ارتباطات توسعه تشکیل داده‌اند. در بخش کیفی، نمونه آماری با استفاده از روش نمونه‌گیری نظری 13 نفر و در بخش کمّی 385 نفر به شیوه نمونه‌گیری تصادفی انتخاب گردید. ابزار جمع‌آوری داده‌ها در بخش اول، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته فردی و در بخش دوم پرسشنامه محقق ساخته بود. جهت بررسی روایی و پایایی ابزارهای اندازه‌گیری از شاخص‌های لازم استفاده شد. تحلیل داده‌ها بر اساس نتایج بخش کیفی و کمّی و مدلسازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم‌افزار Smart-PLS انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد که عوامل محیطی، انسانی، رسانه جمعی تلویزیون، برنامه‌ریزی، ویژگی‌های مخاطب و توانمندسازی فردی می‌توانند متغیر فقر انسانی را پیش‌بینی کنند. با توجه به مقدار به دست آمده برای شاخص برازش کلی مدل به میزان 0.79، برازش مناسب مدل کلی تأیید می‌شود.
Human development view to human beings is as a capacity that should be flourished, and this flourishing is obtained only with the empowerment of individuals. One of the main ways to empower communities is to reduce and limit poverty. For this purpose, the attention of development policymakers has been focused on improving indicators related to the types of poverty. One of the most important indicators is human poverty. Various institutions have the power of influence; one of these capacities is the mass media, especially television. This study was conducted to explain the factors affecting the use of Iran's TV programs to prevent human poverty. The research method used is an exploratory mix using a typology strategy. The statistical population of this study is composed of experts in the field of development communication. In the qualitative part, the statistical sample was selected 13 people using theoretical sampling method and in quantitative part 385 people using random sampling. The tool of collecting data in the first part was semi-structured individual interview and in the second part, a researcher-made questionnaire. Necessary indices were used to assess the validity and reliability of measuring instruments. Data analysis was performed on the basis of qualitative and quantitative results and structural equation modeling using Smart PLS software. The results showed that environmental, human, television mass media, programming, audience characteristics and individual empowerment can predict human poverty variable. Given the value obtained for the overall fit index of model 0.79, appropriate fit of the overall model is confirmed.
اعزازی، شهلا. (1373). "خانواده و تلویزیون"، چاپ اول، گناباد: نشر مرندیز.
امیری، مجتبی.، محمودی، وحید.، افروغ، عماد. و نیری، شهرزاد. (1392). "تبیین چارچوب کارکردی سیمای جمهوری اسلامی ایران جهت توسعه قابلیت‌های انسانی"، فصلنامه راهبرد، سال 22، شماره 66، صص. 116-85.
ایوانز، پیتر. (1380). "توسعه یا چپاول: نقش دولت در تحول صنعتی"، ترجمه عباس زندباف و عباس مخبر، تهران: طرح نو.
خالصی، پروین. (1388). "نقش و اهمیت رسانه‌های جمعی و کارکرد آن‌ها"، ماهنامه اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره 262، صص. 287-274.
دالگرن، پیتر. (1385). "تلویزیون و گستره عمومی جامعه مدنی و رسانه‌های گروهی"، ترجمه مهدی شفقتی، چاپ دوم، تهران: سروش.
سورین، ورنر.، دبلیو تانکارد، و جی، جیمز (1388). "نظریه‌های ارتباطات"، ترجمه علیرضا دهقان، چاپ چهارم، تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران.
شاو، دونالد. و مک کومبز، مکسول. (1383). "کارکرد برجسته‌سازی در مطبوعات"، ترجمه امید مسعودی، در «اندیشه‌های بنیادین علم ارتباطات»، گروه مترجمان، تهران: انتشارات خجسته.
شیرزادی، رضا. (1393). "نوسازی، توسعه، جهانی شدن: مفاهیم"، مکاتب و نظریه‌ها، چاپ دوم. تهران: نشر آگه.
صادقی، حسین.، عبدالهی حقی، سولماز. و عبداله‌زاده، لیلا. (1386). "توسعه انسانی در ایران"، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال 6، شماره 24، صص. 304-283.
