سنجش سطوح توسعه یافتگی شهرستان های استان همدان (با تأکید بر رویکرد تحلیل منطقه¬ای)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مسعود تقوایی ¹ , مریم صالحی ²

1 - استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
2 - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

تاریخ دریافت : 1392/09/16 تاریخ پذیرش : 1392/09/16 تاریخ انتشار : 1392/09/01

کلید واژه: همدان, توسعه یافتگی, مدل تاکسونومی عددی, مدل موریس, امتیاز استاندارد شده, تحلیل خوشه ای,

چکیده مقاله :

      شناخت وضعیت موجود مناطق از لحاظ شاخص­های توسعه و مقایسه آنها با یکدیگر، اولین مرحله در برنامه­ریزی­های منطقه­ای و ایجاد تعادل و تأمین عدالت اجتماعی بین مناطق بشمار می­رود. هدف از تحریر این مقاله، تعیین درجه توسعه­یافتگی شهرستان­های استان همدان و تحلیل نابرابری­های منطقه­ای در این استان می­باشد. روش پژوهش، توصیفی– تحلیلی است. شاخص­های مورد بررسی متشکل از 39 شاخص، شامل شاخص­های بهداشتی– درمانی، آموزشی، فرهنگی– اجتماعی، اقتصادی، صنعتی، کالبدی و زیربنایی می­باشد. جهت تعیین درجه توسعه­یافتگی شهرستان­ها، از مدل­های تاکسونومی عددی، موریس و امتیاز استاندارد شده استفاده شده است. هم­چنین با استفاده از روش تحلیل خوشه­ای، شهرستان­های استان از نظر سطح توسعه­یافتگی، در 3 گروه همگن طبقه­بندی شدند. در این راستا برای تجزیه و تحلیل داده­ها، از نرم­افزارهایSPSS ، Excel و برای ترسیم نقشه­ی سطوح برخورداری شهرستان­ها از نرم­افزار10 Arc GIS استفاده شده است. نتیجه­ی حاصل از پژوهش نشان داد که: شهرستان همدان به عنوان برخوردارترین و شهرستان کبودرآهنگ در دو تکنیک امتیاز استاندارد شده و موریس و شهرستان فامنین در تکنیک تاکسونومی به عنوان محروم­ترین شهرستان­های استان می­باشند. هم­چنین نتایج سطح­بندی مناطق نشان می­دهد که: الگوی حاکم بر ساختار فضایی استان همدان، الگوی مرکز- پیرامون می­باشد، که این مسئله لزوم توجه به برنامه­ریزی منطقه­ای را ضرورت می­بخشد.