بررسی تطبیقی سیمای زن در آثار «فریبا وفی» و «سحرخلیفه» نمونه ی موردی: رمان های «پرنده ی من» و «لم نعد جواری لکم»
محورهای موضوعی : ادبیات عرب
روح الله صیادی نژاد
1
(دانشگاه کاشان، گروه زبان و ادبیات عربی، کاشان، ایرن.)
زهرا مرتضایی
2
(دانشگاه ایلام، گروه زبان و ادبیات عربی، ایلام، ایرن.)
کلید واژه: پرنده ی من, فریبا وفی, لم نعد جواری لکم, سحرخلیفه,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر با هدف بررسی دیدگاه های فمنیستی فریبا وفی و سحرخلیفه و بررسی سیمای زن در آثار این دو نویسنده انجام شده است. پرداختن به مسائل زنان و ترسیم چهره ای حقیقی از آنان در ادبیات در تمامی دوران تاریخی رواج داشته است، اما باظهور جریان انحصارگرای فمنیسم در قرن بیستم پرداختن به این مسأله پررنگ تر از گذشته شد و نویسندگان بیشتری درونمایه ی آثارشان را به مسأله ی زنان اختصاص دادند. فریبا وفی نویسنده ی ایرانی و سحرخلیفه نویسنده ی فلسطینی از جمله ادیبانی هستند که در رمان هایشان به بیان احساسات زنان و مسائل و مشکلات آنان پرداختند و اندیشه های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی خود را منعکس نمودند. این جستار بر آن است که به روش توصیفی-تحلیلی و با تأکید بر مکتب نقد فمنیستی انگلیسی-آمریکایی، وجوهی از سیمای زن را در رمان پرنده ی من نوشته ی فریبا وفی و رمان لم نعد جواری لکم نوشته ی سحرخلیفه بررسی نماید. یافته های این پژوهش نشان از آن دارد که این دو ادیب نگاهی خوش بینانه به زن داشته اند و چهره ای ناخوشایند از مردان ترسیم نموده اند، نتایج تحقیق بیانگر این است که زنان هر دو اثر، دیگر زنانی متواضع و مطیع نیستند؛ بلکه زنانی تابوشکن هستند که در مقابل سنت های جامعه ی مردسالار ایستادگی می کنند و حقوق طبیعی خویش را خواستارند.
Present research aim was to study feminism points of view of Fariba Vafi and Sahar Khalife and also to study the woman portrait in these two writers’ works. Focusing on women affairs and showing the reality of their faces in literature was generalized in all periods but by appearance of feminism monopolization in 20th century; paying attention to this affair achieved more importance and more writers allocated their writings to women affairs. Fariba Vafi the Iranian writer and Sahar Khalife, the Palestinian writer were those literary that mentioned women emotions and their problems in their novels and have reflexed their political, cultural and social thinking. The study reviewed the woman features in "My Bird" written by Fariba Vafi and "I'm Not Your Slave Anymore" written by Sahar Khalife via analytic-descriptive method and emphasizing on American- English feminism critic. Finding of this study showed that this two literary had optimistic look on women and unpleasant look on men. Findings represented that the women of two writings were not only humble but also abnormal women that insisted traditions confrontation of patriarchal society and demanded their natural rights.
- آبرامز، میرهوارد. (1960). نقد ادبی فمنیستی، ترجمه سمانه واصفی. (1385). مجله ادبیات و زبانها (چیستا)، شماره:230، 788-795.
- ابویسانی، حسین، کاری، فاطمه. (1391). تحلیل رمان زینب بر اساس نقد فمنیستی، پژوهشنامه ی نقد ادب عربی، شماره4، 7-28.
- القاسم، نبیه. (2003). رؤیة لسحر خلیفة التی تجاهلها النقاد، بیروت: موسسة الدراسات الفلسطینی
- أسطة، عادل. ( 1998). قضایا و ظواهر نقدیة فی الروایة الفلسطینیة، فلسطین: موسسة الأسوار.
- بیسلی، کریس. (1991). چیستی فمنیسم، ترجمه محمدرضا زمردی. (1385). چاپ اول، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
- پاشازانویسی، سکینه. (1392). نقد و تحلیل درونمایه ی رمان پرنده من، هشتمین همایش بین المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی.