غفاری، غلامرضا. و امیدی، رضا. (1390). "کیفیت زندگی؛ شاخص توسعه اجتماعی"، چاپ دوم، تهران، شیرازه.
فطرس، محمدحسن. و قدسی، ستوده. (1396). "مقایسه عملکرد برنامه‌های توسعه ایران با شاخص فقر چندبعدی محاسبه شده به روش آلکایر و فوستر"، فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال 7، شماره 27، صص. 64-45.
کیا، علی‌اصغر.، لطیفی، غلامرضا.، رسولی، محمدرضا. و کاظم‌نیا، محمداحسان. (1395). "نقش رسانه‌های جمعی در مدیریت شهری (مطالعه موردی: مناطق 22 گانه شهرداری تهران)"، دانشکده علوم ارتباطات، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران، اقتصاد و مدیریت شهری، دوره 5، شماره 4 (پیاپی 16)، صص. 138-127.
گریفین، کیت. و نایت، جان. (1376). "توسعه انسانی: تأکید مجدد"، ترجمه علی دینی و معصومه سادات صالحی امین،. مجله برنامه و بودجه، شماره 19و20، صص. 158-115.
گیبینز، جان. و ریمر، بو. (1381). "سیاست پست مدرنیته"، ترجمه منصور انصاری، تهران، انتشارات گام نو.
لاسول، هارولد. (1383). "ساخت و کارکرد ارتباطات در جامعه"، ترجمه غلامرضا آذری، در «اندیشه‌های بنیادین علم ارتباطات»، گروه مترجمان، تهران، اتشارات خجسته.
لال، جیمز. (1379). "رسانه‌ها، ارتباطات، فرهنگ (رهیافتی جهانی)"، ترجمه مجید نکودست، تهران: انتشارات مؤسسه ایران.
مارتینز، ملون. (1354). "تلویزیون در خانواده و جامعه نو"، ترجمه جمشید ارجمند، تهران: انتشارات سرو.
متوسلی، محمود.، نیکونسبتی، علی. و بیات، مجتبی. (1389). "توسعه انسانی به مثابه فرآیندهای درهم تنیده"، دو فصلنامه توسعه محلی (روستایی-شهری)، دوره دوم، شماره اول، صص. 22-1.
محسنیان‌راد، مهدی. (1384). "ایران در چهار کهکشان ارتباطی: سیر تحول تاریخ ارتباطات در ایران"، از آغاز تا امروز، جلد سوم، تهران: انتشارات سروش.
معتمدنژاد، کاظم. (1395). "وسایل ارتباط جمعی"، جلد اول، چاپ یازدهم، تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
مک کوایل، دنیس. (1388). "مخاطب شناسی"، ترجمه مهدی منتظرالقائم، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
مک کوایل، دنیس. و ویندال، سون. (1388). "مدل‌های ارتباطات جمعی"، ترجمه گودرز میرانی، تهران، انتشارات دفتر پژوهش‌های رادیو.
منصوری، علی. (1378). "توسعه انسانی، زمینه‌ساز توسعه سیاسی و اقتصادی"، ماهنامه اطلاعات سیاسی-اقتصادی، سال 15، شماره 3 و 4، صص. 169-164.
مولانا، حمید. (1374). "از کارکردگرایی تا پست مدرنیسم و فراتر (پژوهش‌های ارتباطات بین‌الملل در قرن بیست و یکم)"، ترجمه مجتبی صفوی، فصلنامه رسانه، شماره 24، صص. 77-70.
مهدی‌زاده، سیدمحمد. (1389). "نظریه‌های رسانه: اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی"، چاپ اول، تهران، همشهری.
نعمتی انارکی، داود. (1388). "تأثیر فناوری‌های نوین رسانه‌ای بر قطب خبری شدن تلویزیون در جامعه (با تأکید بر سند افق رسانه)"، فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، شماره 60، صص. 199-177.
وردی‌نژاد، فریدون. و بهرامی رشتیانی، شهلا. (1388). "جامعه‌شناسی خبر"، تهران، انتشارات ثانیه.
ویندال، سون.، سینگنایز، بنو. و اولسون، جین. (1376). "کاربرد نظریه‌های ارتباطات"، ترجمه علیرضا دهقان، تهران، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
Hatch, M.J. & Cunliffe, A.L. (2006). “Organization Theory: Modern, Symbolic and Postmodern”, New York: Oxford University Press.
