تحلیل تاب آوری کالبدی و اجتماعی بافت فرسوده شهری (محدوده مورد مطالعه: ناحیه 1 منطقه 15 تهران)

محمدجواد خسروی ¹ ( دانشجوی دوره دکتری شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران )
علیرضا استعلاجی ² ( استاد گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره)، شهر ری، ایران )
سعید پیری ³ ( شهرسازی، معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران )
حمیدرضا صباغی ⁴ ( استادیار و عضو هیئت علمی، گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران )

تاریخ ارسال : 1400/09/08 تاریخ تایید : 1401/03/28

کلید واژه: بافت فرسوده, تاب آوری اجتماعی, تاب آوری کالبدی, منطقه 15 تهران,

چکیده مقاله :

بافت فرسوده، محدوده آسیب‌پذیر شهر در برابر مخاطرات طبیعی است که دارای آسیب پذیری بالا و تاب‌آوری پایین بوده و نیازمند برنامه ریزی و مداخله هماهنگ برای سازماندهی است. عدم توجه به این برنامه‌ها شهرها را به مکانی ناامن برای زندگی تبدیل می‌کند و این باعث ناهنجاری های اجتماعی و کالبدی شده و خسارات جبران‌ناپذیری برای شهر به دنبال دارد. از این رو در سال‌های اخیر به مبحث تاب آوری به جای آسیب‌پذیری تاکید خاصی می‌شود و در این میان یکی از مهمترین شاخصه های اصلی در سنجش میزان تاب‌آوری جامعه محلی، مولفه های اجتماعی و کالبدی شهر می باشد. تحقیق حاضر با هدف تحلیل ابعاد تاب‌آوری اجتماعی و کالبدی ناحیه یک منطقه ۱۵ شهرداری تهران انجام شد. روش تحقیق توصیفی تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون‌های تی تک نمونه ای، همبستگی پیرسون و ضریب رگرسیون در نرم‌افزارهای SPSS و Arc GIS استفاده شدند. جامعه آماری پژوهش تعداد ۲۳۰ نفر از شهروندان ساکن در محلات ناحیه یک منطقه ۱۵ تهران بودند که به صورت تصادفی انتخاب شدند. نتایج داده ها در مطالعه حاضر نشان داد که بعد کالبدی در رتبه اول (3.31) و بعد اجتماعی در رتبه دوم (2.81) قرار دارد. در پایان می‌توان به این نتیجه رسید که تاب آوری شهری در ناحیه محلات ناحیه یک منطقه ۱۵ شهرداری تهران با توجه به ابعاد تاب آوری کالبدی و اجتماعی در وضعیت ناپایدار و ضعیف می باشد. بنابراین این منطقه در برابر سوانح و مخاطرات طبیعی از تاب آوری کالبدی و اجتماعی پایینی برخوردار است.

چکیده انگلیسی :

deteriorated urban fabrics is a vulnerable area of the city against natural hazards that have high vulnerability and low resilience and require coordinated planning and intervention to organize. Failure to pay attention to these areas makes cities an unsafe place to live, and this causes social and physical anomalies and leads to irreparable damage to the city. Therefore, in recent years, special emphasis has been placed on the issue of resilience instead of vulnerability, and among these, one of the most important indicators in measuring the resilience of the local community is the social and physical components of the city. The aim of this study was to analyze the dimensions of social and physical resilience in District 1, Region 15 of Tehran Municipality. The research method is descriptive-analytical and applied in terms of purpose. One-sample t-test, Pearson correlation and regression coefficient were used to analyze the data in SPSS and Arc GIS software. The statistical population of the study was 230 citizens living in the neighborhoods of District 1, Region 15 of Tehran who were randomly selected. The results of the data in the present study showed that the physical dimension is in the first rank (3.31) and the social dimension is in the second rank of resilience (2.81). In the end, it can be concluded that urban resilience in District 1, Region 15 of Tehran is unstable and weak due to the dimensions of Physical form and social resilience. Therefore, this region has low Physical form and social resilience against natural disasters and hazards.