- پاینده، حسین. (1376). گفتمان نقد، چاپ اول، تهران: روزنگار.
- پیشگاهی فرد، زهرا. (1389). نظریه های فرهنگی فمنیسم و دلالت های آن بر جامعه ی ایران، مجله ی زن در فرهنگ و هنر، شماره 3، 109- 132.
- حسن زاده دستجردی، افسانه، موسوی راد، سید مصطفی. (1393). تحلیل دو رمان پرنده من و ماهی ها در شب می خوابند بر اساس مولفه های نوشتار زنانه، پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت، دوره3، شماره1، 51-70
- حسینی، مریم و سالارکیا، مژده. (1390). تحلیل رمان رؤیای تبت براساس استعاره نمایشی نظریه ی گافمن، فصلنامه ی متن پژوهی ادبی، شماره53، 81- 108.
- حسینی، مریم. (1389). سیمای زن در رمان برگزیده ی محمد محمد علی با تاکید بر نقد ادبی فمنیستی، مجله ی زن در فرهنگ و هنر، دوره 1، شماره 3، 79- 96
- خلیفة، سحر. (1974). لم نعد جواری لکم، بیروت: دارلآداب.
- دراج، فیصل. (2004). أفق التحولات فی الروایة العربیة، بیروت: المرکز الثقافی العربی.
- دستغیب، عبدالعلی. (1386). رمان ایرانی، مجله ی نقد و بررسی کتاب، دوره 6، شماره21، 20-29
- دوبوار، سیمون. (1949). جنس دوم، ترجمه قاسم صنعوی. (1385). تهران: نشر توس.
- رضایی، رمضان، امیری، الناز. (1389). زن از دیدگاه می زیاده، فصلنامه ی علمی پژوهشی زن در فرهنگ و هنر، سال2، شماره ی6، 9-24.
- روزبه، محمدرضا، طالبی، مریم. (1389). نقد فمنیستی مجموعه داستان های شیوا ارسطویی، فصلنامه ی علوم ادبی دانشگاه قم، شماره5، 89-123.
- زیدان، جوزیف. (1999). مصادر الادب النسائی العالم العربی فی الحدیث، بیروت: الموسسة العربیة للدراسات و النشر.
- عبدی، صلاح الدین، عباسی، نسرین. (1389). جلوه های پایداری در برخی آثار سحرخلیفه، مجله نقد ادب عربی، شماره 221، 109-130.
- عسگری، محمدصالح شریف. (2011). مفهوم الوطن وتجلیات الوطنیة و الوحدة عند سحرخلیفة من خلال ثنائیتها: الصبار و عباد الشمس، مجلة بحوث فی اللغة العربیة و آدابها بجامعة اصفهان، العدد4، 65-80.
- قادری، فرنگیس. (1385). جنبش اجتماعی زنان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، زریبار، سال10، شماره ی60، 117-133.
- مرادخانی، صفیه، طالبی، مریم. (1389). نقد فمنیستی مجموعه داستان خاله ونگوک اثر فریده خرمی، مجله زن در فرهنگ و هنر، دوره1، شماره4، 5-24.
- مشیرزاده، حمیرا. (1382). از جنبش تا نظریه اجتماعی، چاپ اول، تهران: شیرازه.
- مقدادی، بهرام. (1378). فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی از افلاطون تا عصر حاضر، تهران: فکر روز.
- مکاریک، ایرناریما. (1993). دانش نامه ی نظریه های ادبی معاصر، ترجمه مهران مهاجر و محمد نبوی. (1390). تهران: دفتر نشر آگه.
- میرزایی، فرامرز، روشنفکر، کبری، براندوجی، نعیمه، پروینی، خلیل. (2011). الخصائص السردیة و جمالیاتها فی الروایة«الصبار» لسحرخلیفة، مجلةجامعة إبن رشد فی هولندا، العددالثانی. أبریل نیسان2011، 107-134.
- هام، مگی. (1980). فرهنگ نظریه های فمنیستی، ترجمه نوشین احمدی خراسانی. (1382). تهران: توسعه.
- وفی، فریبا. (1382). پرنده ی من، چاپ سوم، تهران: نشر مرکز.
_||_