Henseler, J., Ringle, CM. & Sinkovics, R.R. (2009). “The Use of Partial Least Squares Path Modeling in International Marketing”, Advances in International Marketing, Vol. 20, PP. 277-319.
Katz, E., Haas, H. & Gurevitch, M. (1973). “On the Use of the Mass Media for Important Things”, American Sociological Review, Vol. 38(2).
Mody, B. (2008). “Television for Development, The International Encyclopedia of Communication, First Edition”, Edited by Wolfgang Donsbach, Published by John Wiley & Sons, Ltd.
Silverstone, R. (2007). “Media and Morality”, polity press.
Tenenhaus, M., Esposito Vinzi, V., Chatelin, Y.M. & Lauro, C. (2005). “PLS path modeling”, Computational Statistics and & Data Analysis, Vol. 48, PP. 159-205.
UNDP. (1990). “Human Development Report”, New York.
UNDP. (1997). “Human Development Report”, New York.
_||_
اعزازی، شهلا. (1373). "خانواده و تلویزیون"، چاپ اول، گناباد: نشر مرندیز.
امیری، مجتبی.، محمودی، وحید.، افروغ، عماد. و نیری، شهرزاد. (1392). "تبیین چارچوب کارکردی سیمای جمهوری اسلامی ایران جهت توسعه قابلیت‌های انسانی"، فصلنامه راهبرد، سال 22، شماره 66، صص. 116-85.
ایوانز، پیتر. (1380). "توسعه یا چپاول: نقش دولت در تحول صنعتی"، ترجمه عباس زندباف و عباس مخبر، تهران: طرح نو.
خالصی، پروین. (1388). "نقش و اهمیت رسانه‌های جمعی و کارکرد آن‌ها"، ماهنامه اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره 262، صص. 287-274.
دالگرن، پیتر. (1385). "تلویزیون و گستره عمومی جامعه مدنی و رسانه‌های گروهی"، ترجمه مهدی شفقتی، چاپ دوم، تهران: سروش.
سورین، ورنر.، دبلیو تانکارد، و جی، جیمز (1388). "نظریه‌های ارتباطات"، ترجمه علیرضا دهقان، چاپ چهارم، تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران.
شاو، دونالد. و مک کومبز، مکسول. (1383). "کارکرد برجسته‌سازی در مطبوعات"، ترجمه امید مسعودی، در «اندیشه‌های بنیادین علم ارتباطات»، گروه مترجمان، تهران: انتشارات خجسته.
شیرزادی، رضا. (1393). "نوسازی، توسعه، جهانی شدن: مفاهیم"، مکاتب و نظریه‌ها، چاپ دوم. تهران: نشر آگه.
صادقی، حسین.، عبدالهی حقی، سولماز. و عبداله‌زاده، لیلا. (1386). "توسعه انسانی در ایران"، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال 6، شماره 24، صص. 304-283.
غفاری، غلامرضا. و امیدی، رضا. (1390). "کیفیت زندگی؛ شاخص توسعه اجتماعی"، چاپ دوم، تهران، شیرازه.
فطرس، محمدحسن. و قدسی، ستوده. (1396). "مقایسه عملکرد برنامه‌های توسعه ایران با شاخص فقر چندبعدی محاسبه شده به روش آلکایر و فوستر"، فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال 7، شماره 27، صص. 64-45.
کیا، علی‌اصغر.، لطیفی، غلامرضا.، رسولی، محمدرضا. و کاظم‌نیا، محمداحسان. (1395). "نقش رسانه‌های جمعی در مدیریت شهری (مطالعه موردی: مناطق 22 گانه شهرداری تهران)"، دانشکده علوم ارتباطات، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران، اقتصاد و مدیریت شهری، دوره 5، شماره 4 (پیاپی 16)، صص. 138-127.
گریفین، کیت. و نایت، جان. (1376). "توسعه انسانی: تأکید مجدد"، ترجمه علی دینی و معصومه سادات صالحی امین،. مجله برنامه و بودجه، شماره 19و20، صص. 158-115.
گیبینز، جان. و ریمر، بو. (1381). "سیاست پست مدرنیته"، ترجمه منصور انصاری، تهران، انتشارات گام نو.
لاسول، هارولد. (1383). "ساخت و کارکرد ارتباطات در جامعه"، ترجمه غلامرضا آذری، در «اندیشه‌های بنیادین علم ارتباطات»، گروه مترجمان، تهران، اتشارات خجسته.
لال، جیمز. (1379). "رسانه‌ها، ارتباطات، فرهنگ (رهیافتی جهانی)"، ترجمه مجید نکودست، تهران: انتشارات مؤسسه ایران.
مارتینز، ملون. (1354). "تلویزیون در خانواده و جامعه نو"، ترجمه جمشید ارجمند، تهران: انتشارات سرو.
متوسلی، محمود.، نیکونسبتی، علی. و بیات، مجتبی. (1389). "توسعه انسانی به مثابه فرآیندهای درهم تنیده"، دو فصلنامه توسعه محلی (روستایی-شهری)، دوره دوم، شماره اول، صص. 22-1.
محسنیان‌راد، مهدی. (1384). "ایران در چهار کهکشان ارتباطی: سیر تحول تاریخ ارتباطات در ایران"، از آغاز تا امروز، جلد سوم، تهران: انتشارات سروش.
معتمدنژاد، کاظم. (1395). "وسایل ارتباط جمعی"، جلد اول، چاپ یازدهم، تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
مک کوایل، دنیس. (1388). "مخاطب شناسی"، ترجمه مهدی منتظرالقائم، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
مک کوایل، دنیس. و ویندال، سون. (1388). "مدل‌های ارتباطات جمعی"، ترجمه گودرز میرانی، تهران، انتشارات دفتر پژوهش‌های رادیو.
منصوری، علی. (1378). "توسعه انسانی، زمینه‌ساز توسعه سیاسی و اقتصادی"، ماهنامه اطلاعات سیاسی-اقتصادی، سال 15، شماره 3 و 4، صص. 169-164.
مولانا، حمید. (1374). "از کارکردگرایی تا پست مدرنیسم و فراتر (پژوهش‌های ارتباطات بین‌الملل در قرن بیست و یکم)"، ترجمه مجتبی صفوی، فصلنامه رسانه، شماره 24، صص. 77-70.
مهدی‌زاده، سیدمحمد. (1389). "نظریه‌های رسانه: اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی"، چاپ اول، تهران، همشهری.
نعمتی انارکی، داود. (1388). "تأثیر فناوری‌های نوین رسانه‌ای بر قطب خبری شدن تلویزیون در جامعه (با تأکید بر سند افق رسانه)"، فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، شماره 60، صص. 199-177.
وردی‌نژاد، فریدون. و بهرامی رشتیانی، شهلا. (1388). "جامعه‌شناسی خبر"، تهران، انتشارات ثانیه.
ویندال، سون.، سینگنایز، بنو. و اولسون، جین. (1376). "کاربرد نظریه‌های ارتباطات"، ترجمه علیرضا دهقان، تهران، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
Hatch, M.J. & Cunliffe, A.L. (2006). “Organization Theory: Modern, Symbolic and Postmodern”, New York: Oxford University Press.
Henseler, J., Ringle, CM. & Sinkovics, R.R. (2009). “The Use of Partial Least Squares Path Modeling in International Marketing”, Advances in International Marketing, Vol. 20, PP. 277-319.
Katz, E., Haas, H. & Gurevitch, M. (1973). “On the Use of the Mass Media for Important Things”, American Sociological Review, Vol. 38(2).
Mody, B. (2008). “Television for Development, The International Encyclopedia of Communication, First Edition”, Edited by Wolfgang Donsbach, Published by John Wiley & Sons, Ltd.
Silverstone, R. (2007). “Media and Morality”, polity press.
Tenenhaus, M., Esposito Vinzi, V., Chatelin, Y.M. & Lauro, C. (2005). “PLS path modeling”, Computational Statistics and & Data Analysis, Vol. 48, PP. 159-205.
UNDP. (1990). “Human Development Report”, New York.
UNDP. (1997). “Human Development Report”, New York.